Λίγες εξελίξεις στην Τουρκία έχουν τραβήξει τα βλέμματα – τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό – όσο η παραίτηση του ναυάρχου Cihat Yaycı, αρχηγού του στόλου, από τον Ερντογάν.
Η συγκεκριμένη κίνηση πυροδότησε μια σειρά από σχόλια και εικασίες σχετικά με το τι σημαίνει πραγματικά και ποιες συνέπειες θα προκαλέσει. Εν ολίγοις, είναι ένα γεγονός που είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι αφήνουν να φανεί.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο Yaycı είναι ο επικεφαλής αρχιτέκτονας της «Γαλάζιας Πατρίδας», του ναυτικού δόγματος επέκτασης των τουρκικών θαλάσσιων συνόρων και συγγραφέας πολλών βιβλίων που θεωρούνται κείμενα αναφοράς για την, μετα το πραξικόπημα, πορεία της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.
Στην πραγματικότητα, ο όρος «Γαλάζια Πατρίδα» επινοήθηκε από έναν συνταξιούχο ναύαρχο, τον Cem Gürdeniz, ο οποίος αργότερα φυλακίστηκε λόγω φερόμενων συνδέσμων με το «Ergenekon» – ένα υποτιθέμενο παράνομο δίκτυο που ήθελε να αντρέψει την κυβέρνηση του Ερντογάν (AKP). Οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν αργότερα.
Η δημοτικότητα του Yaycı δεν είναι χωρίς λόγο. Η προσπάθειά του να πραγματοποιήσει το ναυτικό δόγμα οδήγησε το περασμένο φθινόπωρο σε μια αμφιλεγόμενη θαλάσσια συμφωνία με την Κυβέρνηση της Λιβύης, η οποία κλιμάκωσε σημαντικά την ένταση μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας. Η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη είναι γεγονός.
Η δημοτικότητα του Yaycı δεν έρχεται χωρίς λόγο. Η θέληση του να υλοποιήσει το ναυτικό δόγμα, αυξάνοντας τα τουρκικά θαλάσσια σύνορα, χτύπησε στην καρδιά του τουρκικού εθνικισμού κάνοντας τον ναύαρχο ένα στρατιωτικό σύμβολο. Πάνω στις δικές του ιδέες χτίστηκε και η συμφωνία με τη Λιβύη, μία συμφωνία που δεν ήχησε καλά στα αυτιά φίλων και εχθρών του τουρκικού έθνους.
Ποια είναι η επόμενη μέρα στο στράτευμα και στις διεθνείς σχέσεις της Τουρκίας, όταν ο οραματιστής του οικοδομήματος οδηγείται σε παραίτηση;
Το τουρκικό στράτευμα δεν είναι απλό πράγμα, υπάρχουν ισχυρά υπόγεια ρεύματα που δείχνουν, για ακόμη μία φορά, μια συνεχή άλυτη πάλη εξουσίας. Αυτός ο υψηλόβαθμος αξιωματικός είναι εξέχον μέλος της «εθνικιστικής» πλευράς του κράτους, μαζί με τους (κυρίως συνταξιούχους) αξιωματικούς, τους οποίους ο Ερντογάν τόσο φοβάται.
Αυτό το κίνημα των αξιωματικών, το οποίο πρεσβεύει ο Ναύαρχος, θριάμβευσε στην ενδο-στρατιωτική μάχη κατά τη διάρκεια της απόπειρας πραξικοπήματος στα μέσα Ιουλίου 2016. Ήταν τότε που βγήκαν από τις σκιές και έκαναν συμμαχία με τον Ερντογάν και τους ένθερμους υποστηρικτές του, τον υπουργό Άμυνας (πρώην ανώτατο στρατηγό) Χουλούσι Ακάρ και τον σημερινό Αρχηγό Στρατιωτικού Επιτελείου Γιασάρ Γκιούλερ.
Η συμμαχία, ωστόσο, ήταν πιο πολύ τακτική παρά στρατηγική – αφήνοντας τον δρόμο ανοιχτό για περαιτέρω αντιπαράθεση μεταξύ των ισλαμιστών και των κοσμικών σκληροπυρηνικών εθνικιστών. Εγκλωβισμένοι στις θέσεις τους, και τα δύο στρατόπεδα ήταν αποφασισμένα να δοκιμάσουν τις αδυναμίες του άλλου, προκειμένου να λάβουν μέτρα για να αποκτήσουν περισσότερη ισχύ εντός της διοίκησης, του στρατού και της συνολικής περιφέρειας. Η στρατιωτική ισχύς στην Τουρκία ανοίγει περισσότερες πόρτες από οπουδήποτε αλλού, άλλωστε είναι ένα κράτος καθαρά μιλιταριστικό.
Το πρόβλημα του Yaycı και των ομοίων του ήταν η εξάρτηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ, ένα εθνικιστικό κίνημα δεν δέχεται να είναι «υπό» σε συμμαχίες, μόνο να ηγείται. Εκεί έχουμε και τη μεγάλη σύγκρουση συμφερόντων.
Οι αντι-αμερικανικές φωνές εντός της Τουρκίας η μία μετά την άλλη σιωπούν. Ο Akar είναι, και θα παραμείνει βασικός άξονας έκφρασης του τουρκικού στρατού. Μέχρι στιγμής έχει αποδειχθεί πιστός. Ο Άκαρ θα είναι απολύτως σημαντικός εάν ο Ερντογάν συνεχίσει να διατηρεί ανοιχτές τις φιλοδοξίες του για βελτιωμένες σχέσεις με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και το Πεντάγωνο. Μετά το φιάσκο των S-400 ο σουλτάνος δεν έχει άλλη επιλογή από το να βάλει όλα του «τα αυγά στο καλάθι» του Τραμπ, στοιχηματίζοντας στη νίκη του στις επόμενες των ΗΠΑ.
Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να μην υπάρχουν ψίθυροι αμφισβήτησης. Η απομάκρυνση του Yaycı πρέπει να εξεταστεί σε αυτό το πλαίσιο, ως μια προειδοποίηση προς την εθνικιστική πλευρά να «γνωρίζει τη θέση της».
