Το σχέδιο του Βλαντίμιρ Πούτιν για να ανατρέψει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ, να υπονομεύσει τη διεθνή επιρροή της Ουάσινγκτον και να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη προς ένα μέλλον με μία πληθώρα πόλων ισχύος, ανέλυσε ο κορυφαίος διπλωμάτης της Ρωσίας στις ΗΠΑ.
Ο Ρώσος πρέσβης στην Ουάσινγκτον, Ανατόλι Αντόνοφ, μίλησε στο Newweek, σε μία περίοδο που ο Πούτιν περιέγραψε λεπτομερώς τις προτάσεις του προς τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και αναφέρθηκε στο πώς ο Ρώσος πρόεδρος οραματίζεται ένα μέλλον χωρίς την ύπαρξη μίας παγκόσμιας υπερδύναμης.
Προτάσεις που πάντως απορρίφθηκαν κατηγορηματικά από το Κίεβο και τους διεθνείς υποστηρικτές του και ενόσω η κυβέρνηση του προέδρου Τζο Μπάιντεν επιδιώκει να συσφίξει περαιτέρω τους δεσμούς της με το εξωτερικό σε μια προσπάθεια να απομονώσει ακόμα περισσότερο διπλωματικά τη Μόσχα.
Ο Αντόνοφ υποστήριξε ότι η Δύση έχασε ένα βασικό μήνυμα που επικεντρώθηκε στην ανατροπή της μεταψυχροπολεμικής ισορροπίας ισχύος. «Οι εμπειρογνώμονες και οι πολιτικοί επιστήμονες [δεν είμαι σίγουρος για τους αξιωματούχους – πιθανότατα άκουσαν τα πάντα αλλά προτιμούν να σιωπούν] φαίνεται ότι αγνόησαν τα βασικά σημεία του προέδρου, ο οποίος κάλεσε τη διεθνή κοινότητα, κυρίως στην ευρασιατική ήπειρο, να συμφωνήσει με την ανάγκη για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας», δήλωσε αρχικά.
«Εν τω μεταξύ, οι ιδέες και οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στην πρότασή μας εξηγούν πολλά τόσο όσον αφορά την αντίθεση προς τη Δύση και το ‘ουκρανικό σχέδιο’ της, όσο και όσον αφορά τις συστηματικές προσπάθειες της Μόσχας να εμβαθύνει την κανονική, με αμοιβαίο σεβασμό συνεργασία με τις χώρες του νότου», προσέθεσε.
«Κρίση του ευρωατλαντισμού»
Όπως υπογράμμισε ο Αντόνοφ παρά την άρνηση των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων τους, «η επιταχυνόμενη κρίση του ευρωατλαντισμού είναι εδώ και καιρό προφανής στις πρωτεύουσες που προσπαθούν να απαλλαγούν από τη μονοπολική δικτατορία».
Τα μακροχρόνια παράπονα του Πούτιν για την αρχιτεκτονική ασφαλείας της μετασοβιετικής σφαίρας επιρροής αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισμα της ρητορικής του Ρώσου ηγέτη από τότε που ανέλαβε την εξουσία πριν από σχεδόν 25 χρόνια. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη θέση έχει διαδραματίσει η συνεπής αντίθεση στην επέκταση της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ υπό την ηγεσία των ΗΠΑ σε περιοχές που κάποτε κυριαρχούσε το αντίπαλο Σύμφωνο της Βαρσοβίας της ΕΣΣΔ.
Αυτά τα παράπονα οδήγησαν αρχικά στα γεγονότα του 2014 με την ανατροπή της κυβέρνησης στο Κίεβο έπειτα από εξέγερση υπέρ μιας φιλοδυτικής κυβέρνησης και την κατάληψη από τη Ρωσία της στρατηγικής σημασίας χερσονήσου της Κριμαίας και εν συνέχεια στον πόλεμο στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο του 2022.
Η πρόταση του Πούτιν για τον τερματισμό του πολέμου, όπως περιγράφηκε προηγουμένως στο Newsweek από τον Αντόνοφ, απαιτούσε την πλήρη αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από πέντε εδάφη που συνδέονται με τη Ρωσία, την υιοθέτηση από το Κίεβο ουδέτερης, αδέσμευτης και χωρίς πυρηνικά στάσης, καθώς και την άρση των δυτικών κυρώσεων, μεταξύ πολλών άλλων συνιστωσών.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ και οι άλλοι υποστηρικτές της Ουκρανίας προσπάθησαν να διπλασιάσουν τη στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο για να στηρίξουν τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ενάντια σε αυτό που συλλογικά θεωρούν ως έναν αδικαιολόγητο επιθετικό πόλεμο.
«Επιτρέψτε μου να τονίσω ότι στις 14 Ιουνίου, ο Ρώσος πρόεδρος πρότεινε ένα ειρηνευτικό σχέδιο για τον τερματισμό της ουκρανικής σύγκρουσης. Σε απάντηση, είδαμε μόνο νέες προμήθειες όπλων στο καθεστώς του Κιέβου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αντόνοφ.
