ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Για χαλίφης στην θέση του Σουλτάνου Ερντογάν ετοιμάζεται ο Φιντάν με το μυστικό του παρακράτος
Η πτώση του Χαλεπίου έχει μεγάλη σχέση με τις γεωπολιτικές κινήσεις του Τούρκου ηγέτη, ειδικά με την ενόχλησή του για την άρνηση του Άσαντ να αποδεχθεί μια μακροχρόνια προσφορά συμφιλίωσης, σύμφωνα με ανάλυση του Politico.
Καθώς οι δυνάμεις του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ υποχωρούσαν από το Χαλέπι, μπροστά σε μια καλά οργανωμένη και εντυπωσιακή επίθεση από μια συμμαχία ισλαμιστών πολιτοφυλακών στη βορειοδυτική Συρία, ο Ιρανός Υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί έψαχνε εξηγήσεις, κατηγορώντας «σχέδιο του Ισραηλινού καθεστώτος για αποσταθεροποίηση της περιοχής».
Η πτώση της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Συρίας από τη συμμαχία που ηγείται η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) - μια αποσχισθείσα ομάδα της αλ Κάιντα - αποτελεί ταπείνωση όχι μόνο για τον Άσαντ αλλά και για τους συμμάχους του, το Ιράν και, σε κάποιο βαθμό, τη Ρωσία.
Το 2016, οι Σιιτικές πολιτοφυλακές που διοικούσε το Ιράν - με τη βοήθεια της εκστρατείας καμένης γης της Ρωσίας - είχαν βοηθήσει τον Άσαντ να ανακτήσει το Χαλέπι από αντάρτες που κατείχαν περίπου τη μισή πόλη για τέσσερα χρόνια. Η πόλη έπρεπε να είναι ασφαλής υπό τον έλεγχο του Άσαντ. Ωστόσο, μέσα σε μόλις 72 ώρες την προηγούμενη εβδομάδα, το Χαλέπι κατελήφθη, αναζωπυρώνοντας τον συριακό εμφύλιο πόλεμο που είχε ξεκινήσει από την καταστολή φιλοδημοκρατικών διαδηλώσεων από τον Άσαντ.
Γιατί συνέβη αυτό;
Ο Αραγτσί, που έφτασε επειγόντως στη Δαμασκό για συνομιλίες, κατηγόρησε το Ισραήλ. Αν και οι ισραηλινές επιθέσεις μπορεί να βοήθησαν ελαφρώς τους αντάρτες, η πτώση του Χαλεπίου οφείλεται πολύ περισσότερο στην κατάσταση των ένοπλων δυνάμεων του Άσαντ και στις γεωπολιτικές κινήσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Η αποδυνάμωση του στρατού του Άσαντ, που παρουσιάζεται ως υποκινητής αυτής της ήττας, μοιάζει με την κατάρρευση των αφγανικών δυνάμεων που οι ΗΠΑ εκπαίδευαν για χρόνια. Ο Συριακός Αραβικός Στρατός είναι ένας «οργανισμός - κέλυφος», πολύ πιο αδύναμος από ό,τι φαίνονται οι αριθμοί και τα όπλα του, δήλωσε ο πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ, Αλμπέρτο Φερνάντες.
Η Τεχεράνη, αν και δεν θέλει να αποκαλύψει την αδυναμία ενός ακόμη συμμάχου της, αναγνωρίζει σιωπηρά την πραγματικότητα. Παράλληλα, ούτε το Ιράν ούτε η Χεζμπολάχ είναι σε θέση να προσφέρουν στον Άσαντ την υποστήριξη που του παρείχαν το 2015.
Ο ρόλος του Ερντογάν
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, επιδιώκει να εμφανιστεί ως παρατηρητής που εκφράζει λύπη για τις εξελίξεις. Ωστόσο, λίγοι πιστεύουν ότι η επίθεση στο Χαλέπι προχώρησε χωρίς τη γνώση ή την έγκρισή του. Οι παρατηρητές πιστεύουν ότι η επίθεση αποτελεί μέρος των προσπαθειών της Άγκυρας να πιέσει τον Άσαντ να εξομαλύνει τις σχέσεις και να διαπραγματευτεί μια πολιτική λύση, δίνοντας στον Ερντογάν την ευκαιρία να επαναπατρίσει εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία.
