Του Μάνου Χατζηγιάννη
Σε προηγούμενα άρθρα αναλύσαμε πως η ιστορική συμφωνία Ισραήλ-Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στριμώχνει την Τουρκία και πως χάνει το χαλί κάτω από τα πόδια της
Η ιστορική αυτή συμφωνία όμως αποτελεί μια κομβική στιγμή για ολόκληρη την Μέση Ανατολή.
Είναι ξεκάθαρο πως η Μέση Ανατολή βρίσκεται στο χείλος της νέας τεκτονικής μετατόπισης στην περιφερειακή ισορροπία ισχύος. Τα προηγούμενα χρόνια σημαδεύτηκαν από την ανάπτυξη της επιρροής του Ιράν και της Χεζμπολάχ και από τη μείωση της επιρροής των ΗΠΑ στην περιοχή. Ο Ιανουάριος του 2020 ξεκίνησε με τη νέα αντιπαράθεση Ιράν-ΗΠΑ που περιελάμβανε όλα εκείνα τα χαρακτηριστιά που θα μπορούσαν να την μετατρέψουν σε πολεμική σύρραξη. Ο Αύγουστος του τρέχοντος έτους όμως φάνηκε να σηματοδοτεί την πρώτη ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ ενός αραβικού κράτους και του Ισραήλ για περισσότερα από 25 χρόνια.
Το Ισραήλ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν καταλήξει σε μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την συμφωνία αυτή στις 13 Αυγούστου, αποκαλώντας το Ισραήλ και τα ΗΑΕ «σπουδαίους φίλους» της χώρας του. Σε κοινή δήλωση, το Ισραήλ, τα ΗΑΕ και οι ΗΠΑ ανέφεραν ότι η συμφωνία θα προωθήσει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή. Η δήλωση επαίνεσε την «τολμηρή διπλωματία» και το «όραμα» των ηγετών των τριών χωρών.
Αντιπροσωπείες από το Ισραήλ και τα ΗΑΕ αναμένεται να συναντηθούν μέσα σε λίγες εβδομάδες για να υπογράψουν διμερείς συμφωνίες σε τομείς όπως επενδύσεις, τουρισμό, απευθείας πτήσεις, ασφάλεια, τηλεπικοινωνίες, τεχνολογία, ενέργεια, υγειονομική περίθαλψη, πολιτισμό, περιβάλλον, τη δημιουργία αμοιβαίων πρεσβειών και άλλους τομείς αμοιβαίου οφέλους.
Στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας, το Ισραήλ θα αναστείλει τη διακήρυξη κυριαρχίας σε τομείς που περιγράφονται στο «Όραμα για την Ειρήνη» του Νετανιάχου στη Δυτική Όχθη. Επίσης, το Τελ Αβίβ σύμφωνα με πληροφορίες θα επικεντρώσει τις προσπάθειές του στην «επέκταση των σχέσεων με άλλες χώρες στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο». Η συμφωνία θα παρέχει επίσης στους Μουσουλμάνους μεγαλύτερη πρόσβαση στο Τζαμί Al-Aqsa και σε άλλους ιερούς χώρους στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Παραμένει υπό αμφισβήτηση πώς το Ισραήλ θα συμμορφωθεί με το μέρος της συμφωνίας, καθώς η προσάρτηση των παλαιστινιακών εδαφών είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της περιφερειακής του πολιτικής.
Στο εγγύς μέλλον, οι Ηνωμένες Πολιτείες πιθανότατα θα εργαστούν για να παρακινήσουν άλλα κράτη του Κόλπου να ακολουθήσουν τα βήματα των ΗΑΕ. Ειδικότερα, ένας άλλος περιφερειακός σύμμαχος των ΗΠΑ, η Σαουδική Αραβία, είναι ήδη ευρέως γνωστό ότι διατηρεί στενούς δεσμούς με το Ισραήλ στον τομέα της ασφάλειας και της στρατιωτικής συνεργασίας. Και τα δύο κράτη είναι σύμμαχοι της Ουάσινγκτον και συμμετέχουν στην περιφερειακή αντιπαράθεση ενάντια στον ιρανικό συνασπισμό σιιτικών δυνάμεων.
