Στις 17 Ιανουαρίου, ο υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας κ. Αραράτ Μιρζογιάν με ομιλία του στην Ειδική Σύνοδο του Μόνιμου Συμβουλίου του ΟΑΣΕ που πραγματοποιήθηκε με την πρωτοβουλία της Αρμενίας συγκεκριμένα δήλωσε το εξής:
«Κύριε Πρόεδρε,
Αγαπητοί πρέσβεις,
Κυρίες και κύριοι,
Κύριε Πρόεδρε, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω την ομιλία μου συγχαίροντας εσάς και μέσω εσάς, τον αξιότιμο συνάδελφό μου, Υπουργό Bujar Osmani, για την ανάληψη της προεδρίας του ΟΑΣΕ από τη Βόρεια Μακεδονία, και σας εύχομαι επιτυχία στο δύσκολο έργο σας στην ηγεσία αυτού του μεγαλύτερου οργανισμού ασφαλείας σε περιόδους άνευ προηγουμένης αστάθειας και κρίσης στην κοινή μας ζώνη ασφαλείας.
Χαιρετίζουμε την ανθρωποκεντρική προσέγγιση της έννοιας ασφάλειας ως κύρια κατεύθυνση της Προεδρίας της Βόρειας Μακεδονίας υπό το σύνθημα «για το λαό».
Είναι ίσως η καλύτερη διατύπωση γιατί αυτή η οργάνωση δημιουργήθηκε πρωτίστως για να υπηρετήσει τα συμφέροντα των ανθρώπων και να διασφαλίσει τα δικαιώματα και την ασφάλειά τους.
Σας διαβεβαιώνω ότι η Αρμενία θα υποστηρίξει όλες τις προσπάθειές σας που θα συμβάλουν στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου και σταθερού περιβάλλοντος για τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή του ΟΑΣΕ.
Θα ήθελα επίσης να σας ευχαριστήσω, κύριε Πρόεδρε, που συγκαλέσατε αυτήν την έκτακτη σύνοδο και μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για την κατάσταση στην περιοχή μας και, ειδικότερα, για τον αποκλεισμό του Διαδρόμου Λατσίν.
Κύριε Πρόεδρε,
Θα ήθελα να παρουσιάσω εδώ στο Μόνιμο Συμβούλιο τα επιτεύγματα της Αρμενίας στη διαδικασία επιτυχούς εφαρμογής μεταρρυθμίσεων μεγάλης κλίμακας στον τομέα της ενίσχυσης της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, από το δικαστικό σύστημα μέχρι την αστυνομία, από την καταπολέμηση της διαφθοράς για τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης. Και πιστέψτε με, θα είχα πολλά να πω.
Δυστυχώς, η κρίση ασφαλείας και οι προκλήσεις μετά τον πόλεμο του Αζερμπαϊτζάν το 2020 εναντίον του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και η επακολουθείσα επιθετικότητα και κατοχή του κυρίαρχου εδάφους της Αρμενίας απειλούν τη δημοκρατία της Αρμενίας, υπονομεύοντας τις προσπάθειες της αρμενικής κυβέρνησης για την εδραίωση ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στον Νότιο Καύκασο.
Δεδομένου, ότι μετά τον πόλεμο των 44 ημερών και την κατοχή του εδάφους της Αρμενίας εκ μέρους του Αζερμπαϊτζάν είναι η πρώτη φορά που ο Υπουργός Εξωτερικών της Αρμενίας ομιλεί στο Μόνιμο Συμβούλιο, θα ήθελα να αναφερθώ εν συντομία στον αντίκτυπο αυτής της πρωτοφανούς μεγάλης κλίμακας χρήση βίας στον ΟΑΣΕ, τις αρχές και τις υποχρεώσεις του, καθώς και στην συνολική και αδιαίρετη αντίληψη της έννοιας της ασφάλειας.
Ο πόλεμος των 44 ημερών συνοδεύτηκε από εγκλήματα πολέμου και εκτεταμένες παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, με στοχοποίηση αμάχων και πολιτικών υποδομών και με καταστροφή πολιτιστικής κληρονομιάς, τα οποία δεν διερευνήθηκαν υπεύθυνα και κανείς δεν λογοδότησε για αυτά.
