Στις 21 Απριλίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη νομοθετική της πρόταση για να τεθεί ένα κανονιστικό πλαίσιο στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Είναι η πρώτη πρόταση νομοθετικού πλαισίου για την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) διεθνώς, που αναμένεται να διαμορφώσει τη συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο και δύναται να καθορίσει τα διεθνή πρότυπα, όπως αναφέρει ο eleftherostypos.gr.
Γράφει η Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου*
Με τους νέους κανόνες, η Ε.Ε. θέτει σε λειτουργία και εντείνει ένα μακρόχρονο σχέδιο, με σκοπό όχι μόνο να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, αλλά και να εδραιωθεί ως ρυθμιστής της διεθνούς σκηνής, στο «παιχνίδι» ισχύος που διαμορφώνεται ως προς τη δημιουργία ενός κανονιστικού/ρυθμιστικού πλαισίου, στο πεδίο της τεχνολογίας γενικότερα και ειδικότερα της τεχνητής νοημοσύνης.
Οπως το ανάλυσε διεξοδικά η Anu Bradford, καθηγήτρια Νομικής και ειδική στο Διεθνές Εμπορικό Δίκαιο, η οποία επινόησε τον όρο «The Brussels Effect», η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι μια υπερδύναμη που ασκεί σημαντική επιρροή, παγκοσμίως, «εξάγοντας» τη νομοθεσία της -μέσω των μηχανισμών της αγοράς- εκτός των συνόρων της. Το πιο γνωστό παράδειγμα της ρυθμιστικής ισχύος της Ε.Ε. είναι ο Γενικός Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR), που ακολουθείται από πολυεθνικές εταιρίες και διέπει τις παγκόσμιες δραστηριότητές τους. Η Ε.Ε. δεν χρειάζεται να επιβάλλει τα πρότυπά της, καθώς οι δυνάμεις της αγοράς, συχνά, επαρκούν για τη μετατροπή των ευρωπαϊκών κανόνων σε παγκόσμια πρότυπα.
Κάτι παρόμοιο, λοιπόν, επιχειρεί και τώρα η Ευρώπη, νομοθετώντας για μια «ανθρωποκεντρική» τεχνητή νοημοσύνη, εγχείρημα που της αποδίδει τα «πρωτεία» στον τομέα αυτόν. Για πρώτη φορά στην Ιστορία αναλαμβάνεται μια τέτοια πρωτοβουλία, και τα εύσημα ανήκουν στην Ευρώπη. Με την προώθηση της ευρωπαϊκής προσέγγισης διεθνώς, επιχειρείται η «ανάπτυξη νέων παγκόσμιων προτύπων, ώστε να διασφαλιστεί ότι μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στην τεχνητή νοημοσύνη», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε κατά την παρουσίαση του νομικού πλαισίου για την ΤΝ η αρμόδια εκτελεστική αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κυρία Margrethe Vestager. Κυρίως, όμως, επιχειρείται να επιτευχθεί η σωστή ισορροπία, που προάγει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα, που θεμελιώνει την εμπιστοσύνη και, ταυτόχρονα, προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τις ευρωπαϊκές αξίες.
Μπροστά στο «νομοθετικό κενό» σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε δράση και επέλεξε μια προσέγγιση «από κάτω προς τα πάνω». Δημιούργησε μια ομάδα εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου, συνέλεξε στοιχεία και έθεσε σε δημόσια διαβούλευση ένα σχέδιο για την προώθηση της ανάπτυξης και χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη. Παράλληλα, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αρκετές μόνιμες επιτροπές, αλλά και η Ειδική Επιτροπή για την Τεχνητή Νοημοσύνη σε μια Ψηφιακή Εποχή (AIDA), εργάζονται πάνω σε διάφορα θέματα που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, όπως το πλαίσιο δεοντολογίας, η αστική και ποινική ευθύνη και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ο νέος κανονισμός είναι περίπου 100 σελίδες, έχει 85 άρθρα και 9 παραρτήματα, και στοχεύει στην πρόληψη και στο μετριασμό κάθε πιθανής βλάβης που συνδέεται με την τεχνητή νοημοσύνη, κατηγοριοποιώντας τα σχετικά συστήματα που αναπτύσσονται ανάλογα με τον κίνδυνο που εμπεριέχουν. Ορισμένα θα απαγορευτούν εντελώς, συμπεριλαμβανομένων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούν «υποσυνείδητες τεχνικές» για το χειρισμό ανθρώπων. Αλλα τέτοια συστήματα που χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου», για την υγεία και την ασφάλεια ή τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων, θα υπόκεινται σε αυστηρούς κανόνες, για τη διαφάνεια, τη διαχείριση και την ποιότητα των δεδομένων τους.
Το σίγουρο είναι ότι το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα υπάρξει έντονος διάλογος και ανταλλαγή απόψεων επί του Κανονισμού, για θέματα όπως ο ορισμός του «υψηλού κινδύνου», για τις απαγορεύσεις, για το νέο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Τεχνητής Νοημοσύνης και τον τρόπο εφαρμογής του Κανονισμού σε εθνικό επίπεδο. Η Ευρώπη θεωρείται ουραγός, σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, στο γεωπολιτικό παιχνίδι για την πρωτιά στην τεχνητή νοημοσύνη. Η Ιστορία, λοιπόν, μόλις κατέγραψε ότι η Ευρώπη έχει την πρωτιά στην πρόταση για τους κανόνες που θα διέπουν το παιχνίδι.
Εχουμε δρόμο ακόμη, αλλά, όταν θέτεις τους κανόνες του παιχνιδιού, σίγουρα έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να το κερδίσεις.
* Η Αννα-Μισέλ Ασημακοπούλου είναι οικονομολόγος, νομικός, Ελληνίδα βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Είναι μέλος της ειδικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA), μέλος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO) και συμμετέχει στην Επιτροπή για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας (STOA).