Η θέση της Ρωσίας
Η Ρωσία, απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία, έχει περιορίσει την εμπλοκή της στη Συρία, αλλά φαίνεται να μη διαφωνεί με την αυξανόμενη πίεση στον Άσαντ. Η Μόσχα πιέζει και εκείνη τον Σύρο ηγέτη να συμφιλιωθεί με τον Ερντογάν, κάτι που θα άνοιγε τον δρόμο για εμπορικές συνεργασίες και διατήρηση των ρωσικών βάσεων στη Συρία.
Παρά τη ρητορική για «ισραηλινά σχέδια», οι εξελίξεις δείχνουν ότι η Άγκυρα, η Τεχεράνη και η Μόσχα αναζητούν πολιτικές λύσεις που μπορεί να φέρουν νέα δεδομένα στη σύγκρουση.
Οι διαπραγματεύσεις και το μέλλον της σύγκρουσης
Για αυτόν τον λόγο, ο Αραγτσί κατευθύνθηκε γρήγορα στην Άγκυρα για να συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία θα πρέπει να συγκαλέσουν έναν νέο γύρο τριμερών διαπραγματεύσεων για την αντιμετώπιση της σύγκρουσης.
«Αποφασίσαμε να ενισχύσουμε τις διαβουλεύσεις και τον διάλογο, και με τη βοήθεια του Θεού, θα συνεργαστούμε για να βελτιώσουμε περαιτέρω την κατάσταση προς την ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή μας», δήλωσε ο Αραγτσί.
Ο Φιντάν, από την πλευρά του, επέρριψε την ευθύνη για την αναζωπύρωση της βίας στη Δαμασκό και την άρνησή της να διαπραγματευτεί με τις αντιπολιτευόμενες δυνάμεις. «Οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν για μία ακόμη φορά ότι η Δαμασκός πρέπει να συμφιλιωθεί με τον λαό της και τη νόμιμη αντιπολίτευση», δήλωσε.
Αυτό που έμεινε ανείπωτο, όμως, ήταν η σημασία της συμφιλίωσης με τον Ερντογάν.
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στη Συρία φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα φάση, με τις μεγάλες δυνάμεις της περιοχής -την Τουρκία, το Ιράν και τη Ρωσία - να επιδιώκουν διαφορετικούς στόχους, αλλά όλες να αντιλαμβάνονται ότι απαιτείται πολιτική λύση. Ο Ερντογάν φαίνεται να κρατά πολλά από τα νήματα της σύγκρουσης, αλλά το αν θα τα διαχειριστεί αποτελεσματικά ή αν θα οδηγηθεί σε απρόβλεπτες συνέπειες, μένει να φανεί.
Παράλληλα, οι Κούρδοι της Συρίας, που έχουν ήδη υποστεί σημαντικές απώλειες από την τουρκική επέμβαση, βρίσκονται σε ακόμα πιο δύσκολη θέση. Η πιθανή συμφιλίωση μεταξύ Τουρκίας και Άσαντ ενδέχεται να έχει υψηλό κόστος για την αυτονομία τους, ενώ η Ρωσία και το Ιράν επιδιώκουν την εξυπηρέτηση των δικών τους στρατηγικών συμφερόντων.
Η πτώση του Χαλεπίου δεν είναι μόνο ένα γεγονός που αναζωπυρώνει τον πόλεμο, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η κατάσταση στη Συρία παραμένει εξαιρετικά ρευστή, με τους ισχυρούς παίκτες να αναζητούν τρόπους για να επαναπροσδιορίσουν την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή.
Η κατάληξη του Χαλεπίου αποτελεί σημείο καμπής όχι μόνο για τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, αλλά και για το ευρύτερο γεωπολιτικό τοπίο. Με την Τουρκία, το Ιράν και τη Ρωσία να αναζητούν κοινό έδαφος για τη σταθεροποίηση της περιοχής, τα συμφέροντα και οι προτεραιότητές τους παραμένουν διαφορετικά.
Ο Ερντογάν προσπαθεί να επωφεληθεί από την κατάσταση για να επιτύχει στρατηγικούς στόχους, όπως η επιστροφή Σύριων προσφύγων στην πατρίδα τους και η εξουδετέρωση της κουρδικής αυτονομίας στα βορειοανατολικά. Η Δαμασκός, ωστόσο, παραμένει απρόθυμη να ανταποκριθεί στις πιέσεις του, απαιτώντας την αποχώρηση των τουρκικών δυνάμεων από τη συριακή επικράτεια.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, φαίνεται να βλέπει την αύξηση της πίεσης στον Άσαντ ως ευκαιρία για να τον φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Παράλληλα, η προτεραιότητά της παραμένει η διατήρηση των στρατηγικών της βάσεων στη Συρία, όπως και η αναζήτηση οικονομικών ευκαιριών σε περίπτωση ειρηνικής διευθέτησης.
