Στις πλαγιές του συγκεκριμένου βουνού ήταν χτισμένη η Πέστανη-Κρυόβρυση. Μέσα σε μια νύχτα, οι Πεστανιώτες είδαν τον τόπο τους να ισοπεδώνεται μπροστά στα μάτια τους. Ευτυχώς οι ίδιοι δεν κινδύνευσαν, αφού πρόλαβαν να μετακινηθούν με τους προσεισμούς.
Ο πρώτος ισχυρός σεισμός συνέβη την Τρίτη 6 Νοεμβρίου. Το τράνταγμα ήταν μεγάλο και πολλά σπίτια υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Μάλιστα, 10 από τα 70 συνολικά του χωριού κατεδαφίστηκαν πλήρως.
Παρά τις καθησυχαστικές εκτιμήσεις των σεισμολόγων, οι ντόπιοι φοβήθηκαν το ενδεχόμενο ενός ισχυρού μετασεισμού. «Οι υπεύθυνοι της Νομαρχίας υποστήριξαν ότι μπορούσαμε να παραμείνουμε στα σπίτια μας. Δεν μας έπεισαν όμως γιατί συνεχίζονται οι μετασεισμικές δονήσεις. Εμείς επειδή φοβηθήκαμε μείναμε στην ύπαιθρο», έλεγε ο πρόεδρος της κοινότητας Κρυόβρυσης.
Η απόφαση των κατοίκων αποδείχθηκε σοφή
Λίγες μέρες μετά τον πρώτο σεισμό, ακολούθησε ένας δεύτερος ισχυρότερος.
Τα ξημερώματα της Κυριακής 11 Νοεμβρίου του 1979, ένας σεισμός 5,1 ρίχτερ αποτελείωσε το έργο που είχε αρχίσει πέντε μέρες νωρίτερα. Ολόκληρη η Θεσπρωτία σείστηκε ανεπανόρθωτα. Οι ζημιές στην πρωτεύουσα του νομού ήταν τεράστιες.
«Νεκρή πόλη» περιέγραφαν οι εφημερίδες την Ηγουμενίτσα. Οι δρόμοι είχαν ερημώσει και τα σπίτια ήταν κλειστά. Οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν προλάβει να φύγουν. Άλλοι έμεναν σε ξενοδοχεία κι άλλοι σε αντίσκηνα στην ύπαιθρο.
Περισσότερα από 300 σπίτια χαρακτηρίστηκαν ετοιμόρροπα, ενώ ο τραγικός απολογισμός των πρώτων ημερών έκανε λόγο για 8.000 άστεγους. Στην Πέστανη το ποσοστό των αστέγων ανήλθε σε 100%. Όλα τα σπίτια κατέρρευσαν.
Οι Πεστανιώτες ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους με τον πιο βίαιο τρόπο, εν μία νυκτί. Οι πρώτοι μήνες ήταν εφιαλτικοί. Η κρατική κωλυσιεργία ανάγκασε τους ανθρώπους να μένουν σε σκηνές.
Έπειτα, οι περισσότεροι διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά.
Εγκαταλείφθηκε για πάντα
Τα χρόνια πέρασαν, όμως καμία κρατική πρόνοια δεν πάρθηκε για το «χτυπημένο» από τον Εγκέλαδο χωριό. Μόλις το 2021, κάποιοι ξεκίνησαν δειλά δειλά να εγκαθίστανται ξανά στην Κρυόβρυση.
Άλλοι έχουν αρχίσει να πηγαινοέρχονται καθημερινά. Στόχος της κοινότητας Πέστανης-Κρυόβρυσης, που παραμένει ενεργή έως σήμερα, είναι να χαρακτηριστεί ο οικισμός παραδοσιακός, έτσι ώστε το κράτος να βοηθήσει στην ανοικοδόμησή του. Προς το παρόν, δεν έχει επιτευχθεί. Τα εγκαταλελειμμένα σοκάκια και οι δρόμοι εξακολουθούν να θυμίζουν την τραγωδία του 1979.
Τα ερειπωμένα σπίτια μετά τον καταστροφικό σεισμό. Γκρεμισμένα σπίτια, ερειπωμένα καφενεία κι εκκλησίες. Τα δέντρα έχουν τυλίξει με τα κλαδιά τους τα συντρίμμια. Αγριόχορτα και θάμνοι έχουν πάρει τη θέση των επίπλων στις οικίες που πριν 40 χρόνια έσφυζαν από ζωή.
Το μόνο που αντιστέκεται στην φθορά του χρόνου και της εγκατάλειψης είναι η πηγή στην κεντρική πλατεία. Από την γραφική βρυσούλα ακόμα αναβλύζει νερό….
