Φωτιά έχουν πάρει τα ενοίκια, η τιμή του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού τον Σεπτέμβριο, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Αυτό επιβεβαιώνει με τον πιο εκκωφαντικό τρόπο ότι η ακρίβεια όχι μόνο δεν αποτελεί παρελθόν, αλλά είναι παρούσα και τρομάζει τους καταναλωτές.
Επιπλέον, μια έρευνα του ΙΕΛΚΑ (Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών) δείχνει ότι οι καταναλωτές αγοράζουν λιγότερα αγαθά σε σχέση με πριν από 15 χρόνια, γεγονός που αναμφίβολα υποδηλώνει ότι το πραγματικό εισόδημα των καταναλωτών έχει συρρικνωθεί δραματικά.
Συγκεκριμένα, η ίδια έρευνα αποκαλύπτει ότι για την κάλυψη βασικών αναγκών, όπως η διατροφή, ο ηλεκτρισμός και τα καύσιμα, οι καταναλωτές απορροφούν σχεδόν το 45% του εισοδήματός τους, σε σύγκριση με το 37% που ίσχυε το 2009.
Παράλληλα ένα ακόμη σημαντικό και ταυτόχρονα ανησυχητικό στοιχεία είναι ότι οι Έλληνες στρέφονται όλο και περισσότερο σε οικονομικές επιλογές, μειώνοντας την κατανάλωση υγιεινών τροφίμων, επηρεάζοντας αρνητικά την υγεία τους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, παρατηρήθηκαν σημαντικές αυξήσεις τιμών σε ετήσια βάση, κυρίως στη Στέγαση, όπου οι τιμές αυξήθηκαν κατά 5,9%, λόγω της ανόδου στα ενοίκια, το φυσικό αέριο και τον ηλεκτρισμό. Ανάλογες αυξήσεις καταγράφηκαν και στον τομέα των ξενοδοχείων, καφέ και εστιατορίων (5,5%), καθώς και στην ένδυση και υπόδηση (4,4%). Υψηλός παραμένει και ο πληθωρισμός τροφίμων, με την άνοδο των τιμών σε σύγκριση με ένα χρόνο πριν να διαμορφώνεται τον Σεπτέμβριο στο 3,2%.
Λιγότερο κρέας και ψάρι, περισσότερα όσπρια αλλά και κοτόπουλο καταναλώνουν οι Έλληνες σε σχέση με το παρελθόν, με τις πληθωριστικές πιέσεις των τελευταίων ετών στα τρόφιμα, να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αλλαγή των διατροφικών τους συνηθειών.
Λαμβάνοντας υπόψη και τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας του ΙΕΛΚΑ, σύμφωνα με οποία η δαπάνη των Ελλήνων για τρόφιμα έφτασε την περίοδο 2021 -2023, περίπου στο 20% των συνολικών δαπανών τους, έναντι 16,2% το 2009, φαίνεται πως ο σημαντικότερος παράγοντας για τις διαφορές που παρατηρούνται στο καθημερινό τους τραπέζι, είναι το κόστος και σε μικρότερο βαθμό, οι διατροφικές τάσεις που αναδεικνύονται διεθνώς τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε κατά την ίδια περίοδο, μειωμένη κατανάλωση παρατηρείται και σε κατηγορίες που σχετίζονται με την υγιεινή ή τη vegan διατροφή, όπως στα φρούτα και τα λαχανικά.
Οι Έλληνες, με βάση τη σύγκριση που κάνει το ΙΕΛΚΑ μεταξύ των ετών 2009 -2023, καταναλώνουν περίπου 6 κιλά λιγότερο κρέας ανά έτος, με εξαίρεση το κοτόπουλο που αποτελεί και την πιο οικονομική επιλογή. Η μεγαλύτερη μείωση (34%) παρατηρείται στο ακριβότερο μοσχάρι καθώς από τα 18,6 κιλά το 2009, η μέση ετήσια κατανάλωση έφτασε στα 12,2 κιλά το 2023 ενώ ακολουθούν αρνί και κατσίκι με πτώση 20%. Τη μικρότερη μείωση εμφανίζει το οικονομικότερο, συγκριτικά, χοιρινό, με – 9%. Αντίθετα, κατά 22% αυξημένη είναι η κατανάλωση στο κοτόπουλο, από 13,8 κιλά το 2009, στα 16,8 κιλά το 2023.
Σημαντικά λιγότερες ποσότητες (-32%) διαπιστώνονται και στο ψάρι που καταναλώνουν οι Έλληνες σε σχέση με την προηγούμενη 15ετία καθώς από τα 12,5 κιλά το 2009 η μέση ετήσια κατανάλωση έπεσε στα 8,5 κιλά το 2023. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι μέσα σε έναν χρόνο, από το 2022 στο 2023, παρατηρήθηκε μείωση της τάξεως του 12%. Από την άλλη πλευρά, αρκετά αυξημένη (22%) είναι η κατανάλωση στα όσπρια, με τα 5,3 κιλά το 2009, να αυξάνονται σε 6,4 κιλά το 2023.
Επιμένει η ακρίβεια στα τρόφιμα
Την ίδια στιγμή τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Σεπτέμβριο δείχνουν πως η ακρίβεια στην κατηγορία των τροφίμων επιμένει, με τον πληθωρισμό να διαμορφώνεται στο 3,2%. «Πρωταθλητής» των ανατιμήσεων παραμένει το ελαιόλαδο με αύξηση 38,9% και ακολουθούν τα νωπά ψάρια με 9,9% και τα φρούτα με 7,7%. Κατά 6,5% αυξήθηκαν οι τιμές στην κατηγορία «μεταλλικό νερό-αναψυκτικά-χυμοί φρούτων» και κατά 5,6% σε ζάχαρη-σοκολάτες-γλυκά-παγωτά. Αυξήσεις καταγράφηκαν και σε μηνιαία βάση, μεταξύ Σεπτεμβρίου και Αυγούστου δηλαδή, με τις σημαντικότερες να παρατηρούνται σε νωπά φρούτα (9,1%), νωπά λαχανικά (7,3%), πατάτες (4,2%) και πουλερικά (2,5%).
Τέλος, ιδιαίτερη σημασία έχει η αύξηση στις δαπάνες για ενοίκια και ηλεκτρισμό. Το 2023, οι τιμές των ενοικίων αυξήθηκαν κατά 16%, ενώ ο ηλεκτρισμός παρουσίασε συνολική αύξηση 74% από το 2009. Παρά τις αυξήσεις αυτές, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας δεν αυξήθηκε αναλογικά, γεγονός που υποδεικνύει ότι τα νοικοκυριά προσπαθούν να περιορίσουν τη χρήση τους για να αντισταθμίσουν τις αυξήσεις στις τιμές.