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, ο ΟΑΣΕ έχει αναπτύξει μια σειρά εργαλείων με στόχο την έγκαιρη προειδοποίηση και την πρόληψη των συγκρούσεων. Δυστυχώς, πρέπει να παραδεχτούμε ότι ο ΟΑΣΕ απέτυχε να εφαρμόσει αυτό το σύνολο εργαλείων αποτελεσματικά και έγκαιρα.
Επιπλέον, η έλλειψη σαφούς απάντησης για τη χρήση βίας ως μέσο επίλυσης συγκρούσεω οδήγησε σε ατιμωρησία, παραβιάζοντας τις αρχές του ΟΑΣΕ, τις υποχρεώσεις, που ορίζονται στα κύρια έγγραφά του οργανισμού. Έτσι οδήγησε στη νομιμοποίηση της βίας στις σχέσεις μεταξύ και εντός κρατών.
Στις 9 Νοεμβρίου του 2020, μετά την υπογραφή της τριμερούς Δήλωσης για την παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, η Αρμενία δεν φείδεται προσπαθειών για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Αζερμπαϊτζάν και την αντιμετώπιση του ζητήματος των δικαιωμάτων και της ασφάλειας του λαού του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Δυστυχώς, το Αζερμπαϊτζάν, αντί να συμμετάσχει καλόπιστα στις διαπραγματεύσεις, συνεχίζει την καταστροφική του πολιτική. Αμέσως μετά την υπογραφή της τριμερούς Δήλωσης, το Αζερμπαϊτζάν παραβιάζοντας την συμφωνία κατάπαυσης του πυρός και όλων των στρατιωτικών επιχειρήσεων, επιτέθηκε στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, με αποτέλεσμα να καταληφθούν άλλα δύο χωριά και να αιχμαλωτίζουν Αρμένιους στρατιώτες. Τον Μάιο και τον Νοέμβριο του 2021, καθώς και τον Σεπτέμβριο του 2022, το Αζερμπαϊτζάν επιτέθηκε κατά της Δημοκρατίας της Αρμενίας, καταλαμβάνοντας περίπου 150 τετραγωνικά χιλιόμετρα των κυρίαρχων εδαφών της. Σήμερα, αποκλείοντας τον Διάδρομο του Λατσίν, το Αζερμπαϊτζάν έχει δημιουργήσει μια ανθρωπιστική κρίση, επιδιώκοντας μακροπρόθεσμους στόχους.
Στις 12 Δεκεμβρίου του 2022, μια ομάδα αζέρων, ισχυριζόμενη ότι είναι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές, έκλεισε τον διάδρομο του Λατσίν, τη μοναδική γραμμή σωτηρίας που συνδέει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ με την Αρμενία και τον υπόλοιπο κόσμο, απομονώνοντας ουσιαστικά 120.000 κατοίκους του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, 30.000 εκ των οποίων είναι παιδιά. Περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 270 παιδιά, δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Μερικά από αυτά τα παιδιά χωρίστηκαν από τους γονείς τους και βρήκαν προσωρινά καταφύγιο στην Αρμενία.
Από την αρχή ήταν προφανές ότι αυτός ο αποκλεισμός ήταν μια προσχεδιασμένη επιχείρηση, που κατευθύνθηκε και χρηματοδοτήθηκε από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν, καλύπτοντας με τα λεγόμενα «οικολόγοι ακτιβιστές» με στόχο την άρνηση των πράξεών τους.
Αυτές οι ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν αποτελούν ξεκάθαρη παραβίαση του σημείου 6 της τριμερούς Δήλωσης της 9ης Νοεμβρίου, το οποίο αναφέρει ξεκάθαρα ότι: «Ο Διάδρομος Λατσίν παραμένει υπό τον έλεγχο των ειρηνευτικών δυνάμεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν εγγυάται την ασφάλεια της κυκλοφορίας πολιτών, οχημάτων και φορτίων από και προς τις δύο κατευθύνσεις μέσω του Διαδρόμου του Λατσίν».
