Γκίκας Μαγιορκίνης, επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας του ΕΚΠΑ και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, είναι πλέον γνωστός σε όλους καθώς η πανδημία αποτέλεσε μια «ευκαιρία» να συστηθούν οι πολίτες με το επιστημονικό προσωπικό της χώρας. Με αμεσότητα, απλό και κατανοητό λόγο, επιχειρεί επί μήνες, είτε ως καλεσμένος σε τηλεοπτικές εκπομπές, είτε μέσω συνεντεύξεων, άρθρων και αναρτήσεων – και προσφάτως ως «αντικαταστάτης» του καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα – να ρίξει φως στα… μυστήρια του SARS-CoV-2. Στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» απαντά για τα σχολεία έπειτα από την τοποθέτησή του που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και αναλύει όσα έρχονται.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μαγιορκίνης: Ακόμα και οριζόντια μέτρα για τον κορονοϊό - Το καλοκαίρι του '21 η κανονικότητα
Τι δυσκολίες έχει η επικοινωνία των επιστημονικών θεωριών και δεδομένων εν μέσω πανδημίας;
Ο κόσμος έχει κουραστεί από τον παρατεταμένο «βομβαρδισμό» οδηγιών Δημόσιας Υγείας που περιορίζουν τη φυσιολογική του καθημερινότητα. Είναι απολύτως φυσικό και επόμενο να έχει αρνητισμό. Συγχρόνως, η βαθιά πολιτικοποίηση της επιδημίας δεν επιτρέπει την ανάπτυξη δημιουργικού διαλόγου στο πλαίσιο της επιστημονικής ευπρέπειας.
Η άποψή σας ότι οι τάξεις λειτουργούν ως «φούσκες», με αποτέλεσμα η αριθμητική τους σύνθεση να μην αποτελεί σημαντική παράμετρο ακόμη κι αν δεν τηρούνται οι φυσικές αποστάσεις, προκάλεσε αντιδράσεις. Ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι… στρογγυλεύετε τις γωνίες.
Καταρχήν να ξεκαθαρίσω ότι δεν υποστήριξα ότι η μείωση του αριθμού των μαθητών στις αίθουσες θα οδηγήσει σε αύξηση της μετάδοσης εντός των σχολικών αιθουσών ή ότι όσο περισσότεροι μαθητές στις τάξεις τόσο το καλύτερο. Στην ανάλυσή μου, εξάλλου, είπα ξεκάθαρα ότι θα πρέπει να προσπαθούμε να κρατάμε τις αποστάσεις στο όριο του εφικτού και λειτουργικού.
Από την άλλη, οφείλω να τονίσω ότι δεν εξέφρασα μια δική μου ριζοσπαστική θεωρία. Οπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία η δυναμική της μετάδοσης του κορωνοϊού στα σχολεία και ο ρόλος των σχολείων στην επιδημία έχει πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά από αυτά που γνωρίζαμε για τη γρίπη. Ισως, η πιο αξιόλογη μελέτη που υπάρχει μέχρι στιγμής είναι αυτή του Imperial στο Nature από την ομάδα του Samir Bhat όπου ποσοτικοποίησε την επίδραση του πλήρους κλεισίματος των σχολείων σε 11 ευρωπαϊκές χώρες στο πρώτο κύμα και βρίσκει μόλις 5%-10% μείωση του δείκτη μετάδοσης αποκλειστικά και μόνο από τα σχολεία κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος. Μια μετα-ανάλυση στο Lancet Child and Adolescent Health ανέλυσε 16 σχετικές μελέτες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στη γρίπη το πλήρες κλείσιμο των σχολείων έχει μεγάλη σημασία, σε σχετική αντίθεση με τους κορωνοϊούς. Η ίδια μετα-ανάλυση καταλήγει ότι το πλήρες κλείσιμο των σχολείων περιορίζει μόλις το 2%-4% των θανάτων από COVID-19. Στην Ιαπωνία ανεξάρτητη μελέτη έδειξε ότι το κλείσιμο των σχολείων δεν οδήγησε σε μείωση της επιδημίας. Ο καθηγητής Neil Ferguson του Imperial ερμηνεύοντας τα ευρήματα αυτών των μελετών εξηγεί στο BBC ότι οι εντός των σχολείων παρεμβάσεις μάλλον έχουν νόημα όταν συνδέονται με παρεμβάσεις στην ευρύτερη κοινότητα διότι είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Από αυτά τα δεδομένα φαίνεται ότι η μετάδοση εντός των σχολείων από μόνη της πιθανόν να μη συνεισφέρει σημαντικά κυρίως διότι τα παιδιά εμπλέκονται σε άλλες δραστηριότητες επίσης υψηλού κινδύνου. Συνεπώς αναδεικνύεται ότι η σημαντικότερη παράμετρος όσον αφορά το σχολείο θα είναι να προσφέρει την υγειονομική παιδεία ώστε τα παιδιά να κρατούν τις κοινωνικές αποστάσεις και την υγιεινή όχι μόνο μέσα στο σχολείο αλλά και σε όλες τις δραστηριότητές τους, να δημιουργήσουν φούσκες εντός και εκτός του σχολείου. Τα δεδομένα από το πρώτο κύμα συγκλίνουν ότι λογικά με αυτόν τον τρόπο θα έχουμε το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μαγιορκίνης: Βιώνουμε δεύτερο κύμα πανδημίας!
