Ευρωπαϊκή ψυχρολουσία για την Τουρκία και τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα σημαντικό ευρωπαϊκό κείμενο η «Κοινή Δήλωση προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Τρέχουσα Κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας» το οποίο θα υποβληθεί στους ηγέτες των 27 στην Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου και αποτελεί τον μπούσουλα για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Μια έκθεση η οποία βάζει το Κυπριακό αλλά και τα Ελληνοτουρκικά στην πρώτη γραμμή των υποχρεώσεων της Τουρκίας συνδέοντας ευθέως την επίλυση του Κυπριακού στην βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αλλα και την εγκατάλειψη των προκλήσεων εναντιον της Ελλαδας με την ομαλή πορεία των ευρωτουρκικών σχέσεων κατι που προφανώς δεν θα γίνει ευμενώς αποδεκτό από την Αγκυρα.
Όπως αναφέρει το protothema.gr, η έκθεση από την πρώτη παράγραφο βάζει την Τουρκία στην γωνία καθώς γίνεται αναφορά σε «παράγοντες που διαμορφώνουν βαθιά το περίπλοκο και δύσκολο πλαίσιο των σχέσεων Ε.Ε.-Τουρκίας» και ο κατάλογος είναι βαρύς για την Άγκυρα:
- -Η ανάγκη για βιώσιμη αποκλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο
- -Το Κυπριακό
- -Η θέση της Τουρκιας σχετικά με τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας
- -Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ
- -Η θεση της Τουρκίας σε θέματα εξωτερικής και περιφερειακής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής και ιδίως μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς κατά του Ισραήλ
- -Και η εγχώρια κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου.
Η Κομισιόν η οποια αναγνωρίζει ορισμένα θετικά βήματα που εχουν γίνει το προηγούμενο διαστημα επισημαίνει ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία τονίζοντας όμως την αποφασιστικότητα της να ενεργοποιήσει τις αποφάσεις (2021) για επιβολή κυρώσεων εάν η Τουρκία παρεκτραπεί.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Προς υλοποίηση σχέδιο Ερντογάν για "ηλεκτρική ομηρία" των Κατεχομένων από την Τουρκία-Στόχος η επιβολή λύσης δύο κρατών στο νησί
Ανατολική Μεσόγειος
Στο κεφάλαιο για την Ανατολική Μεσόγειο η έκθεση με καθαρο τροπο αποτυπώνει το σκηνικό προκλήσεων της Τουρκίας μεχρι τις αρχές του 2023 επισημαίνοντας ότι «οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας επιδεινώθηκαν μέχρι τις αρχές του 2023 με εχθρική ρητορική, παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, συμπεριλαμβανομένων υπερπτήσεων ελληνικών κατοικημένων περιοχών και απειλητικές δηλώσεις σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών». Η έκθεση, ομως, αναγνωρίζει ότι μετά τους σεισμούς στην Τουρκία σημειώθηκε σημαντική βελτίωση στις σχέσεις των δύο χωρών. Καταγράφεται το γεγονός ότι δεν υπάρχουν παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και υπερπτήσεις στα ελληνικά νησιά και μετά την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας από την Ελλάδα υπήρξε η διπλωματία των σεισμών με επαφες μεταξύ των δυο χωρών που οδήγησαν στην συμφωνία για σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας.
Όμως με ξεκάθαρο τροπο η Ε.Ε. στέλνει το μήνυμα στην Τουρκία διαπιστώνοντας ότι η «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών δεν έχει αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων καλή τη πίστει, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και με προσφυγή, εάν είναι απαραίτητο, στο Διεθνές Δικαστήριο».
Το κειμενο της Ε.Ε. απευθυνόμενο στην Τουρκία την καλεί ουσιαστικά να αλλάξει ρότα στις σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο: «Η αδιαμφισβήτητη προσήλωση στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στην αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ, εξακολουθεί να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη ενός συνεργατικού και αμοιβαία επωφελούς σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκιας».
Κυπριακό
Η έκθεση είναι εξαιρετικά σκληρή με την Τουρκία σε ότι αφορά το Κυπριακό επισημαίνοντας ότι αποτελεί κρίσιμο ζητημα για τις ευρωτουρκικές σχέσεις και επηρεάζει ολο σχεδόν το φάσμα των σχέσεων. Από την ασφάλεια και την ανταλλαγή πληροφοριών μέχρι το μείζον για την Τουρκία θέμα της αναθεώρησης της Τελωνειακής Ενωσης στο οποίο η Τουρκία αρνείται ηδη από το 2005 να εκπληρώσει την δέσμευση της για άνοιγμα των τουρκικών λιμανιών και αεροδρομίων σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα.
