Η Τουρκία είναι έτοιμη για ενεργειακή συνεργασία με το Ισραήλ μετά από χρόνια έχθρας, αναβιώνοντας ένα έργο διοχέτευσης ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, καθώς η Άγκυρα προσπαθεί να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία.
Όμως, το σχέδιο αντιμετωπίζει τον ισραηλινό σκεπτικισμό σχετικά με τις προηγούμενες διπλωματικές εντάσεις και φαίνεται στα μάτια των ειδικών σαν ένα όνειρο, λόγω της υλικοτεχνικής πολυπλοκότητας και του κόστους του.
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει εκφράσει την ετοιμότητά του να «συνεργαστεί (με το Ισραήλ) σε έργα ενεργειακής και ενεργειακής ασφάλειας» με την προοπτική μεταφοράς ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας, καθώς η σύγκρουση στην Ουκρανία προκαλεί φόβους για την προμήθεια.
«Η Τουρκία έχει την εμπειρία και την ικανότητα να υλοποιήσει τέτοια έργα. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην περιοχή μας έδειξαν για άλλη μια φορά τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας», είπε τον Μάρτιο.
Ο Ισραηλινός Πρόεδρος, Ισαάκ Χέρτζογκ πραγματοποίησε μια επίσκεψη ορόσημο στην Άγκυρα τον Μάρτιο για να οικοδομήσει σχέσεις με τον Τούρκο ομόλογό του όταν και οι δύο ηγέτες κήρυξαν μια νέα εποχή μετά από μια δεκαετία διπλωματικής ρήξης.
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα επισκεφθεί το Ισραήλ την Τετάρτη. Ο υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ αναμένεται επίσης να ταξιδέψει, αλλά δεν ήταν αμέσως σαφές εάν θα συνοδεύσει τον Τσαβούσογλου. Όμως, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, υπάρχει ελάχιστο ενδιαφέρον του Ισραήλ για ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία.
«Ο Ερντογάν είναι αναξιόπιστος»
«Οι ενεργειακές σχέσεις σφυρηλατούνται από συνεργαζόμενα, έμπιστα κράτη -- σίγουρα όχι όπως θα περιέγραφε κανείς την τρέχουσα δυναμική μεταξύ των δύο χωρών», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Γκάμπι Μίτσελ, συνεργάτης πολιτικής στο Ινστιτούτο Mitvim στο Ισραήλ. «Υπάρχουν εκείνοι στο Ισραήλ που υποστηρίζουν ότι ο Ερντογάν είναι ένα αναξιόπιστο κόμμα», είπε.
Ο Τούρκος ηγέτης είναι γνωστός για τα οργισμένα του ξεσπάσματα στο εβραϊκό κράτος, ειδικά για την πολιτική του απέναντι στους Παλαιστίνιους. Το 2009, βγήκε από ένα πάνελ του Νταβός μετά από μια έντονη ανταλλαγή απόψεων με τον τότε πρόεδρο του Ισραήλ, Σιμόν Πέρες.
Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, ήταν ο βασικός σύμμαχος του Ισραήλ στον μουσουλμανικό κόσμο μέχρι την κρίση του 2010 όπου 10 άμαχοι έχασαν τη ζωή τους σε ισραηλινή επιδρομή σε πλοίο που προσπαθούσε να παραβιάσει τον αποκλεισμό στη Λωρίδα της Γάζας.
Το 2016, οι δύο χώρες συμφώνησαν να αρχίσουν να εξετάζουν τη σκοπιμότητα ενός υποθαλάσσιου αγωγού για την άντληση ισραηλινού φυσικού αερίου στους Τούρκους καταναλωτές και στην Ευρώπη.
Ωστόσο, καμία πρόοδος δεν έχει σημειωθεί εν μέσω της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών, με τον Ερντογάν να θεωρεί τον εαυτό του ως πρωταθλητή της παλαιστινιακής υπόθεσης και ισχυρό υποστηρικτή της Χαμάς.
Ωστόσο, ο Ερντογάν ήταν σιωπηλός στην κριτική του τους τελευταίους μήνες και εξέφρασε μόνο τη λύπη του για την ισραηλινο-παλαιστινιακή βία στο συγκρότημα του τζαμιού Αλ Ακτσά, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Χέρτζογκ τον Απρίλιο.
