Με τη Βρετανία να έχει βρεθεί στη δίνη του νέου κορονοϊού, ένας ακαδημαϊκός συγκρίνει ομοιότητες με τη μάστιγα που πριν από έναν αιώνα θέρισε ενδεχομένως και εκατό εκατομμύρια ανθρώπους.
Στη δίνη της πανδημίας του COVID-19 και η Βρετανία, που αυτή τη στιγμή μετρά 47.806 κρούσματα νέου κορονοϊού -ανάμεσά τους και ο Μπόρις Τζόνσον- και 4.934 θανάτους. Με αφορμή τη νέα, μεγάλη υγιεινομική κρίση ένας ιστορικός, ο Μαρκ Χόνιγκσμπαουμ, συγγραφέας του βιβλίου «The Pandemic Century: One Hundred Years of Panic, Hysteria and Hubris» (Ο αιώνας των πανδημιών: Εκατό χρόνια με πανικό, υστερία και ύβρι) θυμάται, σε νέο άρθρο στον Guardian, το χρονικό της προηγούμενης τεράστιας πανδημίας, της ισπανικής γρίπης, που εκτιμάται ότι είχε σκοτώσει ίσως και 100 εκ. ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Ένα χρονικό θανάτου αλλά και θάρρους.
Ο ακαδημαϊκός, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου, εστιάζει σε ένα νοσοκομείο του Λονδίνου, τότε γνωστό ως St Marylebone Infirmary, που τον Οκτώβριο του 1918, ενώ ένα δεύτερο κύμα της πανδημίας σάρωνε τη Βρετανία, λύγισε κάτω από το βάρος των νέων κρουσμάτων πνευμονίας, επιπλοκής της ισπανικής γρίπης, που πλημμύρισαν τις πτέρυγές του.
Η μάστιγα που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ
Αφηγητής εκείνης της περιόδου έγινε ένας γιατρός του νοσοκομείου, ο Μπέιζιλ Χουντ, που με τις μαρτυρίες του μάλιστα τροφοδότησε μια online έκθεση που διοργανώθηκε στο Μουσείο Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ του Λονδίνου.
«Όλη η εκπαίδευση, και κάθε είδους εμπειρία, αχρηστεύτηκε. To προσωπικό αγωνιζόταν σαν τους πολεμιστές στην Τροία να ταΐσει τους ασθενείς, να προσφέρει έστω και την πιο στοιχειώδη περίθαλψη και να κρατήσει στο κρεβάτι όσους βρίσκονταν σε παραλήρημα!».
Σαν να μην έφτανε η έξαρση της ισπανικής γρίπης, την ίδια χρονιά πολλές από τις νοσηλεύτριες του St Marylebone επιστρατεύτηκαν να περιθάλψουν τους τραυματίες στο πεδίο της μάχης στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο μεταξύ, πίσω στο νοσοκομείο, οι συνάδελφοί τους έπεφταν μαχόμενες ενάντια στην πανδημία.
«Καθημερινά οι δυσκολίες γίνονταν όλο και πιο έντονες ενώ οι ασθενείς αυξάνονταν και οι νοσοκόμες μειώνονταν, πέφτοντας η μία μετά την άλλη άρρωστες σαν τις πευκοβελόνες. Είμαι στη δυσάρεστη θέση να αναφέρω ότι κάποια από εκείνα τα ηρωικά κορίτσια έχασαν τη ζωή τους από τη μάστιγα που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ».
Ο Δρ Χουντ ζήτησε από τις νοσοκόμες να φορούν προστατευτικές μάσκες και να μην πλησιάζουν πολύ κοντά σε ασθενείς που έβηχαν, αλλά όταν επρόκειτο να περιθάλψουν μια συνάδελφό τους, πολλές από αυτές επέλεγαν να μη φορούν μάσκα για να μην επιβαρύνουν περισσότερο την ψυχολογία της.
Για μια από αυτές, συγκεκριμένα, γράφει ότι «την κατέτρωγε η φλέγουσα επιθυμία να σώσει τη συνάδελφό της μέχρι που, αναπόφευκτα, έπαθε πνευμονία και πέθανε λίγο μετά τη γυναίκα που φρόντιζε».
Νέος κορονοϊός: Οι διαφορές σήμερα
Ο γιατρός εκείνος περιγράφει την πανδημία της ισπανικής γρίπης ως «τη χειρότερη και πιο θλιβερή εμπειρία της επαγγελματικής ζωής μου». Σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ούτε εμβόλια ούτε αντιβιοτικά, από τις 850 εισαγωγές που έκανε το νοσοκομείο του Δρ Χουντ, οι 197 ασθενείς κατέληξαν. Μόνο στη Βρετανία, μέχρι τον Απρίλιο του 1919 που τελείωσε η πανδημία, εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους από την ισπανική γρίπη 250.000 άτομα.
Φυσικά, ο νέος κορονοϊός δεν μπορεί να συγκριθεί με την ισπανική γρίπη από πολλές απόψεις – μεταξύ άλλων, για την πρόοδο που έχει σημειώσει η σύγχρονη ιατρική αλλά και για το γεγονός ότι σκοτώνει κυρίως ηλικιωμένους (ενώ η ισπανική γρίπη απειλούσε πρωτίστως νέους ενήλικες, 20-40 ετών).
Ωστόσο, παραδόξως, οι ασθενείς εκείνης της εποχής είχαν και ένα πλεονέκτημα: σχεδόν όλοι είχαν εκτεθεί σε κάποιον ιό της γρίπης και αποκτήσει ένα βαθμό ανοσίας, σε αντίθεση με τον νέο κορονοϊό, για τον οποίο δεν είναι προετοιμασμένο το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Σε κάθε περίπτωση, η αυτοθυσία του ιατρικού προσωπικού, που στη σύγχρονη, ψηφιακή εποχή ενέπνευσε ακόμα και διαδικτυακές εκστρατείες, παραμένει διαχρονικά αξιοθαύμαστη.
Δείτε ένα animation για τις θαρραλέες νοσηλεύτριες που έπεσαν στη μάχη της ισπανικής γρίπης:
