Σε λιγότερο από 48 ώρες η Ρωσία βρέθηκε αντιμέτωπη με την απειλή μιας ένοπλης εξέγερσης, με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να υπόσχεται πως θα τιμωρήσει τους μαχητές της Wagner που βάδιζαν προς τη Μόσχα και καταλάμβαναν πόλεις κατά μήκος της διαδρομής. Σε χρόνο ρεκόρ όμως και πριν η κατάσταση εκτροχιαστεί μια ξαφνική συμφωνία με τη Λευκορωσία εκτόνωσε την κρίση πριν εξελιχθεί.
Ωστόσο η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά εύθραυστη με τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι η εξέγερση δεν είναι δυνατό να εξαφανιστεί τόσο γρήγορα και χωρίς συνέπειες.
Ο Πούτιν έχει τώρα να διαχειριστεί τα επακόλουθα της πιο σοβαρής αμφισβήτησης της εξουσίας του από τότε που ανέλαβε το 2000. Μια σειρά από γεγονότα που έτρεχαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα έκανα τον πλανήτη να παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τον μίνι ρωσικό εμφύλιο. Η Ουκρανία δεν έχασε την και απελευθέρωσε περιοχή που ήταν υπό ρωσική κατοχή από το 2014.
«Ο Πριγκόζιν ταπείνωσε τον Πούτιν και το κράτος δείχνοντας πως δεν έχει πλέον το μονοπώλιο της βίας» στη Ρωσία, σχολίασε ο σύμβουλος του Ζελένσκι Μιχάιλο Ποντόλιακ στο Twitter.
Το αφεντικό της Wagner, ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, βρήκε άσυλα στη Λευκορωσία, φαινομενικά αλώβητος αλλά με έναν στόχο στην πλάτη.
Ποια είναι τα τελευταία νέα;
Ο Πριγκόζιν, συμφώνησε να φύγει από τη Ρωσία για τη γειτονική Λευκορωσία το Σάββατο, σε ένα deal που προφανώς μεσολάβησε ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντρ Λουκασένκο.
Ο Πριγκόζιν οφείλει να αποσύρει τα στρατεύματά του από την πορεία τους προς την Μόσχα ενώ παράλληλα οι ποινικές διώξεις εναντίον του θα αποσυρθούν δήλωσε χθες εκπρόσωπος του Κρεμλίνου.
Οι μαχητές της Wagner δεν θα αντιμετωπίσουν καμία ποινική δίωξη για τη συμμετοχή τους στην εξέγερση και αντ' αυτού θα υπογράψουν συμβόλαια με το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας - μια κίνηση που ο Πριγκόζιν είχε προηγουμένως απορρίψει.
H ηγεσία της Wagner είχε προηγουμένως ισχυριστεί ότι τα στρατεύματά της είχαν καταλάβει βασικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις σε δύο ρωσικές πόλεις- μέχρι το Σάββατο. Στα βίντεο που έκαναν τον γύρο διαδικτύου έδειχναν τον Πριγκόζιν και τις δυνάμεις του να αποσύρονται από μία από αυτές τις δύο πόλεις, το Ροστόφ ον Ντον.
Μέχρι αυτή την ώρα δεν είναι σαφές πού βρίσκεται ο Πριγκόζιν. Το Κρεμλίνο δεν γνωρίζει πού βρίσκεται, δήλωσε ο εκπρόσωπος το Σάββατο.
Πώς συνέβη αυτό;
Η κρίση στη Ρωσία ξέσπασε την Παρασκευή όταν ο Πριγκόζιν κατηγόρησε τον ρωσικό στρατό ότι επιτέθηκε σε στρατόπεδο της Wagner και σκότωσε τους άνδρες του. Οργισμένος ορκίστηκε να ανταποδώσει με βία.
Στη συνέχεια ο Πριγκόζιν οδήγησε τα στρατεύματά του στο Ροστόφ ον Ντον και ισχυρίστηκε ότι έχει θέσει υπό τον έλεγχό του στρατιωτικές εγκαταστάσεις-κλειδιά στην περιοχή Voronezh, όπου υπήρξε μια προφανής σύγκρουση μεταξύ μονάδων της Wagner και ρωσικών δυνάμεων.
Ο Πριγκόζιν ισχυρίστηκε ότι δεν επρόκειτο για πραξικόπημα αλλά για «απόδοση δικαιοσύνης». Η οργή του Κρεμλίνου ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής με κορυφαίο Ρώσο αξιωματούχο να κάνει λόγο για «σκηνοθετημένο πραξικόπημα» από τον Πριγκόζιν.
Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας αρνήθηκε ότι επιτέθηκε στα στρατεύματα της Wagner και η ρωσική υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας άσκησε ποινική υπόθεση κατά του Πριγκόζιν.