Έχει περάσει περισσότερο από ένα μήνα από τότε που ο λαός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ βρίσκεται υπό ντε φάκτο πολιορκία. Οι προμήθειες τροφίμων, ιατρικών και φαρμακευτικών ειδών καθώς και ηλεκτρικής ενέργειας στο Ναγκόρνο Καραμπάχ έχουν σχεδόν σταματήσει. Προηγουμένως, περίπου 400 τόνοι βασικών αγαθών, μεταξύ των οποίων σιτηρά, αλεύρι, ρύζι, λαχανικά, φρούτα, φάρμακα, παιδικές τροφές, εισάγονταν καθημερινά από την Αρμενία στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Τώρα, μετά από σχεδόν πέντε εβδομάδες αποκλεισμού, υπάρχει μεγάλη ανάγκη για όλα τα απαραίτητα προϊόντα.
Επιπλέον, στις κρύες συνθήκες του χειμώνα η σκόπιμη διακοπή φυσικού αερίου της περιοχής για 3 ημέρες, που ακολουθείται από τη συνεχή βλάβη των γραμμών ηλεκτρισμού και τηλεπικοινωνιών σε όλη την επικράτεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι άλλη μια απόδειξη των προσχεδιασμένων ενεργειών των αρχών του Αζερμπαϊτζάν. Αυτό επηρεάζει σοβαρά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και οδηγεί σε μια σειρά από δυσμενείς ανθρωπιστικές συνέπειες, όπως η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος, η διακοπή της εκπαιδευτικής διαδικασίας στα σχολεία, η λειτουργία των κυβερνητικών υπηρεσιών, των επιχειρήσεων, καθώς και στην παράλειψη θέρμανσης στα νοσοκομεία και άλλα ζωτικής σημασίας ιδρύματα. Οι άνθρωποι στερούνται θέρμανσης και ζεστού νερού. Οι αρχές έχουν θεσπίσει περιορισμούς στην πώληση καυσίμων και τώρα και στην πώληση τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης.
Η ανθρωπιστική κρίση εντείνεται μέρα με τη μέρα και απαιτεί την άμεση και στοχευμένη παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας. Δεν μπορούμε να μείνουμε στην άκρη και να παρακολουθούμε ανθρώπους να πεθαίνουν σιγά σιγά από την πείνα εξαιτίας πολιτικών παιχνιδιών και ίσως γεωπολιτικών υπολογισμών. Η ώρα για δράση είναι τώρα.
Κατόπιν αιτήματος της Αρμενίας, το ζήτημα αυτό συζητήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ενημερώσαμε τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και επίσης τον Γενικό Γραμματέα για τη δεινή κατάσταση και προτρέψαμε τους εταίρους μας να παρέμβουν και να σταματήσουν την εξελισσόμενη ανθρωπιστική καταστροφή.
Φυσικά, χαιρετίζω τις σαφείς δηλώσεις και θέσεις των χωρών εταίρων μας, οι οποίες καλούν το Αζερμπαϊτζάν να άρει αμέσως και άνευ όρων τον αποκλεισμό και να εξασφαλίσει ελεύθερη και ανεμπόδιστη μετακίνηση μέσω του Διαδρόμου του Λατσίν. Πιστεύω, ότι πρέπει να αυξήσουμε την πίεση στο Αζερμπαϊτζάν, ώστε να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του. Το Αζερμπαϊτζάν πρέπει να λογοδοτήσει για τις ενέργειές του.
Ο αποκλεισμός του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δεν είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο και θα πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος μιας μεγάλης και συστηματικής πολιτικής του Αζερμπαϊτζάν με στόχο την εθνοκάθαρση του λαού του Ναγκόρνο-Καραμπάχ με τη δημιουργία αφόρητων συνθηκών ζωής. Το Αζερμπαϊτζάν έχει ως στόχο να αναγκάσει τον πληθυσμό του Ναγκόρνο-Καραμπάχ να εγκαταλείψει την πατρίδα και τα σπίτια του. Η τελευταία δήλωση του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν, όπου προτείνει να φύγουν όλοι οι Αρμένιοι όσοι δεν θέλουν να γίνουν πολίτες του Αζερμπαϊτζάν, αποδεικνύει την πρόθεσή τους να προβούν σε εθνοκάθαρση.
