Την περίοδο της σαραντάχρονης δικτατορίας του Φράνκο στην Ισπανία, ο λόγος του κάθε ιερέα ή επισκόπου είχε την δύναμη ενός συμβολαιογράφου. Δηλαδή αν ο επίσκοπος έλεγε ότι ένα ακίνητο ήταν της εκκλησίας, ο λόγος του ήταν ισοδύναμος μίας συμβολαιογραφικής πράξης. Πολύ συχνά μάλιστα και ειδικότερα σε περιπτώσεις περιουσιακών στοιχείων πολιτικά διωκόμενων από το καθεστώς, οι περιουσίες αυτές περνούσαν στην Εκκλησία παρά τις αδύναμες αντιρρήσεις των συγγενών τους.
Η σημερινή συνάντηση του πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ και του Καρδινάλιου Χουάν Χοσέ Ομέγια επικεφαλής της ισπανικής Καθολικής Εκκλησίας είχε ως αποτέλεσμα την δέσμευση της Εκκλησίας να επιστρέψει στους δικαιούχους τουλάχιστον 1.000 ακίνητα που δεν της ανήκουν. Για τον λόγο αυτό έχει συσταθεί επιτροπή η οποία θα διερευνήσει και θα εντοπίσει τους δικαιούχους. Η συμφωνία κυβέρνησης και Εκκλησίας επισφραγίζει πολλά χρόνια δουλειάς και εκατοντάδων συνεδριάσεων μεταξύ των δύο πλευρών.
Η λίστα με τα ακίνητα θα αποσταλεί τώρα στην Ισπανική Ομοσπονδία Δήμων και Κοινοτήτων, η οποία σύμφωνα με την κυβέρνηση «θα είναι αυτή που θα τη διανείμει στους τοπικούς φορείς για να προχωρήσουν στην ταυτοποίηση του ιδιοκτήτη».
Ιστορικά το 1998, η κυβέρνηση Αθνάρ με διάταγμά της διευκόλυνε την καταχώριση περιουσιακών στοιχείων από την Καθολική Εκκλησία μέσω μιας ειδικής διαδικασίας που απαιτούσε μόνο την πιστοποίηση της εκκλησίας. Μεταξύ 1998 και 2015, σύμφωνα με στοιχεία της κυβέρνησης, η Καθολική Εκκλησία κατέγραψε 34.961 περιουσιακά στοιχεία με αυτό το διάταγμα. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, διάφορες οργανώσεις πολιτών ζητούσαν την επιστροφή των περιουσιακών στοιχείων που η Εκκλησία είχε ιδιοποιηθεί παράτυπα, και απαίτησαν να οδηγηθεί στο Συνταγματικό Δικαστήριο ο φρανκικός νόμος που επέτρεπε στους επισκόπους να καταχωρούν κτήματα και ακίνητα μόνο με το λόγο τους, σαν να ήταν συμβολαιογράφοι.
Το 2017, όταν το θέμα ήρθε για πρώτη φορά στην επικαιρότητα, η Βουλή ενέκρινε πρωτοβουλία του PSOE, τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης, με την οποία προέτρεπε στην κυβέρνηση Ραχόι να καταρτίσει κατάλογο με τα περιουσιακά στοιχεία της Εκκλησίας. Η κυβέρνηση Σάντσεθ έφερε ξανά στην επικαιρότητα το θέμα και τον Φεβρουάριο του 2021 απέστειλε στη Βουλή τον κατάλογο των 34.961 ακινήτων που είχε καταχωρίσει η Εκκλησία μεταξύ 1995 και 2015. Συνολικά 20.014 αναφέρονται ως τόποι λατρείας (ναοί) και 14.947 άλλα αγαθά. Μεταξύ των τελευταίων θα γίνει τώρα μεγαλύτερη έρευνα.
Οι οργανώσεις πολιτών επιμένουν ότι τα περιουσιακά στοιχεία της Εκκλησίας που δεν της ανήκουν είναι πολύ περισσότερα αλλά θεωρούν ότι ήδη έγινε το πρώτο θετικό βήμα.