«Η διευθέτηση του Κυπριακού ζητήματος αποτελεί βασικό στοιχείο των έντονων διαφωνιών της Τουρκίας με την ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο. Η κατάσταση στην Κύπρο συνέχισε να επιδεινώνεται λόγω των συνεχών προσπαθειών τηςΤουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας να υπονομεύσουν τη βάση της διευθέτησης του κυπριακού ζητήματος που κατοχυρώνεται στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών (δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών,επιδιώκοντάς την λύση των δυο κρατών και την αναγνώριση της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» σε διεθνείς οργανισμούς».
Με μια ξεκάθαρη αναφορά η Ε.Ε βάζει τα ορια στην Τουρκία σε ό,τι αφορά το Κυπριακό : «Η δέσμευση και η στήριξη της ΕΕ στο Κυπριακό αποτελεί εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την άμβλυνση των εντάσεων στην περιοχή… Η συνολική στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό ζήτημα και η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας εξακολουθούν να παρεμποδίζουν διαφορετικούς δρόμους συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των τομέων της ασφάλειας και της άμυνας…και μια θετική ατζέντα με την Τουρκία θα παραμείνει εξαιρετικά δύσκολη ελλείψει λύσης στο κυπριακό ζήτημα».
Η έκθεση αναγνωρίζει την θετική συμβολή της Τουρκίας στις συμφωνίες για εξαγωγή δημητριακών από την Μαύρη Θάλασσα, επισημαίνει, όμως, την στενή σχέση της Άγκυρας με την Μόσχα και τον κίνδυνο προϊόντα ακόμη και αυτά της αμυντικής βιομηχανίας τα οποία λόγω της Τελωνειακής Ενωσης φθάνουν στην Τουρκία να διοχετεύονται τελικά στην Ρωσία.
Τουρκολιβυκό Μνημόνιο
Ιδιαίτερα αιχμηρή είναι η Έκθεση για το θεμα του Τουρκολυβικού Μνημονίου και αυτό είναι εξαιρετικά θετικό για την Αθήνα: «Η ΕΕ θεωρεί ότι το Μνημόνιο Συνεννόησης Τουρκίας-Λιβύης του 2019 συνιστά παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν έχει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη».
Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό η Ε.Ε. χαιρέτισε την δέσμευση για συνεργασία της Ελλάδας της Τουρκίας και της Βουλγαρίας αλλα ζητά απο την Τουρκία συγκεκριμένα μέτρα που προκύπτουν από τις δεσμεύσεις της βάσει της Συμφωνιας του 2016. Η έκθεση κάνει λόγο για τον αργό ρυθμό επιστροφών στην Τουρκία, την μονομερή αναστολή επανεισδοχών βάσει της δήλωσης του Μαρτίου 2020 και την μη πλήρη τήρηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Τουρκία με την δηλωση του 2016.
Η Ε.Ε. μαλλον απογοητεύει την τουρκική ηγεσία καθώς σε ό,τι αφορά την Τελωνειακή Ένωση υπάρχει μια μακρά λίστα υποχρεώσεων της Τουρκίας, μεταξυ αυτών και η εκπλήρωση των δεσμεύσεων έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας ενώ για την κατάργηση της βίζας επισημαίνει ότι εκκρεμούν ακόμη εξι benchmark που δεν εχουν εκπληρωθεί.
Η Ε.Ε. εκτιμά ότι η προσωρινή βελτίωση των επιδόσεων της Τουρκίας όσον αφορά και τις σχέσεις με τα κράτη μέλη «παραμένει εύθραυστη». Η στάση της Tουρκίας στο Κυπριακό και η σθεναρή προώθηση μιας «λύσης δύο κρατών για το νησί αποτελούν μεγάλη πρόκληση». Η υποστήριξη της Τουρκίας με στρατιωτικά μέσα σε περιφερειακές συγκρούσεις και οι απόψεις της για τη Χαμάς έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις της ΕΕ. Επίσης, λόγω της σοβαρής εγχώριας κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της μη εφαρμογής των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, η σχέση ΕΕ-Τουρκιας εχει σαφώς πολλά εμπόδια να ξεπεράσει. Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας». Και η προειδοποιηση της Ε.Ε είναι ότι μονο η «επιδίωξη διαλόγου με καλή πίστη, συμπεριλαμβανομένου του κυπριακού ζητήματος, με παράλληλη αποχή από μονομερείς ενέργειες θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας πιο συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης».
Η Ε.Ε. ηταν ιδιαίτερα αιχμηρή, αυστηρή αλλα δίκαιη στις κρίσεις της για την Τουρκία. Ας ελπίσουμε ότι η αντίδραση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέναντι σε αυτό το κειμενο δεν θα στραφεί και εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρο υπονομεύοντας την προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων με την Ελλάδα.