Είναι επιτακτική ανάγκη να σταλεί μια διεθνής διερευνητική αποστολή στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και στον Διάδρομο του Λατσίν για να αξιολογήσει την ανθρωπιστική κατάσταση επί τόπου, καθώς και να διασφαλίσει την αδιάλειπτη ανθρωπιστική πρόσβαση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για τα αρμόδια όργανα του ΟΗΕ.
Αξιότιμοι συνάδελφοι,
Επιδεικνύοντας πολιτική βούληση να ρυθμίσει τις σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν, η κυβέρνηση της Αρμενίας ξεκίνησε συνειδητά διαπραγματεύσεις με το Αζερμπαϊτζάν προς τρεις κατευθύνσεις, οι οποίες είναι: το άνοιγμα όλων των συγκοινωνιακών επικοινωνιών στην περιοχή, η οριοθέτηση και η ασφάλεια των συνόρων και η διευθέτηση των σχέσεων ή η ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.
Στην πρώτη κατεύθυνση, που αναφέρεται στην αποκατάσταση των οικονομικών και συγκοινωνιακών συνδέσεων στην περιοχή, συγκροτήσαμε μια τριμερή ομάδα εργασίας με επικεφαλή τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Αρμενίας. Πραγματοποιήθηκαν αρκετές συναντήσεις σε αυτή τη μορφή εργασίας, συζητήθηκαν θέματα σχετικά με πιθανές οδικές και σιδηροδρομικές επικοινωνίες, καθώς και άλλες λεπτομέρειες για την απεμπλοκή των περιφερειακών επικοινωνιών.
Δυστυχώς, η προσέγγιση του Αζερμπαϊτζάν σε αυτή τη διαδικασία δεν ήταν εποικοδομητική εξαρχής. Παρά τη σαφή δέσμευσή στις τριμερείς Δηλώσεις της 9ης Νοεμβρίου του 2020 και της 11ης Ιανουαρίου του 2021, το Αζερμπαϊτζάν πρότεινε ένα αβάσιμο αίτημα για έναν εξωεδαφικό διάδρομο μέσω του κυρίαρχου εδάφους της Αρμενίας. Θέλω να δηλώσω ξεκάθαρα, ότι η Αρμενία δεν ανέλαβε ποτέ καμία υποχρέωση ή δεν συμφώνησε με οποιονδήποτε τρόπο για την παροχή οποιουδήποτε εξωεδαφικού διαδρόμου μέσω της επικράτειάς της, και όλοι οι ισχυρισμοί του Αζερμπαϊτζάν αποτελούν προφανή στρέβλωση και χειραγώγηση του περιεχομένου των τριμερών Δηλώσεων.
Πρόσφατα, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν παραδέχτηκε, ότι εισήγαγε τον όρο «Διάδρομος Ζανγκεζούρ» στη διεθνή ατζέντα και απείλησε να τον ανοίξει αργά ή γρήγορα, ανεξάρτητα αν το θέλει η Αρμενία ή όχι. Και είπε επίσης ότι εισήγαγε αυτόν τον όρο μετά την υπογραφή της τριμερούς Δήλωσης στις 9 Νοεμβρίου.
Θέλω να ξεκαθαρίσω για άλλη μια φορά, ότι αποκλείουμε οποιοδήποτε εξωεδαφικό διάδρομο στο έδαφος της Δημοκρατίας της Αρμενίας και δεν θα παρέχουμε κανένα διάδρομο σε κανέναν. Πρόκειται για μια θέση αρχών και μη αναστρέψιμη, απόλυτα συνεπής με τη σχετική διάταξη της Δήλωσης της 9ης Νοεμβρίου. Επιπλέον, η απόφαση για παροχή σύνδεσης μεταξύ των δυτικών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν και του Ναχιτσεβάν μπορεί να ληφθεί γρήγορα, μόλις το Αζερμπαϊτζάν αποδεχθεί ότι όλες οι επικοινωνίες πρέπει να λειτουργούν εντός της δικαιοδοσίας και της νομοθεσίας της Δημοκρατίας της Αρμενίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήθελα να σας ενημερώσω, ότι πρόσφατα μια άλλη προσπάθεια εξεύρεσης τελικής συμφωνίας για το άνοιγμα των σιδηροδρομικών επικοινωνιών απέτυχε, καθώς το Αζερμπαϊτζάν πρότεινε νέους όρους που έρχονται σε αντίθεση με την πρωταρχική αντίληψη των μερών σχετικά με τους κανονισμούς. Ουσιαστικά, αυτή ήταν η δεύτερη φορά που οι ενέργειες του Αζερμπαϊτζάν υπονόμευαν την πρόοδο σε αυτό το θέμα. Μια προκαταρκτική συμφωνία για την επίλυση των ζητημάτων σιδηροδρομικής σύνδεσης επιτεύχθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2021. Το γεγονός αυτό συμπεριλήφθηκε ακόμη και στη δήλωση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, στις 14 Δεκεμβρίου του 2021.
