Με απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, από τις 31 Μαρτίου 2020 σηματοδοτήθηκε η έναρξη της κοινής επιχείρησης, εφαρμογής του εμπάργκο όπλων στην αντιμαχόμενη Λιβύη. H επιχείρηση φέρει το όνομα “IRINI” με σαφή αναφορά στο ελληνικό όνομα “ειρήνη” και σηματοδοτεί, το τέλος της επιχείρησης “SOPHIA”, της αποστολής ναυτικής περιπολίας στα όρια των λιβυκών χωρικών υδάτων από πλοία της Ε.Ε., για την αποτροπή προσφυγικού και μεταναστευτικού κύματος από τη χώρα προς την Ευρώπη.
Όπως έγινε γνωστό εδώ και 3 ημέρες, ανέλαβαν επιχειρησιακό ρόλο ,«τα μάτια και αυτιά» της επιχείρησης, το ιπτάμενο ραντάρ της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας το Embraer ERJ-145 AEW & C (757) .
Το αεροσκάφος αναχώρησε από την Ελευσίνα, στις 09:14 CEST προς νότο και τώρα βρίσκεται σε τροχιά νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου, πάνω από την κεντρική Μεσόγειο Θάλασσα.
Το ελληνικό AWACS, είναι ένα από τα περιουσιακά στοιχεία της IRINI. Η επιχείρηση, με το όνομα EUNAVFOR MED IRINI (στα ελληνικά «ειρήνη»), ξεκίνησε στις 31 Μαρτίου 2020 και επεκτάθηκε μέχρι τις 31 Μαρτίου 2023. Βασικό της έργο είναι, η εφαρμογή του εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών στη Λιβύη, μέσω αεροπορικών, δορυφορικών και θαλάσσιων περιουσιακών στοιχείων.
Η επιχείρηση “ΙRINI” θα κινηθεί στο ίδιο πνεύμα με τη “SOPHIA”, αλλά με στόχο, όχι πλέον την αναχαίτιση μεταναστών από τις λιβυκές ακτές, αλλά τον αποκλεισμό του λαθρεμπορίου όπλων από πλοία κινούμενα προς τη Λιβύη κατ’εφαρμογή της απόφασης 2292 (του 2016) του ΟΗΕ.
Φορέας της επιχείρησης είναι η ναυτική δύναμη Μεσογείου EUNAVFOR MED, υπό τη διοίκηση του Ιταλού ναυάρχου Fabio Agostini με έδρα τη Ρώμη. Εκτός από την κύρια αποστολή της, την περιπολία και αποτροπή κίνησης ύποπτων πλοίων που επιχειρούν να σπάσουν τον αποκλεισμό, η “IRINI” περιλαμβάνει και μια σειρά δευτερεύοντες στόχους:
Τον έλεγχο λαθρεμπορίου πετρελαίου από τη Λιβύη, που χρηματοδοτεί πολεμικούς σκοπούς.
Την εκπαίδευση της ακτοφυλακής και της ναυτικής δύναμης της κυβέρνησης της Λιβύης, ώστε να αναλάβει τους ρόλους αυτούς εν καιρώ.
Την εξάρθρωση των δικτύων λαθρεμπορίας και διακίνησης ανθρώπων (λαθραίας μετανάστευσης), δια της συλλογής πληροφοριών.
Τα μέσα για την επιχείρηση (πλοία, αεροσκάφη, Μη-Επανδρωμένα Οχήματα, δορυφόροι), παρέχονται από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. που συμμετέχουν στην Επιτροπής Πολιτικής και Ασφάλειας (ΕΠΑ), η οποία θα έχει και τον στρατηγικό έλεγχο της επιχείρησης.
Οι στόχοι της επιχείρησης τέθηκαν στο συνέδριο του Βερολίνου, τον περασμένο Ιανουάριο, με τα κράτη-μέλη να δεσμεύονται να σεβαστούν πλήρως τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (1970 του 2011, 2292 του 2016, 2473 του 2019) για το εμπάργκο όπλων προς τη Λιβύη. Με την έναρξη της επιχείρησης “IRINI” η επιχείρηση “SOPHIA” παύει οριστικά.
Ας σημειωθεί πως η Ελλάδα, αποτελεί κρίσιμο συστατικό της επιχείρησης, αφού όχι μόνον σκοπεύει να συμμετάσχει στην επιχείρηση με εναέρια και ναυτικά μέσα, αλλά δέχτηκε κατά τις διαπραγματεύσεις και την αποβίβαση (disembarkation) λαθρομεταναστών, που μπορεί να εντοπιστούν και να διασωθούν από μέσα της EUNAVFOR MED σε κάποιο ελληνικό λιμάνι ή χώρο προσωρινής κράτησης.
Ο όρος ήταν απαραίτητος, καθώς ούτε η Ιταλία ούτε η Μάλτα δέχτηκαν κάτι τέτοιο. Η αποδοχή του όρου από την Αθήνα, κρύβει την ανησυχία της για τις τουρκικές κινήσεις στην Λιβύη και την κυοφορούμενη τουρκο-λιβυκή συμφωνία, που παραβιάζει τα ελληνικά δικαιώματα στην ΑΟΖ.
