Ακόμη και μισό αιώνα μετά, η απόφαση της νορβηγικής επιτροπής να βραβεύσει το 1973 με το Νόμπελ Ειρήνης τον υπουργό Εξωτερικών και σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ εξακολουθεί προκαλεί ερωτήματα. Για την εποχή της η βράβευση ενός για πολλούς αμφιλεγόμενου διπλωμάτη ήταν σοκ - και παραμένει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Βιετνάμ: Πέθανε το 10χρονο αγόρι που είχε εγκλωβιστεί σε κολόνα
Τα πρακτικά των συζητήσεων, τα οποία δίνονται στη δημοσιότητα 50 χρόνια μετά τη βράβευση κατόπιν αιτήματος, δείχνουν ωστόσο ότι η Νορβηγία βράβευσε τον Αμερικανό υπουργό και τον Βιετναμέζο διαπραγματευτή Λε Ντουκ Το γνωρίζοντας ότι ο πόλεμος δεν θα τέλειωνε σύντομα.
Ο Κίσινγκερ και ο Το πράγματι είχαν φτάσει σε συμφωνία τον Ιανουάριο του 1973 στο Παρίσι για την πλήρη απόσυρση του αμερικανικού στρατού από το Νότιο Βιετνάμ. Με το (κομμουνιστικό) Βόρειο Βιετνάμ οι εχθροπραξίες είχαν σε μεγάλο βαθμό τερματιστεί, ενώ το ηθικό στον αμερικανικό στρατό ήταν χαμηλό, η κοινή γνώμη εξοργισμένη με τον πανάκριβο πόλεμο.
Την πρόταση για τους δύο αξιωματούχους έκανε ο Νορβηγός πανεπιστημιακός Τζον Σάννες, μόλις δύο ημέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας στο Παρίσι. Ο Σάννες δικαιολογούσε την πρόταση λέγοντας ότι το Νόμπελ θα υπογράμμιζε την δυναμική για την ειρήνευση, αλλά πάντως θεωρούσε ότι μόνο ο χρόνος θα δείξει αν η συμφωνία θα έχει κάποια αξία ή όχι.
Σύντομα το Νότιο και το Βόρειο Βιετνάμ αγνόησαν την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί, με τις δυνάμεις του Βορρά να προελαύνουν στα εδάφη του Νότου. Χωρίς τη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ, η πίεση στον Νότο ήταν αφόρητη. Στις 30 Απριλίου 1975 όλα είχαν τελειώσει: οι δυνάμεις του Βόρειου Βιετνάμ κατέλαβαν τη Σαϊγκόν, με τους Αμερικανούς να αποχωρούν κακήν κακώς με τα ελικόπτερα από την ταράτσα της πρεσβείας.
Τα αρχεία, αναφέρει το Reuters, δείχνουν ότι η επιτροπή κατανοούσε ότι η συμφωνία του Κίσινγκερ και του Το δεν θα μακροημέρευε. Δύο από τα πέντε μέλη της Επιτροπής που αποφασίζει για το βραβείο παραιτήθηκαν μάλιστα σε διαμαρτυρία την επιλογή του Κίσινγκερ.
Στο αρχείο υπάρχει και το τηλεγράφημα του Το από το Ανόι, στο οποίο λέει ότι τού είναι «αδύνατο να δεχτεί το Νόμπελ», εκτός αν σιγήσουν τα όπλα.
Ο 99χρονος σήμερα Κίσινγκερ δεν πήγε ποτέ στη Νορβηγία για την τελετή. Μία ημέρα μετά την πτώση της Σαϊγκόν επιχείρησε να επιστρέψει το Νόμπελ γιατί η ειρήνη που συμφώνησε είχε πλέον καταρρεύσει. Ωστόσο, η επιτροπή αρνήθηκε την επιστροφή.