Η γεμάτη οργή ομιλία Πούτιν
Στη συνέχεια ακολούθησε διάγγελμα από τον Πούτιν. Στην ομιλία του που μεταδόθηκε σε όλη τη Ρωσία το πρωί του Σαββάτου ένας εμφανώς εξοργισμένος Πούτιν υποσχέθηκε να τιμωρήσει όλους τους προδότες.
Η «προδοσία» της Wagner ήταν μια «πισώπλατη μαχαιριά στη χώρα και τον λαό της» είπε, παρομοιάζοντας τις ενέργειες των μισθοφόρων με τη ρωσική επανάσταση του 1917 που ανέτρεψε τον τσάρο Νικόλαο Β' εν μέσω του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.
Η κατάσταση ήταν τεταμένη με τους πολίτες στο Βορονέζ να καλούνται να μείνουν στα σπίτια τους. Εν τω μεταξύ, η Μόσχα ενίσχυσε τα μέτρα ασφαλείας σε όλη την πρωτεύουσα, κηρύσσοντας τη Δευτέρα αργία. Φωτογραφίες έδειχναν Ρώσους στρατιώτες με αλεξίσφαιρα και με αυτόματα όπλα στους δρόμους των πόλεων.
Όλα τα σημάδια έδειχναν μια επικείμενη ένοπλη σύγκρουση στην πρωτεύουσα. Στη συνέχεια, σχεδόν τόσο ξαφνικά όσο ξεκίνησε, η ανταρσία έληξε σύντομα με την παρέμβαση της Λευκορωσίας η οποία φαίνεται πως προς το παρόν τουλάχιστον έσβησε τη φωτιά.
Τι ακολουθεί για Πριγκόζιν και Wagner;
Πολλά παραμένουν ασαφή, όπως το τι θα συμβεί με το ρόλο του Πριγκόζιν στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας αλλά και με τους μαχητές και το αν θα ενταχθούν στον ρωσικό στρατό.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δήλωσε το Σάββατο ότι «δεν μπορεί να απαντήσει» για το ποια θέση θα πάρει ο Πριγκόζιν από τη Λευκορωσία. Ο ίδιος έχει δώσει ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με τη συμφωνία του να σταματήσει την προέλαση προς τη Μόσχα.
Η ομάδα Wagner είναι «ένας ανεξάρτητος στρατός» με διαφορετικούς όρους από τον ρωσικό στρατό, δήλωσε το Σάββατο ο συνταξιούχος ταγματάρχης του αμερικανικού στρατού Μάικ Λάιονς. Για παράδειγμα, οι μαχητές της Wagner τρέφονται καλύτερα από τον στρατό - πράγμα που σημαίνει ότι μια πλήρης ένταξη μάλλον θα ήταν δύσκολη.
«Ίσως κάποιοι να αποσχιστούν. Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιστοί στον άνθρωπο, τον Πριγκόζιν, όχι στη χώρα. Νομίζω ότι έχουμε πολλά θέματα δεν έχουν απαντηθεί αυτή τη στιγμή».
O Πούτιν δεν συγχωρεί τους προδότες
Ο κίνδυνος δεν έχει τελειώσει ούτε για το αφεντικό της Wagner, λένε οι ειδικοί. «Ο Πούτιν δεν συγχωρεί τους προδότες. Ακόμα και αν ο Πούτιν πει, "Πριγκόζιν, πήγαινε στη Λευκορωσία", εξακολουθεί να είναι προδότης στα μάτια του και νομίζω ότι ο Πούτιν δεν θα το συγχωρήσει ποτέ αυτό», δήλωσε η Τζιλ Ντόχερτι, πρώην επικεφαλής του γραφείου του CNN στη Μόσχα και επί μακρόν ειδική σε ρωσικές υποθέσεις.
Είναι πιθανό να δούμε τον Πριγκόζιν «να σκοτώνεται στη Λευκορωσία», πρόσθεσε - αλλά είναι ένα δύσκολο δίλημμα για τη Μόσχα, διότι όσο ο Πριγκόζιν «έχει κάποιου είδους υποστήριξη, αποτελεί απειλή, ανεξάρτητα από το πού βρίσκεται».
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για τον Πούτιν
Ο Πούτιν αντιμετωπίζει τώρα βρίσκεται αντιμέτωπος με ρεαλιστικά προβλήματα. Εμπειρογνώμονες δήλωσαν στο CNN ότι ενώ ο Ρώσος πρόεδρος επέζησε από αυτή την κρίση, τώρα φαίνεται αδύναμος - όχι μόνο στον κόσμο και τους εχθρούς του, αλλά και στον ίδιο του το λαό και το στρατό. Δεν αποκλείεται να δούμε αντιπάλους εντός της Μόσχας να βλέπουν την κατάσταση ως μια ευκαιρία για να υπονομεύσουν τη θέση του Πούτιν.
