Στις 9 Μαΐου, η βρετανική ενεργειακή εταιρεία Energean ανακοίνωσε ότι είχε ανακαλύψει φυσικό αέριο στο βόρειο Ισραήλ. Αυτή η τελευταία ανακάλυψη τονίζει τον αναδυόμενο ρόλο του εβραϊκού κράτους ως περιφερειακής δύναμης στην αρένα του φυσικού αερίου.
Το Ισραήλ ανακάλυψε για πρώτη φορά φυσικό αέριο στα νερά του στην Ανατολική Μεσόγειο στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σημαντικές υπεράκτιες δεξαμενές έχουν μετατρέψει το Ισραήλ από εισαγωγέα φυσικού αερίου σε εξαγωγέα. Το Ισραήλ έχει χρησιμοποιήσει το πλεόνασμα του φυσικού αερίου με μεγάλο διπλωματικό αποτέλεσμα και οι δεξαμενές έχουν ενισχύσει σημαντικά την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Στρατηγός Τζούμης: 5 ερωτήματα περί «Ισραηλοποίησης» της ελληνικής αμυντικής πολιτικής
Το Ισραήλ εθεωρείτο χώρα που λιμοκτονούσε από ενέργεια μέχρι το 1999. Στη συνέχεια, η Noble Energy με έδρα το Χιούστον και ο Όμιλος Delek με έδρα το Ισραήλ αποκάλυψαν το πρώτο κοίτασμα φυσικού αερίου της χώρας, στις ακτές της Ασκελόν.
Μέσα σε δύο δεκαετίες, ο αριθμός των γνωστών αποθεμάτων φυσικού αερίου τετραπλασιάστηκε, σημειώνει το 1945. Το 2000, εντοπίστηκε το πεδίο Mari-B, παρέχοντας τους πρώτους εμπορικά σημαντικούς όγκους οικιακού φυσικού αερίου στην οικονομία του Ισραήλ. Μέχρι το 2012, ωστόσο, η παραγωγή μειώθηκε καθώς τα αποθέματα εξαντλούνταν σταθερά. Το 2013, σχεδόν 11,2 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου βρέθηκαν στο κοίτασμα Tamar. Λίγο αργότερα, το Leviathan έφερε επιπλέον 15. Αρκετά μικρότερα αποθέματα φυσικού αερίου αποκαλύφθηκαν επίσης κατά μήκος της ακτής του Ισραήλ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Καθώς τα πλεονάσματα φυσικού αερίου άρχισαν να ξεπερνούν την ποσότητα που απαιτείται για τη διατήρηση του Ισραήλ, οι εξαγωγές έγιναν μια δυνατότητα. Με επιπλέον φυσικό αέριο να μοιραστεί με τους γείτονές του, το Ισραήλ θα μπορούσε να ενισχύσει τη συνεργασία στην περιοχή, προς όφελος της δικής του ασφάλειας. Το 2016, η Jordan Electric Power Company κατέληξε σε συμφωνία 15 ετών για την εισαγωγή περίπου 45 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου από το κοίτασμα Λεβιάθαν. Το Ισραήλ έγινε έτσι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ιορδανίας. Προμηθεύει επίσης την Αίγυπτο με περίπου 5 bcm αερίου μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Ashkelon-Arish.
Με το Ισραήλ να διπλασιάζει την παραγωγή του φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια, πρόσφατα έστρεψε την προσοχή του στην Ευρώπη. Η εισβολή του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία οδήγησε τις ευρωπαϊκές χώρες να αναζητήσουν προμήθειες φυσικού αερίου αλλού.
Σύμφωνα με το Reuters, η εμπειρογνώμονας φυσικού αερίου Τζίνα Κόχαν δήλωσε: «Το Ισραήλ πρέπει να δράσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα καθώς το παράθυρο για να υπογράψει συμβόλαια και να γίνει σημαντικός προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα ανοίξει μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα».
Άλλοι ειδικοί πιστεύουν ότι το Ισραήλ από μόνο του θα μπορούσε να παρέχει στην Ευρώπη 10-25 bcm φυσικού αερίου ετησίως, χωρίς να μειώνει την προσφορά του στην Ιορδανία ή την Αίγυπτο.
Επιπλέον, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πιέζει το Ισραήλ να εκτρέψει στην Τουρκία μέρος του φυσικού αερίου που στέλνει στην Ευρώπη. Αν και το μέλλον του έργου EastMed παραμένει αβέβαιο, οι δυνατότητές του να αλλάξουν τις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας είναι σημαντικές.
Πριν από το 1999, η ιδέα ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει φυσικό αέριο για να βελτιώσει τη γεωπολιτική του θέση θα ήταν αδιανόητη. Το εβραϊκό κράτος σήμερα σίγουρα χρησιμοποιεί τις δεξαμενές του προς όφελός του.
Όπως γράφαμε στο Πενταπόσταγμα, τις ευκαιρίες που παρουσιάζει στο Ισραήλ ο συνδυασμός των κοιτασμάτων φυσικού αερίου με την εξελισσόμενη παγκόσμια ενεργειακή κρίση εξετάζουν ειδικοί και θεσμοί στην Ευρώπη, θέτοντας το δίλημμα - μεταξύ άλλων επιλογών - της ανάπτυξης του αγωγού EastMed ή τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού προς την Τουρκία. Η επικρατέστερη επιλογή ωστόσο φαίνεται πως είναι άλλη...
Σε αυτό το πλαίσιο, μεταξύ των δυνατοτήτων μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη παρουσιάζονται οι εξής:
- Μια πιθανότητα είναι η τοποθέτηση υποθαλάσσιου αγωγού προς την Τουρκία, η οποία έχει δικό της αγωγό για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
- Μία δεύτερη είναι να τοποθετηθεί ένας αγωγός φυσικού αερίου απευθείας από τις δεξαμενές στη θάλασσα έως τις εγκαταστάσεις υγροποίησης στην Αίγυπτο και να επεκταθεί η ροή κατά μήκος των χερσαίων αγωγών προς την Αίγυπτο.
- Μια τρίτη επιλογή είναι η ανάπτυξη του έργου του αγωγού EastMed από το Ισραήλ προς την Ελλάδα και την Ιταλία μέσω Κύπρου. Αλλά η σκοπιμότητα αυτού του έργου δεν είναι ακόμη σαφής. Η εταιρεία Poseidon έχει επιφορτιστεί να εξετάσει ακριβώς αυτό. Η τελική μελέτη σκοπιμότητας του θα πρέπει να δημοσιευθεί έως το τέλος του έτους.
- Μια άλλη δυνατότητα είναι η δημιουργία υπεράκτιας εγκατάστασης υγροποίησης στη θάλασσα.
Η Τζίνα Κοέν, διεθνούς φήμης ειδικός στη διεθνή αγορά φυσικού αερίου, με ειδίκευση στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, προτείνει την τελευταία από αυτές τις επιλογές, λέγοντας ότι είναι η πιο γρήγορη και αποτελεσματική. Εξήγησε ότι αυτό θα κάνει το Ισραήλ εντελώς ανεξάρτητο στην εξαγωγή φυσικού αερίου. Με αυτόν τον τρόπο, το Ισραήλ δεν θα χρειάζεται πλέον να βασίζεται στην Αίγυπτο ή την Τουρκία και θα έχει την ευελιξία να επιλέξει σε ποιον θέλει να πουλήσει το αέριο του.
Τα συμπεράσματα που εξάγονται είναι πως το Ισραήλ πιθανώς θα έχει καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία της ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσική Ομοσπονδία, γεγονός που η Αθήνα - λαμβάνοντας υπόψιν τους ισχυρούς δεσμούς με το εβραϊκό κράτος και τα κοινά συμφέροντα - οφείλει να αξιοποιήσει για τη μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο.
Η αναξιοπιστία της Τουρκίας και ο σταθεροποιητικός ρόλος της Ελλάδας στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια πρέπει να αναδειχθούν σε διπλωματικό επίπεδο και η ελληνική πολιτική ηγεσία να κινηθεί ακαριαία για να εξασφαλίσει κέρδη από τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν τόσο στην καυτή περιοχή μας, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
