ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΒΟΣΠΟΡΟ ΩΣ ΤΟ ΓΙΒΡΑΛΤΑΡ, ΤΟΝ ΠΕΡΣΙΚΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΟΜΑΛΙΑ, ΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΟΔΟΙ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
· Τι σημαίνουν οι τουρκικές Βάσεις στο Κατάρ και στη Σομαλία
Η επικίνδυνη ακροβασία της πολιτικής του εκκρεμούς
Γιατί η Άγκυρα θύμωσε με τον East/Med
Τουρκία η θαλασσοκράτειρα! Ούτε ο Ερντογάν ούτε οι Κεμαλιστές αστειεύονται. Το βαθύ κράτος προχωρεί ακάθεκτο και οι κινήσεις του δεν έχουν άμεση σχέση μόνο με το Κυπριακό, με τις συνταγματικές του δομές και με το φυσικό αέριο, αλλά και με τον κεντρικό στόχο της Άγκυρας να καταστεί περιφερειακή δύναμη παγκόσμιων διαστάσεων μέσω των θαλασσίων οδών.
Εξ ου και το γεγονός ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Κύπρο και δη στρατιωτικά, εκτός και αν δημιουργηθούν νέες συνθήκες, επί τη βάσει συγκροτημένης στρατηγικής από τον Ελληνισμό. Πλέον, μέσω Κύπρου απειλείται κυρίως το Ισραήλ και άλλες χώρες, όπως η Αίγυπτος, και περιοχές που εμπίπτουν σε ένα γεωπολιτικό τρίγωνο με κορυφές την Κύπρο, τη Βάση στο Κατάρ και εκείνη στη Σομαλία, διά του οποίου η Άγκυρα επιδιώκει να έχει έλεγχο σε βασικές θαλάσσιες οδούς και περάσματα.
Η Βάση της Κύπρου
Η Τουρκία προχωρεί σε συγκεκριμένες στρατηγικές κινήσεις που σβήνουν ακόμη και τις ψευδαισθήσεις ότι έχει πρόθεση για δημοκρατική και βιώσιμη λύση στο Κυπριακό, ακόμη και αν επαναληφθεί ένα νέο Κραν Μοντανά. Για την πολιτική της Άγκυρας επισημαίνουμε συναφώς τα ακόλουθα γεγονότα:
Ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων στην Κύπρο στο εξής επίπεδο: Α. Μεταφορά 77 αυτοκινούμενων πυροβόλων 177 χιλιοστών με βεληνεκές 40 χιλιοστά σε επιθετική διάταξη από τον Μάιο του 2017.
Επέκταση διαύλου και άλλων εγκαταστάσεων του αεροδρομίου της Τύμπου για να μπορεί να διενεργεί στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός Κύπρου και να αντιμετωπίζει την όποια απειλή από το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ή, να αυξήσει τη δική της απειλή σε βάρος τους. Ρητορικά, δεν τις θεωρεί εχθρικές χώρες, αλλά ανταγωνιστικές περιφερειακές δυνάμεις. Εκ των πραγμάτων, η Άγκυρα γνωρίζει να εργάζεται προληπτικά.
Μετατροπή του λιμανιού της Αμμοχώστου σε ναυτικό ορμητήριο συμπληρωματικό της Βάσης της Μερσίνας. Εφόσον η Τουρκία ελέγχει το βόρειο τμήμα της Κύπρου και μετατρέπει σε τουρκική λίμνη την περιοχή από τη Μαρμαρίδα προς την Αλεξανδρέττα, τώρα επιδιώκει τον έλεγχο στα νοτιοανατολικά, εκεί όπου θεωρεί ότι διαθέτει υφαλοκρηπίδα και το ψευδοκράτος τη λεγόμενη ΑΟΖ του. Προχωρεί όμως και προς τα δυτικά, στην περιοχή της Πάφου, για να προεκταθεί προς το Καστελόριζο και το Αιγαίο, ώστε να αποκόψει τις ΑΟΖ της Κύπρου με την Ελλάδα.
Κατάρ, Σομαλία και αεροπλανοφόρο
Πέραν τούτων, η Άγκυρα διαθέτει, μεταξύ άλλων, μια στρατιωτική Βάση στο Κατάρ και μια στη Σομαλία, ενώ ώς το 2023 υπολογίζει να έχει έτοιμο το δικό της αεροπλανοφόρο, όπως έχει εξαγγείλει ο Ταγίπ Ερντογάν, το οποίο θα δύναται να μεταφέρει ελικόπτερα και αεροσκάφη καθέτου απογειώσεως.
