Την Τετάρτη ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καταφέρθηκε εναντίον των χωρών που διαθέτουν πυρηνικά όπλα ωστόσο αρνούνται σε άλλα κράτη το δικαίωμα να αποκτήσουν δικό τους οπλοστάσιο, εγείροντας ανησυχίες ότι τρέφει πυρηνικές φιλοδοξίες, όπως σας ενημερώσαμε και σε σχετικό μας άρθρο.
Δεν αναφέρθηκε ευθέως σε σχέδια απόκτησης όπλων μαζικής καταστροφής, όμως υπονόησε ότι η κατοχή πυρηνικών θα προσέδιδε στην Άγκυρα εκφοβιστική και αποτρεπτική δύναμη, παραθέτοντας ως παράδειγμα το Ισραήλ.
Όπως σας ενημερώσαμε χτες, Τούρκος δημοσιογράφος ανέφερε ότι «Τούρκοι μηχανικοί παρακολούθησαν από κοντά την κατασκευή και δοκιμή πακιστανικών συμβατικών και πυρηνικών πυραύλων 500 κιλών με εμβέλεια 750 χλμ.». Από αυτό φαίνεται ότι οι φιλοδοξίες του Ερντογάν αρχίζουν να παίρνουν... σάρκα καιι οστά.
Η γειτονική χώρα έχει προσυπογράψει και κυρώσει την Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών Όπλων, που απαγορεύει ρητά την απόκτηση, παραγωγή ή παραλαβή τους. Τυχόν παραβίαση των δεσμεύσεών της – ειδικά στην «εύφλεκτη» γειτονιά της ανατολικής Μεσογείου – μπορεί να καταστήσει την Τουρκία παρία στην διεθνή σκηνή, αλλά αυτό δεν πτοεί τον Ερντογάν.
Ακόμα κι αν η Τουρκία επιδιώξει την απόκτηση πυρηνικών όπλων πάντως, αυτό προϋποθέτει μία μακρά, χρονοβόρα και ακριβή διαδικασία, η οποία αναπόφευκτα θα αποκαλυφθεί σε κάποιο σημείο:
Ουράνιο ή πλουτώνιο;
Το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη όπλων είναι η απόκτηση σχάσιμου υλικού, το οποίο είναι απαραίτητο για την αλυσιδωτή αντίδραση που καταλήγει σε πυρηνική έκρηξη. Οι δύο διαθέσιμες επιλογές είναι το ουράνιο και το πλουτώνιο.
Η χρήση πλουτωνίου θεωρείται πιο εργονομική όμως το κατάλληλο ισότοπο, το Pu-239, δεν απαντάται στην φύση και πρέπει να παραχθεί σε κατάλληλα σχεδιασμένους αντιδραστήρες. Η Τουρκία δεν διαθέτει λειτουργικές πυρηνικούς σταθμούς όμως έχει αρχίσει την κατασκευή του πρώτου από τους τέσσερις αντιδραστήρες στο συγκρότημα του Ακουγιού και σχεδιάζει την δημιουργία τουλάχιστον μίας ακόμα ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας, στην Σινώπη.
Δεν είναι σαφές εάν η μονάδα στο Ακουγιού, που προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί σταδιακά μεταξύ 2023 και 2025, θα έχει δυνατότητα παραγωγής Pu-239, ειδικά στον βαθμό που απαιτείται για όπλα. Το συγκρότημα κατασκευάζεται με την τεχνογνωσία της ρωσικής Rosatom και, βάσει της σύμβασης, τα ρωσικά συμφέροντα ουδέποτε θα πέσουν κάτω από το 51% της μετοχικής σύνθεσης.
Συνεπώς η Τουρκία ουδέποτε θα είναι ο μοναδικός «παίχτης» στον σταθμό, ενώ θα πρέπει να συνεργάζεται με τον παγκόσμιο επόπτη πυρηνικής τεχνολογίας, την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ.
Άρα ουράνιο;
Με αυτά τα δεδομένα το ουράνιο φαντάζει απλούστερη λύση, καθώς πρόκειται για στοιχείο που συναντάται στην φύση. Η Τουρκία έχει εντοπίσει 9.129 τόνους σε πέντε σημεία στην επικράτειά της, σύμφωνα με δεδομένα από το υπουργείο Ενέργειας.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η χρήση ουρανίου είναι εύκολη υπόθεση. Το 99,3% του ουρανίου στην φύση ανήκει στο ισότοπο U-238, το οποίο δεν επιτρέπει σχάση του πυρήνα, άρα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή βομβών.
Το κατάλληλο ισότοπο για την παραγωγή όπλων είναι το U-235, το οποίο όμως αναλογεί στο 0,7% του φυσικού ουρανίου. Άρα, η Τουρκία θα πρέπει να μετατρέψει μεγάλες ποσότητες U-238 σε U-235, διαδικασία που είναι γνωστή ως «εμπλουτισμός».
Αρχίζει ο ανήφορος
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα. Τα δύο ισότοπα είναι σχεδόν πανομοιότυπα και η μοναδική διαφορά μεταξύ τους είναι ότι το U-235 είναι ελάχιστα ελαφρύτερο (καθότι έχει τρία λιγότερα νετρόνια στον πυρήνα του).