Η δεύτερη κατεύθυνση της ρύθμισης των σχέσεων είναι οι εργασίες των επιτροπών για οριοθέτηση και ασφάλεια των συνόρων. Οι επιτροπές αυτές ιδρύθηκαν στις 12 Μαΐου του 2021 μετά την εισβολή των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν στο κυρίαρχο έδαφος της Δημοκρατίας της Αρμενίας και την επακόλουθη κατοχή των εδαφών της.
Οι επιτροπές πραγματοποίησαν συναντήσεις για να συζητήσουν τα κριτήρια για την οριοθέτηση των διακρατικών συνόρων μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Είμαστε σίγουροι, ότι χωρίς σαφώς συμφωνημένα κριτήρια για την οριοθέτηση των συνόρων, θα είναι αδύνατο να επιτευχθεί διαρκής ειρήνη. Από αυτή την άποψη, οι συμφωνίες που επετεύχθησαν στην Πράγα και στο Σότσι είναι εξαιρετικά σημαντικές, ιδίως όσον αφορά τη δήλωση της Άλμα-Άτα και τα επακόλουθα πρωτόκολλα. Ωστόσο, στα περαιτέρω σχόλιά του, ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, ισχυριζόμενος ότι η Αρμενία αναγνώρισε έτσι την εδαφική ακεραιότητα του Αζερμπαϊτζάν, δεν επιβεβαίωσε την αναγνώριση της εδαφικής ακεραιότητας της Αρμενίας.
Το Αζερμπαϊτζάν παρεμποδίζει τις εργασίες των επιτροπών. Πρώτον, παρά τις συμφωνίες που επετεύχθησαν κατά τη δεύτερη τριμερή συνάντηση των ηγετών της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν στις 26 Νοεμβρίου του 2021 στο Σότσι με φιλοξενία από τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ότι η επιτροπή θα πρέπει να έχει διπλή εντολή και να εργαστεί για την οριοθέτηση των συνόρων και για μία σταθερή κατάσταση ασφάλειας στις παραμεθόριες περιοχές, το Αζερμπαϊτζάν αρνήθηκε να συμπεριλάβει τον όρο «ασφάλεια των συνόρων» στον τίτλο των επιτροπών, κάτι που έδειχνε ξεκάθαρα τις πραγματικές του προθέσεις. Στη συνέχεια, στις 13 Σεπτεμβρίου του 2022, οι ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν εξαπέλυσαν μια αδικαιολόγητη και μεγάλης κλίμακας στρατιωτική επίθεση στις νότιες και νοτιοανατολικές κατευθύνσεις της Δημοκρατίας της Αρμενίας, η οποία οδήγησε στην κατοχή άλλων τμημάτων του κυρίαρχου εδάφους της Αρμενίας. Πάνω από 200 στρατιώτες σκοτώθηκαν. Οι πόλεις και τα χωριά των παραμεθόριων επαρχιών βομβαρδίστηκαν αδιακρίτως. Κατά τη διάρκεια αυτής της επίθεσης, οι ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν διέπραξαν εγκλήματα πολέμου, άγριες δολοφονίες και υπέβαλαν Αρμένιους στρατιώτες, συμπεριλαμβανομένων και των γυναικών, στην πιο συγκλονιστική και τρομερή ταπείνωση και βασανιστήρια. Τα γεγονότα αυτά καταγράφηκαν από τους ίδιους τους στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν και αναρτήθηκαν σε διάφορες κοινωνικές ιστοσελίδες, προφανώς με στόχο τον εκφοβισμό του αρμενικού πληθυσμού. Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τον πόλεμο των 44 ημερών υπήρξαν και ισχυρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Σε αυτό το πλαίσιο και με την ευκαιρία θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μας προς την Προεδρία της Πολωνίας, τον Γενικό Γραμματέα, την Τρόικα του ΟΑΣΕ και την Προεδρία του Φόρουμ Συνεργασίας για την Ασφάλεια για την Αποστολή του ΟΑΣΕ για Αξιολόγηση Αναγκών με στόχο την αξιολόγηση της κατάστασης επί τόπου, ευγνωμονώνρας των προσπαθειών όλων των υποστηρικτών της Αποστολής.