Από τεχνικής απόψεως το σκάφος αυτό θα μπορεί να φέρει 12 αεροσκάφη και ισάριθμα ελικόπτερα, επιθετικά ελικόπτερα T-129 (τουρκικής κατασκευής), μεταφορικά ελικόπτερα As 532 Cougar ή Ch-47F Chinook και ελικόπτερα S-70B Seahawk, που θα έχουν ανθυποβρυχιακό ρόλο. Ακόμη, θα δύναται να φιλοξενεί drones (μη επανδρωμένα αεροχήματα τουρκικής κατασκευής).
Το αεροπλανοφόρο θα έχει κεκλιμένη ράμπα απονήωσης, ενώ θα μπορεί να φιλοξενεί αμερικανικά «αόρατα» μαχητικά stealth F-35 Β STOVL με δυνατότητα βραχείας-κάθετης απονήωσης. Η απόκτηση των F-35 σχετίζεται με τους S-400.
Οι ΗΠΑ έχουν θέσει δίλημμα στην Άγκυρα στην εξής βάση: Εάν αναπτύξετε τους S-400, δεν θα προχωρήσει η αγορά των F-35, των οποίων η απόκτηση δεν σχετίζεται μόνο με την αλλαγή του ισοζυγίου δυνάμεων στο Αιγαίο, αλλά είναι συναφής και με την υπεροχή την οποία το Ισραήλ διαθέτει στον αέρα.
Ναυτικός σχεδιασμός
Ο ναυτικός σχεδιασμός της Άγκυρας συμπληρώνεται με απόκτηση ενός τουλάχιστον σύγχρονου υποβρυχίου γερμανικής κατασκευής (type 214), το οποίο θα διαθέτει διπλό περίβλημα με ελαστικό αντιμαγνητικό ατσάλι, επιτρέποντας έτσι βύθιση στα 400 μέτρα, ενώ ταυτοχρόνως θα έχει χαρακτηριστικά stealth με χαμηλής έντασης ήχου τορπίλες, για να είναι δύσκολος ο εντοπισμός του.
Οι φρεγάτες TF-100 θα αντικατασταθούν από νέες, τύπου TF-200, οι οποίες θα είναι τα πιο έξυπνα πολεμικά σκάφη που θα ναυπηγηθούν στην Τουρκία. Ήδη, από το 2013 ο τουρκικός στόλος έχει ενισχυθεί με νέες κορβέτες.
Στα ανωτέρω προστίθενται από το 2024 περιπολικά σκάφη, που θα διαθέτουν SP92 σόναρ και σύστημα εντοπισμού και καταστροφής υποβρυχίων, καθώς και συστήματα αεράμυνας και προστασίας από επίθεση, η οποία μπορεί να εκτοξευθεί από την ξηρά.
Πέραν τούτων, η Τουρκία ενισχύει τις δυνατότητες του αποβατικού της στόλου με πλοία (Tank Landing Craft), τα οποία δύνανται να μεταφέρουν 250 στρατιώτες και 320 τόνους φορτίου, εννοώντας άρματα μάχης, πυροβόλα και αμφίβια οχήματα. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνεται και το σκάφος με την ονομασία «Αμφίβια Μεταγωγική Αποβάθρα» (Amphibious Transport Dock), το οποίο διαθέτουν οι Τούρκοι από το 2013 και μπορεί να μεταφέρει αποβατικά σκάφη, αμφίβια οχήματα και άλλα πολεμικά μέσα.
Το εν λόγω σκάφος έχει τέσσερις βάσεις προσνήωσης ελικοπτέρων και μπορεί να φιλοξενήσει επτά UAV (Μη επανδρωμένα Εναέρια Οχήματα) και να διεξάγει αμφίβιες επιχειρήσεις.
Από το Γιβραλτάρ στη Σομαλία
Εάν δει κάποιος τον χάρτη και αναλύσει την κατάσταση γεωπολιτικά, θα διαπιστώσει ότι η Τουρκία:
Ελέγχει το chokepoint του Βοσπόρου, τα στενά των Δαρδανελλίων και, με τη Βάση στο Κατάρ, έχει ερείσματα στον Περσικό Κόλπο και στο chokepoint των στενών του Χορμούζ.