«Αν ήμουν στη θέση του Πούτιν, θα ανησυχούσα για αυτούς τους ανθρώπους στους δρόμους του Ροστόφ που ζητωκραυγάζουν για τους ανθρώπους της Wagner καθώς φεύγουν», δήλωσε η Ντόχερτι.
Ένα βίντεο, έδειχνε πλήθος κόσμου να ζητωκραυγάζει καθώς το όχημα του Πριγκόζιν αναχωρούσε από το Ροστόφ. Το όχημα σταμάτησε καθώς ένα άτομο πλησίασε και έσφιξε το χέρι του Πριγκόζιν.
«Γιατί οι Ρώσοι στο δρόμο επευφημούν ανθρώπους που μόλις προσπάθησαν να πραγματοποιήσουν πραξικόπημα;» αναρωτήθηκε η Ντόχερτι. «Αυτό σημαίνει ότι ίσως τους υποστηρίζουν ή τους συμπαθούν. Ό,τι κι αν κρύβεται πίσω από αυτό το σίγουρο είναι, πως τα πράγματα είναι άσχημα για τον Πούτιν».
Ποιος είναι ο Πριγκόζιν; Γιατί να το κάνει αυτό;
Ο Πριγκόζιν γνωρίζει τον Πούτιν από τη δεκαετία του 1990 και είχε το παρατσούκλι «σεφ του Πούτιν», αφού υπέγραψε προσοδοφόρα συμβόλαια τροφοδοσίας με το Κρεμλίνο. Αλλά τα αυτονομιστικά κινήματα που υποστηρίχθηκαν από τη Ρωσία στην Ουκρανία το 2014 έθεσαν τα θεμέλια για να γίνει ο Πριγκόζιν πολέμαρχος.
Ίδρυσε τη Wagner για να είναι μια σκιώδης μισθοφορική ομάδα που πολεμούσε τόσο στην ανατολική Ουκρανία όσο και για σκοπούς που υποστηρίζονταν από τη Ρωσία σε όλο τον κόσμο.
Η Wagner βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, με τους μαχητές να πετυχαίνουν περισσότερους στόχους από τα ρωσικά στρατεύματα. Ωστόσο, οι βάναυσες τακτικές της πιστεύεται ότι προκάλεσαν μεγάλο αριθμό απωλειών.
Καθώς ο πόλεμος με την Ουκρανία τραβούσε, ο Πριγκόζιν και η στρατιωτική ηγεσία της Ρωσίας ενεπλάκησαν σε μια δημόσια διαμάχη, με το αφεντικό της Wagner να κατηγορεί τον στρατό ότι δεν δίνει στους μαχητές του πυρομαχικά.
Ο ίδιος άσκησε επανειλημμένα κριτική τόσο στον Ρώσο υπουργό άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού όσο και στον αρχηγό του στρατού Βαλέρι Γερασίμοφ.
Ο Πριγκόζιν είπε ότι η Μόσχα εισέβαλε στην Ουκρανία με ψευδή προσχήματα που επινόησε το ρωσικό υπουργείο Άμυνας και ότι η Ρωσία έχανε στην πραγματικότητα έδαφος στο πεδίο της μάχης.
Ο Steve Hall, πρώην επικεφαλής των ρωσικών επιχειρήσεων της CIA, δήλωσε ότι ακόμη και οι έμπειροι παρατηρητές της Ρωσίας έμειναν έκπληκτοι από τα πρόσφατα γεγονότα.
«Όλοι ξύνουν το κεφάλι τους», δήλωσε στο CNN. «Το μόνο νόημα που μπορώ να βγάλω από μια μέρα σαν τη σημερινή, είναι ότι έχεις δύο τύπους που βρέθηκαν σε αφόρητες καταστάσεις και έπρεπε να βρουν διέξοδο».
Ο Hall είπε ότι ο Πριγκόζιν μπορεί να αισθάνθηκε ότι είχε δαγκώσει περισσότερα από όσα μπορούσε να μασήσει καθώς η φάλαγγα των στρατευμάτων του βάδιζε προς τη Μόσχα. Αλλά την ίδια στιγμή ο Πούτιν αντιμετώπιζε την προοπτική να πρέπει ο στρατός να νικήσει περίπου 25.000 μισθοφόρους της Wagner.
Η «ασυλία» του Πριγκόζιν στη Λευκορωσία ήταν μια κίνηση διάσωσης και για τις δύο πλευρές. Αλλά σύμφωνα με τον Hall ο Πούτιν είναι σε πιο δύσκολη θέση και φανερά αποδυναμωμένος.
«Ο Πούτιν θα έπρεπε να το είχε είχε προβλέψει όλο αυτό μήνες πριν. Θα δούμε πώς θα καταλήξει. Δεν νομίζω ότι η ιστορία έχει τελειώσει ακόμα», κατέληξε ο Hall.