Οι άλλες τέσσερις χώρες , πλην της Σαουδικής Αραβίας, που θα μπορούσαν σύμφωνα με αναλυτές να ακολουθήσουν τα ΗΑΕ και να συνάψουν συμφωνίες με το Ισραήλ είναι το Ομάν, το Μπαχρέιν, το Μαρόκο και το Κατάρ.
Η υποστήριξη της συμφωνίας ΗΑΕ-Ισραήλ είναι επίσης ένα λογικό βήμα για την περιφερειακή πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ, η οποία βασίζεται σε δύο βασικούς ακρογωνιαίους λίθους: την άνευ όρων υποστήριξη του Ισραήλ και την αντιπαράθεση με το Ιράν. Μέσα από τέτοιες κινήσεις, η Ουάσινγκτον μπορεί να ελπίζει να δημιουργήσει έναν ευρύτερο Ισραηλινό-Αραβικό συνασπισμό μέσω του οποίου θα προσπαθήσει να εδραιώσει την επιρροή και να συγκρατήσει τη συνεχιζόμενη επέκταση του Ιράν στην περιοχή. Ταυτόχρονα, οι κινήσεις με το Ισραήλ, το οποίο έχει καταβάλει ευρείες και επιτυχημένες προσπάθειες για την αποσταθεροποίηση των γειτονικών αραβικών κρατών, θα μπορούσαν να προκαλέσουν δημόσια αντίδραση στον αραβικό πληθυσμό και να συμβάλουν στην περαιτέρω δυσαρέσκειά.
Όλες αυτές οι εξελίξεις, μαζί με τη συνεκτική ιρανική πολιτική που στοχεύει στην υπεράσπιση των Παλαιστινίων, θα αυξήσουν τη δημοτικότητα του Ιράν ως όχι μόνο υπερασπιστή των Σιιτών σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, αλλά και όλων των μουσουλμάνων γενικότερα. Η Τεχεράνη επιδιώκει να επιτύχει αυτόν τον στόχο εδώ και χρόνια και πέτυχε εσχάτως μια ιδιαίτερη πρόοδο σε αυτόν τον τομέα. Η επιθετική πολιτική ΗΠΑ-Ισραήλ στην περιοχή έπαιξε επίσης σημαντικό ρόλο στην προώθηση της δημοτικότητας του λεγόμενου Άξονα Αντίστασης. Τώρα, η ιρανική δύναμη στα αραβικά κράτη θα γίνει ακόμη πιο αισθητή και θα δημιουργήσει πρόσθετες απειλές για τα κράτη του Κόλπου που εμπλέκονται σε μια άμεση αντιπαράθεση.
Το Σαουδαραβικό Βασίλειο, ως ο κύριος υποψήφιος για την επόμενη ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ, θα βρεθεί σε μια ιδιαίτερα ασταθή θέση. Συμμετέχει ήδη στη μακρά, αιματηρή και ανεπιτυχή επέμβαση στην Υεμένη, με τους Χούτι της Υεμένης να πραγματοποιούν τακτικά διασυνοριακές επιδρομές στη Σαουδική Αραβία και ακόμη και να χτυπούν την πρωτεύουσά της, το Ριάντ.
Επίσης, η Σαουδαραβική ηγεσία έχει ένα μακροχρόνιο πρόβλημα με την καταπιεσμένη Σιιτική μειονότητα, διαμαρτυρίες μελών της οποίας καταστέλλονται τακτικά και βίαια από τις Σαουδαραβικές δυνάμεις. Άλλοι παράγοντες είναι τα διαφαινόμενα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, κυρίως λόγω των περιπετειών του Ριάντ στην αγορά πετρελαίου και της κρίσης του κορονοϊού. Επομένως, κάποια στιγμή το Σαουδαραβικό καθεστώς μπορεί εύκολα να βρεθεί στο χείλος της κατάρρευσης υπό το βάρος των δικών του κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών λαθών και των αμφιλεγόμενων πολιτικών στη διεθνή σκηνή. Και είναι πολύ απίθανο αν οι... φίλοι του στο Τελ Αβίβ ή την Ουάσινγκτον αποφασίσουν να λάβουν έκτακτα μέτρα για τη διάσωση του τρέχοντος πολιτικού καθεστώτος στο βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας.