«Έτσι, η αντίδραση της Ουάσινγκτον είναι προφανής: οι ντόπιοι πολιτικοί δεν χρειάζονται ειρήνη. Επικεντρώνονται μόνο στον πόλεμο με στόχο να προκαλέσουν στρατηγική ήττα στη Ρωσία», προσέθεσε.
Επαναβεβαίωση της θέσης της Ρωσίας
Παράλληλα ο Πούτιν ξεκίνησε διαδοχικές επισκέψεις στη Βόρεια Κορέα και το Βιετνάμ για να ενισχύσει τις σχέσεις της Ρωσίας στην Ασία. Ωστόσο, ο Αντόνοφ απέρριψε την απεικόνιση αυτών των ταξιδιών ως «σημάδια των αυτοκρατορικών σχεδίων» της Μόσχας ή ως ένα είδος επιβεβαίωσης της αδυναμίας και της εξάρτησης από τα «κράτη-παρίες».
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επισκέφθηκε επίσης την Κίνα τον περασμένο μήνα για να ενισχύσει περαιτέρω τις σχέσεις με τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, με τον οποίο ο Ρώσος ηγέτης έχει σφυρηλατήσει μια στρατηγική εταιρική σχέση «χωρίς όρια» και έχει επεκτείνει δύο διεθνείς οργανισμούς, τους BRICS και τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης.
«Η χώρα μας, κατά τη διαστρεβλωμένη άποψη των ντόπιων που φοβούνται τη Ρωσία, ουσιαστικά δεν έχει το δικαίωμα στη δική της άποψη και στην προστασία των εθνικών συμφερόντων», δήλωσε ακόμα ο Αντόνοφ, «ούτε σε σχέση με την κρίση γύρω από την Ουκρανία, ούτε όσον αφορά την εγκαθίδρυση αμοιβαία επωφελών σχέσεων με φιλικές πρωτεύουσες», προσέθεσε.
Η ευκαιρία
Σήμερα, ωστόσο, ο Αντόνοφ είδε μια ευκαιρία να επαναφέρει την προσπάθεια της Ρωσίας να τροποποιήσει ριζικά το περιφερειακό περιβάλλον ασφαλείας που είχε προηγουμένως καταρρεύσει κατά την προετοιμασία του πολέμου στην Ουκρανία, αυτή τη φορά προσελκύοντας μεγαλύτερη διεθνή υποστήριξη από άλλες χώρες των οποίων οι επιθυμίες για έναν πιο πολυπολικό κόσμο, όπως υποστήριξε, είχαν απορριφθεί από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
«Τα συμφέροντα της Ρωσίας και άλλων κρατών αγνοήθηκαν ανοιχτά, καθώς δεν φαινόταν να υπάρχει εναλλακτική λύση στην κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών και των άμεσων δορυφόρων τους», εκτίμησε ο Αντόνοφ.
«Συμβολική της δυτικής αλαζονείας ήταν η άρνηση της Ουάσινγκτον να εξετάσει σοβαρά τις πρωτοβουλίες μας, που παρουσιάστηκαν στα τέλη του 2021, σχετικά με τις αμοιβαίες εγγυήσεις που βασίζονται στην αρχή της αδιαίρετης ασφάλειας», σημείωσε.
«Τέτοιες διεκδικήσεις και ο επεκτατισμός, που βασίζονται στη στρατιωτική δύναμη, τις οικονομικές κυρώσεις και την πολιτική πίεση, σίγουρα αποσταθεροποιούν την κατάσταση στην Ευρασία και στον κόσμο συνολικά, επιδεινώνοντας τις αντιθέσεις, τις νέες και παλιές αντιθέσεις μεταξύ των χωρών του Νοτίου Καυκάσου, της Κεντρικής Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού», προσέθεσε.
Πώς μοιάζει το σχέδιο του Πούτιν
Ο Αντόνοφ απαρίθμησε διάφορες βασικές πτυχές του σχεδίου του Κρεμλίνου για την αδρανοποίηση της δυτικής ισχύος και του ρόλου των ΗΠΑ ως πρωταγωνιστή.
«Οι προτάσεις μας περιλαμβάνουν την εξάλειψη του ρυθμιστικού και θεσμικού κενού στη σφαίρα της ευρασιατικής ασφάλειας, τη γνήσια και ειλικρινή αναγνώριση της κίνησης του κόσμου προς την πολυπολικότητα. Ταυτόχρονα, το μελλοντικό σύστημα θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και στην υπεροχή του διεθνούς δικαίου», εξήγησε ο Αντόνοφ.
Όπως είπε: «Δεν θα στρέφεται κατά των συμφερόντων κανενός. Θα αποτελέσει ένα είδος ‘ασφαλείας’ απέναντι σε γεωπολιτικές αναταραχές, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν ένα μοντέλο παγκοσμιοποίησης που βασίζεται στις δυτικές αρχές. Είναι σημαντικό να αποτραπεί ο κατακερματισμός και ο σχηματισμός αντίπαλων συμμαχιών και τελικά να αποτραπεί το ξέσπασμα μιας ένοπλης σύγκρουσης μεγάλης κλίμακας».