Η πιο αποτελεσματική μέθοδος εμπλουτισμού προβλέπει ταχύτατη περιστροφή αεριοποιημένης μορφής του ουρανίου σε ειδικά μηχανήματα, που είναι γνωστά ως φυγοκεντρικοί διαχωριστήρες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα «βαρύτερα» άτομα του U-238 κινούνται προς την περιφέρεια του θαλάμου και διαχωρίζονται από τα ελαφρύτερα άτομα του U-235, τα οποία συγκεντρώνονται στο κέντρο.
Εμπλουτισμός σε βαθμό 3 έως 5% είναι κατάλληλος για παραγωγή ενέργειας ενώ για την κατασκευή όπλων πρέπει να φτάνει το 90%.
Μοιάζει απλό αλλά δεν είναι. Κάθε μηχάνημα πετυχαίνει απειροελάχιστο βαθμό εμπλουτισμού με συνέπεια να απαιτούνται χιλιάδες διαχωριστήρες, τοποθετημένοι σε αλληλουχίες. Η τεχνολογία που απαιτείται για την κατασκευή ή συντήρηση τέτοιων μηχανημάτων είναι υψηλή και το εμπόριό της ελεγχόμενο. Η Άγκυρα ίσως χρειαστεί να καταφύγει στην μαύρη αγορά ή σε εταιρείες-βιτρίνες για να αγοράσει τις υποδομές που θα χρειαστεί.
Εν τω μεταξύ, μικρές βλάβες ή λάθος υπολογισμοί μπορεί να οδηγήσουν στην αυτοκαταστροφή των διαχωριστών, δεδομένου ότι στο εσωτερικό τους εκτελούνται δεκάδες χιλιάδες περιστροφές ανά λεπτό.
Το ρολόι τρέχει
Αν υποθέσουμε ότι η Τουρκία θέλει και μπορεί να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια, θα πρέπει να κινηθεί γρήγορα ώστε να έχει επιτελέσει αρκετά μεγάλη πρόοδο όταν οι βλέψεις της ανακαλυφθούν από την διεθνή κοινότητα.
Η παραγωγή βόμβας απαιτεί 25 έως 50 κιλά υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου ή 8 έως 12 κιλά πλουτωνίου. Το πόσο γρήγορα φτάνεις σε αυτό το σημείο εξαρτάται από τον αριθμό των φυγοκεντρικών διαχωριστήρων ή τον αριθμό των αντιδραστήρων που διαθέτεις.
Ενδεικτικό των δυσκολιών είναι ότι πριν την συμφωνία του 2015 το Ιράν είχε πετύχει εμπλουτισμό ουρανίου της τάξης του 20%, παρά τις πολυετείς προσπάθειές του, ενώ ο πυρηνικός σταθμός με βαρύ ύδωρ στο Αράκ δεν είχε προοδεύσει ιδιαίτερα στην παραγωγή πλουτωνίου.
(Απαγορευμένες) δοκιμές και δύσκολη τεχνολογία
Η συγκέντρωση του σχάσιμου υλικού είναι μόνον το πρώτο βήμα στην διαδρομή για την απόκτηση όπλων. Πρέπει παράλληλα να σχεδιάσεις να κατασκευάσεις και τελικά να δοκιμάσεις τα επίμαχα όπλα, αποστολή διόλου εύκολη.
Εάν ο σχεδιασμός αποδειχτεί πολύ δύσκολος μπορείς πάντα να βυθιστείς βαθύτερα στον «βούρκο» και να αγοράσεις υποδείγματα από απομονωμένες πυρηνικές δυνάμεις, όπως η Βόρεια Κορέα, ή στην μαύρη αγορά.
Η αγορά σχεδίων που είναι παλιά ή έχουν δοκιμαστεί από άλλες χώρες αναιρεί την ανάγκη δοκιμής, η οποία άλλωστε θα καθιστούσε τις φιλοδοξίες σου γνωστές σε όλους. Σημειώνεται πως η γειτονική χώρα έχει κυρώσεις και την Συνθήκη Απαγόρευσης Πυρηνικών Δοκιμών, η οποία όμως δεν έχει τεθεί διεθνώς σε ισχύ λόγω έλλειψης συμμετεχόντων κρατών.
Το τελευταίο βήμα
Σε περίπτωση που η Τουρκία καταφέρει να διανύσει αλώβητη τον παραπάνω «Γολγοθά», θα πρέπει τέλος να επιλέξει τον τρόπο παράδοσης των πυρηνικών όπλων που θα έχει καταφέρει να αναπτύξει.
Ο απλούστερος και πιο επισφαλής τρόπος είναι η αεροπορική ρίψη και πυροδότηση με τηλεχειρισμό, ο οποίος εφαρμόστηκε στους βομβαρδισμούς της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, το 1945.
Εάν όμως η Άγκυρα θέλει να διαδραματίσει ρόλο πυρηνικής δύναμης πρέπει να αναπτύξει βλήματα τουλάχιστον μικρού και μεσαίου βεληνεκούς και παράλληλα να συρρικνώσει το όπλο της σε πυρηνική κεφαλής που θα μπορεί να τοποθετηθεί σε βαλλιστικό πύραυλο και να αντέξει την πτήση.
Η πυραυλική τεχνολογία της Τουρκίας έχει αρχίσει να αυξάνεται – για αυτό άλλωστε χρειάστηκε να εισάγει το ρωσικό πυραυλικό σύστημα S-400.
Ίσως τελικά οι δηλώσεις Ερντογάν αποδεικνύουν για μία ακόμη φορά ότι είναι έτοιμος να κάνει τα πάντα για να δημιουργήσει την «αυτοκρατορία» του.
