Το Politico, σε ανάλυσή του, υποστηρίζει ότι παρά τις διαφωνίες, η Άγκυρα και το ΝΑΤΟ βρίσκονται σε έναν «γάμο» αμοιβαίας διευκόλυνσης.
Για τη σχέση της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ γράφει το Politico μετά την απόφαση της Άγκυρας να εγκρίνει την ένταξη της Φινλανδίας στη Συμμαχία, αν και δεν έχει κάνει ακόμη το ίδιο για τη Σουηδία.
Όπως σημειώνει το γνωστό Μέσο, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να αποδεχθεί αυτή την κατάσταση και να ζήσει με αυτή.
Η ανυποχώρητη στάση της Τουρκίας είναι η τελευταία από μια σειρά ενεργειών που έχουν αφήσει τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ να γκρινιάζουν, τονίζει το Politico.
Το 2017 η Τουρκία πήρε την αμφιλεγόμενη απόφαση να αγοράσει ρωσικό πυραυλικό σύστημα (τους S-400). Έχει επιτεθεί επανειλημμένα εναντίον της ίδιας κουρδικής πολιτοφυλακής που είχαν υποστηρίξει οι ΗΠΑ στη Συρία και μέχρι σήμερα ο ηγέτης της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εξακολουθεί να συνομιλεί τακτικά με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Μέχρι την Πέμπτη, η Τουρκία εμπόδιζε επίσης τη Φινλανδία να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ για μήνες, ακόμη και όταν ο πόλεμος μαινόταν σε κοντινή απόσταση.
Γκρίνια από αξιωματούχους του ΝΑΤΟ
Κατ’ ιδίαν, ορισμένοι αξιωματούχοι είναι ενοχλημένοι από την κωλυσιεργία της Τουρκίας, την εξωτερική πολιτική της που εμπλέκεται με τη Ρωσία και τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση, σημειώνει το Politico.
Σε μια συμβολική κίνηση, ο Λευκός Οίκος δεν προσκάλεσε Τούρκους αξιωματούχους στη Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία. Επίσης, ορισμένοι παρατηρητές αναρωτιούνται ανοιχτά ακόμη και πώς η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952, χωράει στη δυτική αμυντική συμμαχία.
Ωστόσο, οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι δεν έχουν εκδηλώσει καμία επιθυμία να ασχοληθούν με το θέμα. Επιμένουν ότι το ΝΑΤΟ και η Τουρκία έχουν «κλειδωθεί» σε έναν γάμο αμοιβαίας διευκόλυνσης – και οι σύμμαχοι, όπως κάνουν εδώ και χρόνια, πρέπει απλώς να βρουν τρόπο να τον κάνουν να λειτουργήσει.
Τα ατού της Τουρκίας
Η Τουρκία, σημειώνουν, διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Συμβάλλει ενεργά σε αποστολές και επιχειρήσεις της Συμμαχίας – κάτι που δεν είναι δεδομένο για όλα τα μέλη. Επίσης, είναι κρίσιμο ότι βρίσκεται σε προνομιακό γεωπολιτικό χώρο μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου, ελέγχοντας ποιος περνάει από εκεί. Οι ρωσικοί δεσμοί της Τουρκίας θα μπορούσαν ακόμη και να την καταστήσουν χρήσιμο συνομιλητή σε πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ουκρανία.
«Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ – και για πολλούς λόγους», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ σε συνέντευξή του στο Politico, απαριθμώντας μια λίστα από αυτούς: γεωγραφική θέση, καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, υποστήριξη της Ουκρανίας, διατήρηση της ροής του παγκόσμιου σιταριού.
«Έκλεισαν τα στενά του Βοσπόρου για τα πολεμικά πλοία», πρόσθεσε, «γεγονός που μείωσε τις δυνατότητες της Ρωσίας να ενισχύσει την παρουσία της στη Μαύρη Θάλασσα και γύρω από την Κριμαία».
Το ΝΑΤΟ, με άλλα λόγια, χρειάζεται την Τουρκία, με όλους τους πονοκεφάλους που μπορεί να έχει αυτή η επιλογή.
Είναι πρόθυμο να κάνει συμβιβασμούς και να υποβαθμίσει τις διαφωνίες για να κρατήσει την Τουρκία στο μαντρί, γεγονός που καταδεικνύει την αξία που δίνει η Συμμαχία στην αρμονία εν μέσω ενός αποσταθεροποιημένου κόσμου.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, θέλει επίσης να παραμείνει στο μαντρί, ακόμη και αν τακτικά ξεστρατίζει. Χρειάζεται τις προστατευτικές διαβεβαιώσεις του ΝΑΤΟ, καθώς η χώρα βλέπει τις απειλές από χώρες όπως το Ιράν, ακόμη και τη Ρωσία.
«Η Τουρκία παρέχει ένα μαξιλάρι ασφαλείας στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Σινάν Ουλγκέν, υψηλόβαθμος συνεργάτης στο Carnegie Europe. «Και σίγουρα», είπε, «το ΝΑΤΟ παρέχει ομπρέλα ασφαλείας στην Τουρκία».
Ευρωπαίος διπλωμάτης ήταν ακόμη πιο ωμός: «Φυσικά η Τουρκία χρειάζεται το ΝΑΤΟ». Αλλά είναι επίσης «ο ελέφαντας στο δωμάτιο», πρόσθεσε ο ίδιος διπλωμάτης.
Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας
Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας τη διαφοροποιεί από τους περισσότερους συμμάχους στο ΝΑΤΟ.
Η Άγκυρα καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας και παρείχε βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά αρνείται επίσης να επιβάλει κυρώσεις στις βιομηχανίες που τροφοδοτούν τον πόλεμο της Μόσχας.
Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, ο Ερντογάν έχει συναντηθεί προσωπικά με τον Πούτιν πολλές φορές – εκτός από τις τακτικές τηλεφωνικές τους συνομιλίες. Ο Τούρκος ηγέτης κατηγόρησε, μάλιστα, τη Δύση ότι προκαλεί τη Ρωσία.
Η χώρα «έχει υιοθετήσει μια προσέγγιση εξισορρόπησης των πάντων τόσο ρεαλιστικά προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα δικά της συμφέροντα», δήλωσε ένας άλλος υψηλόβαθμος Ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος, όπως και άλλοι διπλωμάτες, μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει τις εσωτερικές δυναμικές της συμμαχίας.
Οι Τούρκοι αξιωματούχοι, ωστόσο, βλέπουν τη χώρα τους ως διαμεσολαβητή. Κατά την άποψή τους, η Τουρκία είναι ένας σύμμαχος του ΝΑΤΟ που μπορεί να αναλάβει ρόλους γεφυροποιού που οι δυτικές πρωτεύουσες δυσκολεύονται να καλύψουν.
«Λειτουργικός δίαυλος επικοινωνίας με τη Ρωσία»
«Παρά τις έντονες διαφωνίες μας σε ορισμένα θέματα, έχουμε έναν λειτουργικό δίαυλο επικοινωνίας με τη Ρωσία», δήλωσε ένας Τούρκος αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας επειδή δεν είχε την εξουσιοδότηση να τοποθετηθεί δημοσίως.
Η Τουρκία, σημείωσε ο αξιωματούχος, βοήθησε στη μεσολάβηση της εύθραυστης συμφωνίας μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας για να «απελευθερωθούν» σωροί σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Η συμφωνία «απέτρεψε μια νέα επισιτιστική κρίση», τόνισε ο αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι η Τουρκία διαδραματίζει επίσης ενεργό ρόλο στην ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Ένας δεύτερος Τούρκος αξιωματούχος επέμεινε ότι «κανείς δεν μπορεί λογικά να ισχυριστεί ότι είμαστε περιθωριακοί στη συμμαχία με οποιονδήποτε τρόπο», αλλά δήλωσε ότι «υπάρχουν ορισμένοι σύμμαχοι που είναι αναίσθητοι στις ζωτικές και υπαρξιακές ανησυχίες μας για την ασφάλεια».
Είτε αντιμετωπίζεται ως διασπαστής είτε ως διαμεσολαβητής, η Τουρκία έχει καταφέρει να φέρει εις πέρας τον ρόλο του αποστάτη εντός του ΝΑΤΟ, ενός οργανισμού που βασίζεται στη συναίνεση, και να κερδίσει ακόμη και παραχωρήσεις και επιρροή, γράφει το Politico.
Το 2010, η Συμμαχία διόρισε έναν Τούρκο δημόσιο υπάλληλο ως βοηθό γενικού γραμματέα για την αμυντική πολιτική και τον σχεδιασμό. Τα έγγραφα του ΝΑΤΟ υπογραμμίζουν τακτικά την τρομοκρατική απειλή για τη Συμμαχία – ένα νεύμα αποδοχής για τις ανησυχίες της Άγκυρας.
Οι περισσότεροι άλλοι σύμμαχοι «δεν θα ήθελαν να απομονωθούν, δεν θα ήθελαν να είναι ο κακός», δήλωσε ο Τζέιμι Σι, πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. Την Τουρκία, ωστόσο, δεν «την πειράζει», πρόσθεσε – αυτό «δίνει στην Τουρκία τεράστια ώθηση και τεράστια δύναμη».
Το «παιχνίδι» με τη Σουηδία
Η προθυμία της Άγκυρας να προχωρά μόνη της είναι τώρα σε πλήρη επίδειξη, γράφει το Politico, καθώς εμποδίζει την υποψηφιότητα της Σουηδίας για το ΝΑΤΟ.
Η Φινλανδία και η Σουηδία υπέβαλαν από κοινού αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ τον Μάιο του 2022. Ωστόσο, η Άγκυρα εξέφρασε ανησυχίες σχετικά με την υποστήριξη των χωρών αυτών στις κουρδικές ομάδες και τους περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων.