Τόνισε, ωστόσο, ότι ενώ η αραίωση της δυτικής επιρροής ήταν ένας κρίσιμος στόχος στο πλαίσιο αυτό, η ιδέα δεν ήταν να σχηματιστεί ένας νέος συνασπισμός εναντίον οποιουδήποτε έθνους ή συμμαχίας.
«Δεν μιλάμε για τη δημιουργία ενός νέου ‘μπλοκ’ ή ‘άξονα’ που θα πρέπει να αντιταχθεί αποφασιστικά σε κάποιον», είπε ακόμα, εξηγώντας πως, «το θεμέλιο θα πρέπει να είναι ο διάλογος και η συνεργασία, και μάλιστα με όλους τους πραγματικά ενδιαφερόμενους παίκτες. Μια συζήτηση, σε ισότιμη βάση, για τα συσσωρευμένα προβλήματα και τους τρόπους επίλυσής τους είναι υψίστης σημασίας».
Τι απαντούν οι ΗΠΑ
Από την πλευρά της, η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει εκφράσει βαθύ σκεπτικισμό απέναντι στις συζητήσεις περί ειρήνης και συνεργασίας από το Κρεμλίνο, καθώς δεν πιστεύει ότι η Μόσχα έχει καλές προθέσεις. «Η Ρωσία δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον να συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις με καλή πίστη», δήλωσε εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στο Newsweek.
«Το Κρεμλίνο ξεκίνησε αυτόν τον βίαιο και απρόκλητο πόλεμο. Η Ρωσία κατέχει σχεδόν το 20% του κυρίαρχου ουκρανικού εδάφους και συνεχίζει να επιτίθεται στην Ουκρανία κάθε μέρα. Τώρα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν λέει ότι το τίμημα της ειρήνης είναι να επιτραπεί στη Ρωσία να καταλάβει ακόμη περισσότερα ουκρανικά εδάφη. Δεν υπάρχει καμία χώρα στον κόσμο που να μπορεί να πει με καθαρό πρόσωπο ότι αυτό είναι αποδεκτό από τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, το διεθνές δίκαιο, τη βασική ηθική ή την κοινή λογική», προσέθεσε.
Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ επανέλαβε επίσης τη θέση της κυβέρνησης Μπάιντεν για την υποστήριξη των αιτημάτων της Ουκρανίας για τον τερματισμό της σύγκρουσης, τα οποία περιλαμβάνουν την πλήρη αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από το ουκρανικό έδαφος.
Εμπόδιο η Ρωσία
«Όλοι έχετε ακούσει να λέμε επανειλημμένα ότι όταν πρόκειται για διπλωματία, τίποτα για την Ουκρανία χωρίς την Ουκρανία», δήλωσε ο εκπρόσωπος. «Κανείς δεν θέλει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος περισσότερο από την Ουκρανία και τον λαό της, αλλά οι όποιες αποφάσεις σχετικά με τις διαπραγματεύσεις εναπόκεινται στον πρόεδρο Ζελένσκι», προσέθεσε.
«Οποιαδήποτε πρωτοβουλία για μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία πρέπει να βασίζεται στον πλήρη σεβασμό της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της και να συνάδει με τους σκοπούς και τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών», εξήγησε.
Επιπλέον, χαρακτήρισε τη Ρωσία «το μοναδικό εμπόδιο για την ειρήνη στην Ουκρανία» και κατηγόρησε περαιτέρω τη Μόσχα για την οικοδόμηση ενός «συστήματος παραπληροφόρησης και προπαγάνδας», το οποίο αποτελείται από «επίσημες κυβερνητικές επικοινωνίες, κρατικά χρηματοδοτούμενα παγκόσμια μηνύματα, καλλιέργεια πληρεξουσίων πηγών, χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και παραπληροφόρηση στον κυβερνοχώρο» για την εξυπηρέτηση του αφηγήματος του Κρεμλίνου.
Το μέλλον σε κίνδυνο
Εν μέσω ανησυχιών για περαιτέρω κλιμάκωση και αυξανόμενης πυρηνικής ρητορικής γύρω από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Αντόνοφ παρουσίασε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της καθεστώτος ασφαλείας στην Ευρασία ως κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη ειρήνης στην περιοχή και την αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων.
«Η πρωτοβουλία που περιέγραψε ο Ρώσος πρόεδρος θα απαιτήσει κολοσσιαίες προσπάθειες και πολιτική αποφασιστικότητα. Η υλοποίησή της θα διαρκέσει χρόνια. Οι θέσεις για πολλά βασικά στοιχεία πρέπει ακόμη να καθοριστούν και να συγχρονιστούν. Αλλά οι εργασίες πρέπει να ξεκινήσουν αμέσως», εξήγησε.
Τέλος, κατέληξε λέγοντας πως «η ανθρωπότητα είναι υποχρεωμένη να το κάνει αυτό για χάρη της ειρήνης, της σταθερότητας και της οικονομικής ευημερίας, για χάρη των μελλοντικών γενεών, για χάρη ενός ήρεμου ουρανού πάνω από τα κεφάλια μας».
