"Η εποχή της κατάκτησης είναι στο παρελθόν, οπότε είναι εντελώς λάθος να αναπτύξουμε πολιτική ρητορική σε αυτό. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Κατακτητής, έχοντας μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1453, είχε σκοπό να προστατεύσει τη δομή από λεηλασίες. Τότε ήταν η σωστή απόφαση, αλλά οι σημερινές ενέργειες δεν είναι σωστές", σημειώνει ο θεολόγος της Κωνσταντινούπολης Cemil Kilic σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο του Sputnik Turkey.
Ο ίδιος δεν αντιλαμβάνεται πώς το καθεστώς του μουσείου μπορεί να απειλήσει την κυριαρχία της Τουρκίας, όπως λένε οι υποστηρικτές του Ερντογάν. Σε τελική ανάλυση, το κτίριο ανήκει στο κράτος.
"Οι ανάγκες των προσκυνητών δεν έχουν καμία σχέση με αυτό. Επιδιώκεται ένας συμβολικός στόχος. Αυτό είναι ένα βήμα που σχετίζεται με τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Και ολόκληρη η συζήτηση γύρω από την Αγία Σοφία είναι μια αντανάκλαση ενός συμπλέγματος κατωτερότητας που προκαλείται από ένα αιώνιο αίσθημα υστέρησης σε σχέση με τη Δύση. Και η μεγάλης κλίμακας γιορτή της επετείου της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης δείχνει επίσης αυτό το σύμπλεγμα. Η κατάληψη της βυζαντινής πρωτεύουσας δεν γιορτάστηκε ούτε από τον Σουλτάνο Μωάμεθ ούτε από άλλους Οθωμανούς ηγέτες. Αυτή η παράδοση ξεκίνησε από τη δημοκρατική περίοδο, όταν το Δημοκρατικό Κόμμα ήταν στην εξουσία. Στην πραγματικότητα, οι Τούρκοι είναι ένας γενναιόδωρος λαός με μεγάλη καρδιά. Και μια τέτοια θέση δεν ανυψώνει το τουρκικό έθνος, αντίθετα, δυστυχώς, ρίχνει μια σκιά στην καλοσύνη του”, λέει η θεολόγος.
Συμφωνεί και ο ίδιος πως η διαμάχη γύρω από την Αγία Σοφία είναι κυρίως ιδεολογική. Εξάλλου, οι τουρίστες, όπως διαβεβαιώνουν οι τουρκικές αρχές, θα συνεχίσουν να μπορούν να εισέρχονται με ασφάλεια στο κτίριο. Μόνο που τώρα δεν χρειάζεται να αγοράσουν εισιτήριο και να παραμείνουν στην ουρά στα γραφεία εισιτηρίων του μουσείου.
Όμως, οι ξεναγοί δεν θα χρειάζεται πλέον να μιλούν για τα ίδια τα βαθουλώματα στο μάρμαρο. Αυτά τα ίχνη της ιστορίας είναι πιθανό να καλύπτονται με χαλιά. Σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση, θα πρέπει να καλύπτουν ολόκληρο το τζαμί.
"Το χαλί είναι διακοσμημένο με οθωμανικά μοτίβα του 17ου αιώνα, τα οποία ταιριάζουν οργανικά στο ιστορικό εσωτερικό", διαβεβαίωσε ο Ali Ozkul, επικεφαλής της υφαντικής εταιρείας που παρήγαγε τα χαλιά. Όμως τα δάπεδα και τα χαλιά δεν αποτελούν το κύριο μέλημα του κοινού σε όλο τον κόσμο. Η Αγία Σοφία φημίζεται για τα βυζαντινά ψηφιδωτά της, που δημιουργήθηκαν τον 8ο-14ο αιώνα. Όταν οι κατακτητές της Κωνσταντινούπολης μετέτρεψαν τον Ορθόδοξο καθεδρικό ναό σε τζαμί το 1453, έκρυβαν τις χριστιανικές εικόνες κάτω από ένα παχύ στρώμα γύψου. Και στη δεκαετία του '30 του ΧΧ αιώνα, οι Βυζαντινολόγοι τα ανακάλυψαν απροσδόκητα.
Αποφασίζοντας να μετατρέψουν το μουσείο σε τζαμί, οι τουρκικές αρχές διαβεβαίωσαν ότι τα μωσαϊκά δεν θα αγγίξουν. Αλλά τι γίνεται με μια από τις πιο σημαντικές αρχές του Ισλάμ , την απαγόρευση της απεικόνισης ζωντανών όντων σε τζαμιά; Εκφράστηκαν απόψεις, ακόμη και ριζοσπαστικές: όπως να αφαιρεθούν τα ψηφιδωτά και να δημιουργηθεί μια ξεχωριστή έκθεση.
Αλλά το Γραφείο Θρησκευτικών Υποθέσεων (diyanet) της Τουρκίας, στην δικαιοδοσία του οποίου πέρασε το μνημείο, βρήκε συμβιβαστική λύση. Στην αρχή προτάθηκε να σκιάζονται τα μωσαϊκά μόνο κατά τη διάρκεια των προσευχών. Αλλά τότε αυτή η ιδέα εγκαταλείφθηκε, δεδομένου ότι μια ξαφνική αλλαγή στον φωτισμό θα τα βλάψει. Ως αποτέλεσμα, αποφάσισαν να καλύψουν τις εικόνες με ένα ειδικό πανί πέντε φορές την ημέρα για περίπου 15 λεπτά.
Επιπλέον, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, μόνο τα ψηφιδωτά που βρίσκονται ακριβώς μπροστά στα μάτια τους, δηλαδή στην κατεύθυνση προς τη Μέκκα, θα είναι κρυμμένα από τους προσκυνητές.