Η έκθεση της αποστολής αποκάλυψε ξεκάθαρα την έκταση και το βάθος της καταστροφής. Τα συμπεράσματα και οι συστάσεις, κατά τη γνώμη μας, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη των εκτελεστικών θεσμών του ΟΑΣΕ στη περαιτέρω εργασία τους στην Αρμενία.
Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποστολή της Ομάδας παρατηρητών στην Αρμενία. Είμαστε έτοιμοι για περαιτέρω συνεργασία σε αυτό το θέμα.
Η επίθεση του Σεπτεμβρίου, καθώς και οι επιθέσεις και οι προκλήσεις του Αζερμπαϊτζάν την προηγούμενη περίοδο, πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο των ολοένα αυξανόμενων εδαφικών διεκδικήσεων του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν κατά της Αρμενίας, διεκδικώντας και τη πρωτεύουσα Ερεβάν, το οποίο επαναλαμβάνετε και από άλλους αξιωματούχους και συνοδεύεται από σαφείς απειλές βίας.
Μέχρι στιγμής, δεν βλέπουμε κανένα σημάδι αλλαγής αυτής της πολιτικής γραμμής, δηλαδή την προθυμία του Αζερμπαϊτζάν να εγκαταλείψει τις εδαφικές διεκδικήσεις και την πολεμική ρητορική και να παραμείνει προσηλωμένο στην ειρήνη. Υπό αυτές τις συνθήκες, έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι ακόμη και μετά την υπογραφή της συμφωνίας διευθέτησης των σχέσεων, το Αζερμπαϊτζάν θα συνεχίσει τις παράλογες εδαφικές διεκδικήσεις του κατά της Αρμενίας.
Η τρίτη κατεύθυνση των διαπραγματεύσεων αναφέρεται στο κείμενο μιας πιθανής συμφωνίας ή συνθήκης ειρήνης μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, η οποία θα πρέπει να δώσει μία ολοκληρωμένη απάντηση σε όλα τα ζητήματα και να δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον ασφάλειας για τη συνέχιση των συζητήσεων προς διάφορες κατευθύνσεις.
Η Αρμενία παρουσίασε αρκετές θεμελιώδεις προτάσεις, ιδίως όσον αφορά την αποσαφήνιση των κριτηρίων για την οριοθέτηση των διακρατικών συνόρων, την απομάκρυνση των ενόπλων δυνάμεων από τα κρατικά σύνορα και τη δημιουργία αποστρατικοποιημένης ζώνης, καθώς και τη συγκρότηση του θεσμού των εγγυητών της συνθήκης ειρήνης. Είναι λυπηρό το γεγονός, ότι όλες οι προτάσεις της αρμενικής πλευράς απορρίφθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν.
Παρ όλα αυτά, πιστεύουμε ότι πρέπει να επιλυθεί η σύγκρουση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. να εξεταστούν τα ζητήματα των δικαιωμάτων και των εγγυήσεων ασφάλειας των ανθρώπων που ζουν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη την πρόταση του Αζερμπαϊτζάν να συζητηθεί αυτό το θέμα χωριστά από την ειρηνευτική συμφωνία, η αρμενική πλευρά πρότεινε τη δημιουργία ενός διεθνούς μηχανισμού διαλόγου μεταξύ Στεπανακέρτ και Μπακού.
