Οι «ιταλικοί» ντοματοπολτοί, που πωλούνται σε πολλά βρετανικά σούπερ μάρκετ, φαίνεται να περιέχουν και ντομάτες που καλλιεργούνται και συλλέγονται στην Κίνα, και μάλιστα με καταναγκαστική εργασία, όπως αποκαλύπτει το BBC σε έρευνά του.
Σύμφωνα με το βρετανικό δίκτυο, προϊόντα ντομάτας που φέρουν το «Italian» (ιταλικό) στην ονομασία τους, όπως ο «Italian Tomato Purée» της Tesco, δεν είναι -μόνο- ιταλικά.
Συνολικά 17 προϊόντα, τα περισσότερα από τα οποία είναι ιταλικές μάρκες και πωλούνται σε βρετανικά και γερμανικά καταστήματα λιανικής, είναι πιθανό να περιέχουν κινεζικές ντομάτες.
Οι περισσότερες κινεζικές ντομάτες προέρχονται από την περιοχή Xinjiang και η παραγωγή τους συνδέεται με την καταναγκαστική εργασία των Ουιγούρων και άλλων μουσουλμανικών μειονοτήτων.
Ο ΟΗΕ κατηγορεί την Κίνα για βασανιστήρια και κακομεταχείριση αυτών των μειονοτήτων.
Η Κίνα, από την άλλη, αρνείται ότι εξαναγκάζει ανθρώπους να εργαστούν στη βιομηχανία ντομάτας και λέει ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται από το νόμο.
Μάλιστα, απαντά πως η έκθεση του ΟΗΕ βασίζεται σε «παραπληροφόρηση και ψέματα».
Μεγαλοπαραγωγός ντομάτας η Κίνα
Η Κίνα καλλιεργεί περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας παραγωγής ντομάτας. Η βορειοδυτική περιοχή Xinjiang έχει το τέλειο κλίμα για την καλλιέργεια του αγαπημένου σε όλον τον πλανήτη λαχανικού.
Είναι επίσης η περιοχή όπου η Κίνα ξεκίνησε ένα πρόγραμμα μαζικών συλλήψεων το 2017. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουιγούροι έχουν κρατηθεί σε εκατοντάδες εγκαταστάσεις, τις οποίες η Κίνα έχει ονομάσει «στρατόπεδα επανεκπαίδευσης».
Καταγγελίες για ηλεκτροσόκ και βασανιστήρια εργαζομένων
Το BBC μίλησε με 14 ανθρώπους που λένε ότι υπέστησαν ή είδαν καταναγκαστική εργασία στα χωράφια ντομάτας της Xinjiang τα τελευταία 16 χρόνια.
«Μας είπαν ότι οι ντομάτες θα εξάγονται στο εξωτερικό» δήλωσε ο Ahmed, προσθέτοντας ότι αν οι εργάτες δεν παρήγαγαν έως και 650 κιλά την ημέρα, τους έκαναν ηλεκτροσόκ.
Ο Mamutjan, ένας Ουιγούρος δάσκαλος που φυλακίστηκε το 2015 για μια παρατυπία στα ταξιδιωτικά του έγγραφα, λέει ότι ξυλοκοπήθηκε επειδή δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις υψηλές απατήσεις τους στην παραγωγή.
«Σε ένα σκοτεινό κελί φυλακής, υπήρχαν αλυσίδες που κρέμονταν από το ταβάνι. Με κρέμασαν εκεί και μου είπαν 'Γιατί δεν μπορείς να τελειώσεις τη δουλειά;'. Με χτύπησαν πολύ δυνατά. Έχω ακόμα σημάδια» περιέγραψε ο άνθρωπος.
Είναι δύσκολο να επαληθεύσει κανείς αυτές τις μαρτυρίες, αλλά απηχούν στα στοιχεία έκθεσης του ΟΗΕ του 2022, η οποία ανέφερε βασανιστήρια και καταναγκαστική εργασία σε κέντρα κράτησης στη Xinjiang.
Από την Κίνα στην Ευρώπη
Συγκεντρώνοντας δεδομένα από όλο τον κόσμο, το BBC ανακάλυψε πως οι περισσότερες ντομάτες από τη Xinjiang μεταφέρονται στην Ευρώπη με τρένο μέσω Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν και Γεωργίας, και από καταλήγουν στην Ιταλία.
Η Antonio Petti, μέλος ομίλου μεγάλων εταιρειών επεξεργασίας ντομάτας στην Ιταλία έλαβε περισσότερα από 36 εκατομμύρια κιλά τοματοπολτού από την εταιρεία Xinjiang Guannong και τις θυγατρικές της μεταξύ 2020 και 2023, όπως έδειξαν τα στοιχεία.
Ο όμιλος Petti παράγει προϊόντα τομάτας με τη δική του επωνυμία, αλλά προμηθεύει επίσης άλλα σε σούπερ μάρκετ σε όλη την Ευρώπη, τα οποία τα πωλούν ως δικά τους επώνυμα προϊόντα.
Η έρευνα του BBC εξέτασε 64 διαφορετικούς τοματοπολτούς που πωλούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ συγκρίνοντάς τους σε εργαστήριο με δείγματα από την Κίνα και την Ιταλία.
Τα εργαστηριακά αποτελέσματα έδειξαν ότι πολλά από αυτά τα προϊόντα περιείχαν πράγματι ιταλικές ντομάτες - συμπεριλαμβανομένων όλων εκείνων που πωλούνται στις ΗΠΑ. Δέκα επτά όμως φάνηκε να περιέχουν κινεζικές ντομάτες, 10 από τις οποίες κατασκευάζονται από την Petti - την ιταλική εταιρεία.
Από αυτά τα 10 που κατασκευάζονται από την Petti, και πωλούνταν σε βρετανικά αλλά και γερμανικά σούπερ μάρκετ, τουλάχιστον μέχρι και τον Αύγουστο του 2024.
Σε απάντηση της έρευνας του BBC, όλα τα σούπερ μάρκετ δήλωσαν ότι έλαβαν πολύ σοβαρά υπόψη τους αυτούς τους ισχυρισμούς και διενήργησαν εσωτερικές έρευνες από τις οποίες δεν βρέθηκαν στοιχεία για κινέζικες ντομάτες.
Ωστόσο, ένας μεγάλος λιανοπωλητής παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιεί κινεζικές ντομάτες. Η Lidl ανέφερε ότι είχαν μια εκδοχή του τοματοπολτού Baresa Tomatenmark, που ήταν κατασκευασμένη από τον ιταλό προμηθευτή Giaguaro και πωλήθηκε στη Γερμανία πέρυσι «για μικρό χρονικό διάστημα» λόγω προβλημάτων εφοδιασμού και ότι το διερευνούν.
Η εταιρεία Giaguaro δήλωσε ότι όλοι οι προμηθευτές της σέβονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και ότι επί του παρόντος δεν χρησιμοποιούν κινεζικές ντομάτες στα προϊόντα της Lidl.
Μιλώντας στο BBC, ο Dario Dongo, δημοσιογράφος και δικηγόρος, λέει ότι τα ευρήματα αποκαλύπτουν ένα ευρύτερο πρόβλημα. Το πραγματικό κόστος των τροφίμων. «Όταν βλέπουμε μια χαμηλή τιμή πρέπει να αναρωτηθούμε. Τι κρύβεται πίσω από αυτό; Ποιο είναι το πραγματικό κόστος αυτού του προϊόντος; Ποιος το πληρώνει;», αναφέρει.