Με τον έλεγχο της Κύπρου και τη Βάση στη Σομαλία, αφενός μπορεί να ελέγχει την είσοδο και την έξοδο του chokepoint του Σουέζ, και, αφετέρου, δύναται να έχει πρόσβαση στο chokepoint τoυ Bab-El Manded.
Με το αεροπλανοφόρο που έχει στα σκαριά, μπορεί να κινηθεί σε ολόκληρη την Μεσόγειο με μεγαλύτερες από τις υφιστάμενες επιχειρησιακές ικανότητες προς το chokepoint του Γιβραλτάρ και προς τα άλλες θαλάσσιες διόδους, είτε είναι αυτή του Σουέζ είτε εκείνες στα στενά του Xορμούζ και του Bab-El Manded.
Έτσι, η Άγκυρα επιχειρεί πιο ενεργά να είναι παρούσα στο παιχνίδι των θαλάσσιων και ενεργειακών οδών, οι οποίες ελέγχονται από τους Αμερικανούς, και θα δύναται να προσφέρει εναλλακτικές επιλογές δράσης.
Εξαρτήσεις ασφάλειας και εναλλακτικές επιλογές
Δεν ισχυριζόμαστε ότι η Τουρκία θα ελέγχει πλήρως, πέραν του chokepoint του Βοσπόρου και των στενών των Δαρδανελλίων, τα υπόλοιπα chokepoints στα οποία αναφερθήκαμε (Σουέζ, Χορμούζ και Bab-El Manded), αλλά ότι μπαίνει ήδη στο «power game» και ενισχύει τον περιφερειακό και παγκόσμιο ρόλο της, αφού μπορεί να κινείται σε θαλάσσιους διαδρόμους, από τη Μαύρη Θάλασσα και τον Βόσπορο ώς το Αιγαίο και από εκεί είτε προς Γιβραλτάρ είτε προς το Σουέζ και πέραν αυτού, χρησιμοποιώντας την Κύπρο ως μια στρατηγικής σημασίας Βάση.
Είναι η μία κορυφή ενός γεωστρατηγικού τριγώνου με άλλες δύο κορυφές, τη Βάση στο Κατάρ και εκείνη στη Σομαλία, στο πλαίσιο του οποίου θέλει να εγκλωβίσει, εκτός των άλλων, το Ισραήλ και να μπορεί να το απειλεί, λόγω εγγύτητας, κυρίως, προς την Κύπρο, και από θάλασσα και από αέρα.
Ταυτοχρόνως, επιδιώκει να αυξήσει τις δυνατότητες τής ήδη εφαρμοζόμενης πολιτικής του εκκρεμούς, δηλαδή της κίνησής της μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, αναλόγως των συμφερόντων της, γεγονός, όμως, που αυξάνει και τους κινδύνους, διότι, εφόσον ανήκει στο ΝΑΤΟ, κυρίως η Ουάσιγκτον δεν θα αφήσει τους μικρούς ή μεγάλους εκβιασμούς της Άγκυρας χωρίς απάντηση.
Ήδη, μπορεί οι Αμερικανοί να μη χρησιμοποιούν στρατιωτικά μέσα σε βάρος της Τουρκίας, αλλά σίγουρα λαμβάνουν οικονομικά μέτρα στο παρασκήνιο, που πλήττουν την τουρκική λίρα και γενικότερα την οικονομική, τραπεζική και νομισματική σταθερότητα. Αυτή, όμως, η οικονομική και νομισματική αποδυνάμωση της Τουρκίας βολεύει και τη Ρωσία, που δίνει στηρίγματα έναντι ανταλλαγμάτων στην Άγκυρα, αλλά βολεύει ταυτόχρονα και την Ε.Ε.
Θεωρητικά, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι την καθιστά πιο ευάλωτη. Όμως, τόσον ο Ερντογάν όσο και οι Κεμαλιστές παίζουν το χαρτί του πατριωτισμού και του εθνικισμού, με σημεία αναφοράς τους εξωτερικούς και εσωτερικούς εχθρούς, όπως είναι η Ελλάδα, η Κύπρος και οι Κούρδοι.
Βεβαίως, το πλεονέκτημα της Τουρκίας έναντι των ΗΠΑ είναι η αδυναμία εναλλακτικού συστήματος ή υποσυστήματος και υποσυστημάτων ασφάλειας στην περιοχή και ενεργειακών συμφερόντων.