Οι Κούρδοι της Συρίας, οι οποίοι έχουν υπάρξει αξιόπιστοι σύμμαχοι των ΗΠΑ στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, βρίσκονται σε ακόμα πιο δεινή θέση. Η επέκταση των εδαφών που ελέγχουν οι υποστηριζόμενες από την Τουρκία πολιτοφυλακές και η κατάληψη σημαντικών κουρδικών πόλεων, όπως το Τελ Ριφάτ, καθιστούν το μέλλον τους εξαιρετικά αβέβαιο.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται, το αποτέλεσμα παραμένει αβέβαιο. Ο Ερντογάν έχει στα χέρια του πολλά από τα νήματα που καθορίζουν τη σύγκρουση, αλλά η ικανότητά του να ελέγξει την κατάσταση και να επιτύχει τους στόχους του χωρίς να προκαλέσει ανεξέλεγκτες συνέπειες αποτελεί ερώτημα.
Τελικά, η πτώση του Χαλεπίου υπενθυμίζει ότι η Συρία παραμένει μια ζώνη όπου οι τοπικοί και διεθνείς παίκτες συνεχίζουν να αναμετρούνται, καθορίζοντας το μέλλον μιας χώρας που έχει υποστεί καταστροφική διάλυση εδώ και πάνω από μια δεκαετία.
Η κατάληψη του Χαλεπίου από τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ και τους συμμάχους της δεν σηματοδοτεί απλώς μια νέα φάση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, αλλά καταδεικνύει και την εύθραυστη ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Ενώ ο Ερντογάν έχει αποκτήσει σημαντικό έλεγχο στις εξελίξεις, το αν θα μπορέσει να διατηρήσει την επιρροή του ή αν η κατάσταση θα εκτροχιαστεί παραμένει αβέβαιο.
Η Τουρκία προσπαθεί να πιέσει τον Άσαντ για πολιτική συμφωνία που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τους στόχους της Άγκυρας, όπως η επαναπροώθηση εκατομμυρίων Σύριων προσφύγων από την Τουρκία και η περιοριστική διαχείριση των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία. Ωστόσο, η άρνηση του Άσαντ να αποδεχθεί τους όρους της Άγκυρας, όπως η αποχώρηση τουρκικών στρατευμάτων από τη συριακή επικράτεια, περιπλέκει την κατάσταση.
Η Ρωσία, από την άλλη, παραμένει επικεντρωμένη στον πόλεμο στην Ουκρανία και φαίνεται να βλέπει την αυξανόμενη πίεση στον Άσαντ ως μέσο για να προωθήσει τη δική της ατζέντα στη Συρία. Αντίστοιχα, το Ιράν, παρότι αποδυναμωμένο από τις πρόσφατες στρατιωτικές ήττες των συμμάχων του, αναζητά τρόπους για να διατηρήσει την επιρροή του στη χώρα, συνεργαζόμενο με την Τουρκία και τη Ρωσία.
Οι Κούρδοι της Συρίας βρίσκονται σε ακόμα πιο δύσκολη θέση, καθώς η τουρκική προέλαση και οι επιχειρήσεις των συμμάχων της έχουν αποδυναμώσει τη θέση τους. Η προοπτική μιας πιθανής συμφιλίωσης μεταξύ Τουρκίας και Άσαντ θα μπορούσε να σημάνει το τέλος της ημι-αυτονομίας τους, καθώς οι μεγάλες δυνάμεις της περιοχής ενδέχεται να θυσιάσουν τα συμφέροντα των Κούρδων για να εξασφαλίσουν τις δικές τους επιδιώξεις.
Σε αυτό το γεωπολιτικό παιχνίδι, ο Ερντογάν φαίνεται να κρατά πολλούς από τους μοχλούς πίεσης, αλλά το αν μπορεί να τους διαχειριστεί χωρίς να προκαλέσει ανεξέλεγκτες συνέπειες μένει να φανεί. Η πτώση του Χαλεπίου αποτελεί υπενθύμιση ότι ο συριακός εμφύλιος πόλεμος παραμένει ένας δυναμικός και απρόβλεπτος πόλεμος, στον οποίο οι αποφάσεις των περιφερειακών και διεθνών παραγόντων θα συνεχίσουν να διαμορφώνουν το μέλλον μιας ταλαιπωρημένης χώρας.