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τον ερχόμενο χειμώνα;
Με την πτώση της θερμοκρασίας περιμένουμε αύξηση το αριθμού αναπαραγωγής (Rt) σε μια τάξη μεγέθους γύρω στο 30%. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η μετάδοση στους κλειστούς χώρους είναι έως και 10 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στους ανοικτούς. Οσον αφορά την αντοχή του συστήματος υγείας, αυτή θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την προσήλωση στα μέτρα προστασίας και κυρίως της αποστασιοποίησης.
Η συνύπαρξη του νέου κοροναϊό με την εποχική γρίπη θα αποτελέσει εκρηκτικό μείγμα;
Η πρόβλεψή μου είναι ότι επειδή υπάρχει αλληλοεπικάλυψη των τρόπων μετάδοσης της γρίπης με τον κορωνοϊό, η επιδημία της γρίπης φέτος θα είναι ηπιότερη λόγω των μέτρων προστασίας για τον κορωνοϊό. Επίσης ο εμβολιασμός της γρίπης που προβλέπεται να έχει μεγαλύτερη κάλυψη φέτος θα συνεπικουρήσει σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση της μετάδοσης και νοσηρότητας από τη γρίπη. Από αυτά τα στοιχεία είμαι αισιόδοξος ότι δεν θα αναπτυχθεί η συνύπαρξη των δύο ιών σε ένα εκρηκτικό μείγμα.
Θα είχατε δεύτερες σκέψεις να εμβολιαστείτε με το πανδημικό εμβόλιο;
Αν μου δινόταν η ευκαιρία θα συμμετείχα πολύ ευχαρίστως στις μελέτες φάσης ΙΙΙ, καθότι θεωρώ υποχρέωσή μου να συμβάλλω στον αγώνα ανάπτυξης των εμβολίων με όποιον τρόπο μπορώ. Όταν ολοκληρωθούν οι μελέτες φάσης ΙΙΙ, η πρώτη μου σκέψη είναι να εμβολιαστεί η μητέρα μου και άλλοι ευάλωτοι άνθρωποι για να επανέλθει η κανονικότητά τους όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Ποια είναι η θεωρία συνωμοσίας που σας έκανε να γελάσετε ή να προβληματιστείτε περισσότερο;
Οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τον κορωνοϊό γενικά μου προκαλούν μελαγχολία και στεναχώρια παρά γέλιο ή προβληματισμό. Έχοντας ασχοληθεί με ιογενείς λοιμώξεις σε όλη μου την επαγγελματική σταδιοδρομία, οι θεωρίες ότι είτε κατασκευάστηκαν είτε δεν υπάρχουν οι ιοί δεν μου κάνουν εντύπωση, απλά δείχνουν ότι ένα κομμάτι της κοινωνίας θα επιλέξει τον σκοταδισμό.
Ποιος είναι ο πιο σημαντικός «γρίφος» για τα νέο ιό;
Ποιοι είναι οι βιολογικοί παράγοντες που καθορίζουν τους υπερμεταδότες; Αν μπορούσαμε να τους αναγνωρίσουμε με ακρίβεια τότε θα μπορούσαμε με πολύ στοχευμένα προληπτικά μέτρα να ανακόψουμε την επιδημία. Θα μπορούσαμε π.χ. να εμβολιάσουμε τους δυνητικούς υπερμεταδότες, ίσως νωρίτερα και από κάποιες ευάλωτες ομάδες, και αυτό θα είχε ως συνέπεια μαζικό περιορισμό της μετάδοσης πολύ νωρίτερα από την πλήρη κάλυψη του πληθυσμού.