Το μόνο εναλλακτικό σύστημα ασφάλειας είναι αυτό του Ισραήλ. Το κενό που υπάρχει στον χώρο από τα Βαλκάνια ώς τη Μέση Ανατολή αναγκάζει κυρίως τις ΗΠΑ να έχουν μια ιδιαίτερη εξάρτηση έναντι της Άγκυρας. Και εδώ είναι οι ευθύνες των Αθηνών και της Λευκωσίας, οι οποίες, σε συνεργασία με το Ισραήλ, θα έπρεπε να είχαν προχωρήσει στην οικοδόμηση μιας εναλλακτικής στρατηγικής που θα απεγκλωβίζει τις ΗΠΑ, έστω και μερικώς, από την Άγκυρα.
Σημασία του East/Med
Η πολιτική απόφαση για την κατασκευή του East/Med μετά την τριμερή Κύπρου – Ελλάδας – Ισραήλ έφερε την τουρκική αντίδραση. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τη σημασία του εν λόγω αγωγού, ο οποίος δεν έχει μόνο απλό ενεργειακό χαρακτήρα, αλλά σαφή γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό. Μπορεί να λάβει ακόμη και μορφή υποσυστήματος ασφάλειας, που δεν θα αλλάξει μόνον τα στρατιωτικά, αλλά και τα ενεργειακά και οικονομικά ισοζύγια μεταξύ Κύπρου, Ελλάδας και Ε.Ε., από τη μια, συγκριτικά μ’ εκείνα μεταξύ της Ε.Ε. και της Τουρκίας, από την άλλη. Σημειώνουμε, συναφώς, τα εξής:
Τα συμφέροντα της Κύπρου με την Ε.Ε. θα είναι πολύ πιο μεγάλα μέσω του East/med απ’ ό,τι είναι σήμερα και θα εξισορροπούν εκείνα τα οποία η Ε.Ε. εξυπηρετεί μέσω Τουρκίας. Διότι, η Κύπρος, μαζί με το Ισραήλ, θα τροφοδοτούν την Ε.Ε. με φυσικό αέριο. Ταυτοχρόνως, θα γίνουν ευρωπαϊκές συγχρηματοδοτήσεις και στο παιγνίδι της ασφάλειας θα εμπλέκεται το Ισραήλ, που συνιστά την πρώτη περιφερειακή δύναμη παγκόσμιας εμβέλειας.
Ο East/Med δεν συνιστά έναν απλό σωλήνα παροχής φυσικού αερίου, αλλά έναν ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό με την εμπλοκή κεφαλαίων και άλλων μέσων, καθώς και δημιουργίας συνθηκών ασφάλειας. Αυτά γίνονται κατανοητά από την Τουρκία, γι’ αυτό φωνασκεί και, εφόσον δεν καταφέρει να σκοτώσει αυτό το στρατηγικό πλάνο, αντιλαμβάνεται ότι, ακόμη και αν δεν περιορίζεται η ισχύς της, χάνει από τον γεωπολιτικό της ρόλο, αφού δημιουργούνται συνθήκες αποτροπής έναντι των απειλών της, λόγω εμπλοκής της Ε.Ε. και του Ισραήλ, ενώ μειώνεται ο ενεργειακός της σχεδιασμός για να περάσει το κυπριακό φυσικό αέριο, καθώς και αυτό του Ισραήλ, μέσω Τουρκίας προς την Ε.Ε.
Ο East/Med βάζει τέλος, κατά μεγάλη πιθανότητα, στον αγωγό μέσω Τουρκίας, και βγάζει την Κύπρο από την παγίδευση, στην οποία την οδηγούσαν όσοι ισχυρίζονταν ότι, είτε εντός είτε εκτός Κραν Μοντανά, θα πρέπει να δώσουμε δώρο προς την Άγκυρα τον αγωγό προς τα τουρκικά παράλια, για να γίνει διαλλακτικότερη στη λύση. Ο East/Med δημιουργεί ένα νέο γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό περιβάλλον, που εξυπηρετεί τον δικέφαλο στρατηγικό μας στόχο. Και αν δεν είναι στρατηγικός στόχος ακόμη, θα πρέπει να γίνει. Δηλαδή: Α. Διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή και αποτροπή, αφενός, της διάλυσής της, και, αφετέρου, της τουρκικής απειλής Β. Ασφαλής εκμετάλλευση του φυσικού αερίου.