Πρέπει να αναγνωρίσουμε το τεράστιο μέγεθος αυτού του προβλήματος, δεδομένου ότι περισσότερα από 30 χρόνια ουσιαστικά δεν υπήρχε καμία σχέση μεταξύ των δύο χωρών. Είμαστε όμως σίγουροι, ότι η ρύθμιση των σχέσεων Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν είναι κρίσιμης σημασίας για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της περιοχής και τις προοπτικές τους. Ωστόσο, η επίλυση του ζητήματος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την πολιτική βούληση για να αντιμετωπιστούν οι βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης, να εγκατασταθούν τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και τη προσπάθεια για τη συμφιλίωση.
Ο αποκλεισμός του διαδρόμου Λατσίν, που είναι ένα βήμα προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση και αφαιρεί την περαιτέρω προοπτική οποιασδήποτε προόδου προς όλες αυτές τις κατευθύνσεις, αποδεικνύει για άλλη μια φορά την απόλυτη ανάγκη διεθνούς δέσμευσης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων και ζητημάτων ασφάλειας του λαού του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Αξιότιμοι συνάδελφοι,
Η σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή πρόκληση για την περιφερειακή και διεθνή ειρήνη και σταθερότητα. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από την επιθετική στάση του Αζερμπαϊτζάν, την αντιαρμενική ρητορική που στρέφεται κατά του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και της Αρμενίας, τον αποκλεισμό του Διαδρόμου του Λατσίν.
Πάνω από δύο χρόνια μετά την υπογραφή της τριμερούς Δήλωσης της 9ης Νοεμβρίου του 2020, το Αζερμπαϊτζάν αρνείται να επαναπατρίσει όλους τους Αρμένιους αιχμαλώτους πολέμου και άλλους ομήρους, παραβιάζοντας τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει με τη Σύμβαση της Γενεύης, τη Τριμερή Δήλωση, καθώς και τις συνεχείς εκκλήσεις της διεθνούς κοινότητας.
Σύμφωνα με στοιχεία που επιβεβαίωσε το Αζερμπαϊτζάν, 33 άτομα εξακολουθούν να κρατούνται όμηροι στο Μπακού. Πρέπει επίσης να επισημάνω είκοσι τεκμηριωμένες περιπτώσεις εξαφάνισης. Διαθέτουμε τα αδιαμφισβήτητα, καταγεγραμμένα γεγονότα της σύλληψης Αρμενίων αιχμαλώτων πολέμου, αλλά το Αζερμπαϊτζάν απορρίπτει τη σύλληψή τους.
Η Αρμενία ανησυχεί επίσης για την κατάσταση της αρμενικής πολιτιστικής κληρονομιάς στις περιοχές που μετά τον πόλεμο του 2020 πέρασαν υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν. Η διερευνητική αποστολή της UNESCO στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τις γύρω περιοχές, για την οποία οι συζητήσεις συνεχίζονται απο το Νοέμβριο του 2020, εξακολουθεί να απορρίπτεται από το Αζερμπαϊτζάν.
Είναι σαφές ότι επί του παρόντος ο ΟΑΣΕ δεν βιώνει τις καλύτερες μέρες και η κατάσταση στον Νότιο Καύκασο δεν είναι η μόνη κρίση, που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός. Ταυτόχρονα, πιστεύουμε ότι όλες οι συγκρούσεις στα πλαίσια της ευθύνης του ΟΑΣΕ πρέπει να αποτελούν αντικείμενο της δέουσας προσοχής του οργανισμού και των θεσμών του. Ο ΟΑΣΕ, μαζί με τη συμπροεδρία της Ομάδας του Μινσκ, συμμετείχε στην πολιτική διευθέτηση της διένεξης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ από την αρχή της σύγκρουσης. Παρ' όλες τις προκλήσεις, η Ομάδα του Μινσκ εξακολουθεί να έχει την ευθύνη, διότι η πολιτική διευθέτηση της σύγκρουσης δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί.
Πιστεύουμε, ότι ο ΟΑΣΕ μέσω των θεσμών του μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην επίτευξη της ειρήνης, αλλά και στη διατήρησή της.
Ευχαριστώ».