Τον Ιούνιο, και οι τρεις χώρες υπέγραψαν συμφωνία με την οποία Φινλανδία και Σουηδία δεσμεύονται να αυστηροποιήσουν τους αντιτρομοκρατικούς νόμους τους, να αντιμετωπίσουν τα τουρκικά αιτήματα έκδοσης υπόπτων για τρομοκρατία και να πατάξουν το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK).
Ωστόσο, καθώς οι μήνες περνούσαν και οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ άρχισαν να επιμένουν ότι οι δύο χώρες είχαν εκπληρώσει το δικό τους μέρος της συμφωνίας, η Τουρκία δεν υποχωρούσε – υποστηρίζοντας ότι η πρόοδος ήταν ανεπαρκής.
Ειδικοί λένε ότι η καθυστέρηση συνδέεται εν μέρει με την εσωτερική πολιτική – η Τουρκία θα πραγματοποιήσει εκλογές τον Μάιο και οι εντάσεις με τη Στοκχόλμη κλιμακώθηκαν μετά την καύση του Κορανίου σε μια διαδήλωση νωρίτερα φέτος. Η Τουρκία επίσης, προσθέτουν, πιθανότατα προσπαθεί να πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες για θέματα όπως η μπλοκαρισμένη εξαγωγή των αεροσκαφών F-16.
Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο Ερντογάν δήλωσε τελικά ότι η χώρα του θα προχωρήσει με την επικύρωση της ένταξης της Φινλανδίας – αφήνοντας τη Σουηδία πίσω, τουλάχιστον προς το παρόν.
«Διαίρεσε το ΝΑΤΟ»
«Η τουρκική ιδέα να διαιρέσει τα μέλη και να εγκρίνει τη Φινλανδία ήταν πολύ έξυπνη», δήλωσε η Ασλί Αϊντινασμπάς, συνεργάτιδα του Brookings Institution, η οποία ειδικεύεται στην τουρκική εσωτερική και εξωτερική πολιτική.
«Νομίζω ότι βοήθησε πάρα πολύ την Τουρκία να προβάλει ότι η αντίθεσή της στη Σουηδία δεν γίνεται κατόπιν αιτήματος της Ρωσίας, αλλά έχει να κάνει με τα συμφέροντα και τις απαιτήσεις της ίδιας της Τουρκίας», τόνισε η ίδια.
Τι θα γίνει μετά τις τουρκικές εκλογές
Υπάρχουν ευρέως διαδεδομένες εικασίες εντός του ΝΑΤΟ ότι το τουρκικό κοινοβούλιο θα μπορούσε να εγκρίνει την υποψηφιότητα της Σουηδίας μετά τις εκλογές της χώρας. Η Άγκυρα, λένε δυτικοί αξιωματούχοι και εμπειρογνώμονες, δεν έχει συμφέρον να «σέρνει τα πόδια της» για πάντα. Επίσης, η Ουγγαρία – η οποία ομοίως δεν έχει ακόμη εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας – είναι απίθανο να μπλοκάρει την ένταξη από μόνη της.
Δημοσίως, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ τόνιζαν εδώ και μήνες ότι η Τουρκία έχει δικαιολογημένες ανησυχίες, αλλά ότι η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν κάνει το καθήκον τους και αξίζουν την έγκριση. Ιδιαιτέρως, ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι εξέφρασαν ενόχληση – και όχι μόνο για την τουρκική ηγεσία.
Η «πολιτική κατευνασμού του Στόλτενμπεργκ έναντι του Ερντογάν απέτυχε», δήλωσε ο πρώτος προαναφερόμενος Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ωστόσο, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ επιμένει ότι η Συμμαχία πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις τουρκικές ανησυχίες – και ότι εξακολουθεί να ελπίζει ότι η Σουηδία θα μπορούσε να γίνει μέλος μετά τις προγραμματισμένες εκλογές της Τουρκίας τον Μάιο και πριν από την ετήσια Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας στις 11 Ιουλίου.
Τούρκοι αξιωματούχοι, εν τω μεταξύ, λένε ότι το ιστορικό τους δείχνει ότι υποστηρίζουν τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ. «Τη στιγμή που θα δούμε τη Σουηδία να εκπληρώνει τις δεσμεύσεις της», δήλωσε ο πρώτος Τούρκος αξιωματούχος που μίλησε στο Politico, θα ξεκινήσουμε τη διαδικασία επικύρωσης, όπως κάναμε με τη Φινλανδία».
Υπάρχει ακόμη η αίσθηση ότι, παρά τους ενδοιασμούς για τη συμπεριφορά της Άγκυρας, η αλλοπρόσαλλη εξωτερική πολιτική της θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη στην πορεία.
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες στην Ουκρανία «δεν είναι στο τραπέζι αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Σι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Αλλά ξέρετε, όταν επιστρέψουν, ποιος θα παίξει τον μεσολαβητή; Θα είναι η Κίνα ή η Τουρκία; Εγώ ποντάρω τα λεφτά μου στην Τουρκία».