Η Βάση Α. Παπανδρέου
Υπό αυτές, όμως, τις συνθήκες, το σύστημα ασφάλειας έχει μεγάλη σημασία. Συνεπώς, η Κύπρος δεν μπορεί να αναμένει τη δική της υπεράσπιση από το Ισραήλ, εκτός και αν και η ίδια προχωρήσει σε λήψη μέτρων, όπως την παραχώρηση της Βάσης Ανδρέας Παπανδρέου για διευκολύνσεις των Ισραηλινών και άλλων χωρών, με τις οποίες η Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσει, λόγω του φυσικού αερίου, σε συμμαχίες.
Ως προς την κυπριακή ΑΟΖ, είχαμε πολλάκις, από αυτές τις στήλες, υποστηρίξει και είχαμε καταγράψει αριθμό ρωσικών, σουηδικών και γαλλικών πυραυλικών συστημάτων εδάφους – θαλάσσης όπως οι Exocet νέας γενιάς, που μπορούν να καλύψουν με το βεληνεκές τους το σύνολο της κυπριακής ΑΟΖ, καθότι σήμερα το βεληνεκές φτάνει ώς τα 70 χιλιόμετρα.
Ταυτοχρόνως, θα πρέπει να μελετηθεί η αγορά πολεμικών σκαφών – δύο φρεγατών ή αντιτορπιλικών -, η ενοικίαση ή ακόμη και αγορά πολεμικών μαχητικών από την Ελλάδα με κυπριακό εθνόσημο, που θα σταθμεύουν στη Βάση Ανδρέας Παπανδρέου.
Οι κινήσεις αυτές μπορούν να γίνουν και να έχουν αποτέλεσμα μόνο στο πλαίσιο στρατηγικής συμμαχίας με την Ελλάδα και το Ισραήλ και την ανοχή ή την ευλογία των ΗΠΑ, εφόσον μια τέτοια συμμαχία θα είναι ενταγμένη στο ευρωπαϊκό και γενικά το δυτικό σύστημα ασφάλειας.
Συνιστά εξισορροπητική της Τουρκίας στρατηγική αναγκαιότητα στην προσπάθειά της να αναδειχθεί σε θαλασσοκράτειρα, στο πλαίσιο της αναθεωρητικής της πολιτικής, με την Κύπρο να θεωρείται βασικός πυλώνας τουρκικού ελέγχου για την υλοποίηση του σεναρίου της Νεο-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το Κραν Μοντανά είναι σταθμός για την υλοποίηση μιας τέτοιας πολιτικής.
Απλώς, η Τουρκία θεώρησε ότι, μέσω του λεγόμενου κεκτημένου των συνομιλιών, πήρε την ομοσπονδία και, σ’ ένα νέο γύρο, θα πάρει τα υπόλοιπα, έχοντας κατά νουν ότι, ούτως ή άλλως, ελέγχει τον βορρά, οπότε στόχος είναι ο έλεγχος και του νότου.
Το Κραν Μοντανά αποδείχθηκε λάθος, αφού η Τουρκία δεν είχε πρόθεση λύσης και δη στρατιωτικής αποχώρησης από την Κύπρο, εφόσον ενίσχυσε τα κατεχόμενα και εφόσον θεωρούσε και θεωρεί το νησί ως δική της Βάση για την επιβολή της ως θαλασσοκράτειρας και περιφερειακής δύναμης παγκόσμιων διαστάσεων, με έλεγχο ή συμμετοχή στον έλεγχο βασικών θαλάσσιων οδών του εμπορίου και της ενέργειας και με ένα εμφανές γεωπολιτικό τρίγωνο Κύπρου, Κατάρ, Σομαλίας.
Κι όμως, χωρίς να αλλάξει τίποτε, ούτε ιώτα από την τουρκική στρατηγική, υπάρχει επιμονή στο ίδιο λάθος, δηλαδή σ’ ένα νέο Κραν Μοντανά, αντί στην υιοθέτηση και εφαρμογή μιας εναλλακτικής στρατηγικής. Ας είμαστε, λοιπόν, προσεκτικοί και ας αποφύγουμε αυτό το οποίο έχει πει ο Αϊνστάιν, του οποίου ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την ευφυΐα. Υποστήριξε, λοιπόν, ότι το ένα λάθος μπορεί να συγχωρεθεί, όμως, πρόσθεσε, η συνειδητή επανάληψη του ίδιου λάθους είναι βλακεία…
ΓΙΑΝΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ
Δρ Διεθνών Σχέσεων
veteranos.gr