Το έργο του αγωγού διατρέχει αμφιλεγόμενα ύδατα στην ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία και τα μέλη της ΕΕ Κύπρος και Ελλάδα βρίσκονται συχνά σε αντιπαράθεση, αναφέρει το France24.
H Μίτσελ είπε: «Αυτό δεν είναι κάτι που το Ισραήλ ενδιαφέρεται να επιδιώξει, καθώς θα έβλαπτε τις σχέσεις» με την Κύπρο, την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Ποτέ δεν πίστευα ότι το έργο είναι εφικτό», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο διευθυντής του προγράμματος Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής του Ινστιτούτου για τη Μέση Ανατολή, Άαρον Στάιν. «Η ιδέα του έργου επανέρχεται κάθε φορά που υπάρχει απόψυξη, αλλά τα logistics που χρειάζονται για να το μεταφέρουμε από ένα όνειρο στην πραγματικότητα είναι περίπλοκα και ακριβά», είπε.
Ο αγωγός από τα ισραηλινά κοιτάσματα προς την Τουρκία θα μπορούσε να κοστίσει 1,5 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με ορισμένα μέσα ενημέρωσης.
«Δύσκολο αλλά λογικό»
Η Άγκυρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία για τις εισαγωγές ενέργειας της, με το 45% της ζήτησης φυσικού αερίου πέρυσι να καλύπτεται από ρωσικές πηγές, και επιθυμεί να διαφοροποιήσει τις προμήθειες, παρακολουθώντας στενά τους αναπτυσσόμενους πόρους του Ισραήλ.
Η Τουρκία εισάγει φυσικό αέριο μέσω αγωγών από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν. Αγοράζει επίσης υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από προμηθευτές όπως το Κατάρ, η Νιγηρία, η Αλγερία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
«Ένας αγωγός φυσικού αερίου που διασχίζει τη νότια Τουρκία θεωρητικά έχει νόημα», δήλωσε ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Νετζντέτ Παμίρ του "Διεθνούς Πανεπιστημίου Κύπρου".
Η Τουρκία κατανάλωσε 48 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου το 2020. Αυτό έφτασε τα 60 δισεκατομμύρια το 2021 και εκτιμάται ότι θα είναι 62-63 δισεκατομμύρια φέτος, είπε. «Χρειαζόμαστε εναλλακτικές προμήθειες φυσικού αερίου και οι νέες συμφωνίες είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας, εφόσον οι συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της χρηματοδότησης είναι ώριμες», πρόσθεσε ο Παμίρ.
Η τουρκική επιλογή έχει επανεμφανιστεί στην ημερήσια διάταξη, ειδικά αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες σνόμπαραν έναν αγωγό στην ανατολική Μεσόγειο με στόχο τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα ισραηλινά ύδατα στην Ευρώπη μέσω Κύπρου και Ελλάδας. Αυτό το έργο απέκλειε την Τουρκία.
Η Τουρκία βλέπει το έργο φυσικού αερίου με το Ισραήλ ως πιο εφικτό από τον αγωγό EastMed παρά τις προκλήσεις.
«Δεν είναι ένα έργο που ξεκινά σήμερα και τελειώνει αύριο», δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος στο Γαλλικό Πρακτορείο. «Είναι δύσκολο, αλλά είναι λογικό και εφικτό, ειδικά σε σύγκριση με το EastMed που ηγείται η Ελλάδα», είπε ο αξιωματούχος, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Καθώς τα βασικά οικονομικά στοιχεία του αγωγού Τουρκίας-Ισραήλ εξακολουθούν να αμφισβητούνται, ορισμένοι ειδικοί αναφέρουν ότι το LNG είναι μια επιθυμητή, φθηνότερη επιλογή.
«Πέρα από την πολιτική και το ζήτημα της Κύπρου, οι χερσαίοι τερματικοί σταθμοί LNG έχουν περισσότερο νόημα», είπε ο Στάιν. «Οικονομικά, και πολιτικά είναι πιο εύκολο».
