Η πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στην Αίγυπτο είναι σημαντική , όντας η πρώτη του εδώ και σχεδόν μια δεκαετία, ενώ συμπίπτει με αρκετές περιφερειακές και παγκόσμιες εξελίξεις που καλούν τα δύο έθνη να συντονίσουν τις θέσεις τους δεδομένης της σχετικής περιφερειακής και γεωπολιτικής τους βαρύτητας.
Τέλος, υπάρχουν πολυάριθμα στρατηγικά συμφέροντα που συνδέουν τα δύο έθνη σε όλα τα στρατηγικά επίπεδα, τόσο γεωπολιτικά όσο και οικονομικά.
Αργή η τήξη των πάγων στις σχέσεις Αιγύπτου-Τουρκίας
Δεδομένου ότι η πορεία και των δύο πλευρών προς τη συμφιλίωση ουσιαστικά ξεκίνησε με αργούς ρυθμούς από το 2021 , η αποτελεσματικότητα της συνεχιζόμενης προσέγγισης μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας, θα τεθεί σε δοκιμασία.
Υπό το πρίσμα της σημαντικής επιρροής που έχουν και οι δύο χώρες στην περιοχή, οι άμεσες συζητήσεις μεταξύ τους τα τελευταία χρόνια επικεντρώθηκαν στην ανάπτυξη συναίνεσης που να ταιριάζει στους στόχους και των δύο εθνών.
Αυτό φαίνεται να είναι σημαντικό και για τις δύο πλευρές, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τις πρόσφατες ραγδαίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Αφρική που σχετίζονται με ι ανταγωνισμό μεταξύ περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων, που ανάγκασαν την Αίγυπτο και την Τουρκία να επαναξιολογήσουν τη στρατηγική τους.
Τα θέματα που συζήτησαν Σίσι-Ερντογάν
Οι συζητήσεις Σίσι-Ερντογάν κάλυψαν σημαντικά θέματα, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, της ενίσχυσης των διμερών σχέσεων σε διάφορους τομείς και της αντιμετώπισης των καταστάσεων στη Γάζα, τη Λιβύη, το Σουδάν και την Αφρική.
Ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας
Ο παλαιστινιακός φάκελος και η τρέχουσα κατάσταση στη Γάζα βρέθηκαν στο επίκεντρο των συζητήσεων μεταξύ των προέδρων της Αιγύπτου και της Τουρκίας. Αυτό οφείλεται στην παρατεταμένη ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία, η οποία έχει εισέλθει πλέον στον πέμπτο μήνα της, και στην επιδεινούμενη ανθρωπιστική κρίση.
Η δράση των Χούτι σε ένδειξη συμπαράστασης προς τους Παλιστίνιους έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια των εμπορικών πλοίων που διέρχονται από την Ερυθρά Θάλασσα, κάτι που με τη σειρά του επηρεάζει την κυκλοφορία στη Διώρυγα του Σουέζ της Αιγύπτου.
Ως αποτέλεσμα, τα έσοδα σε ξένο νόμισμα της Αιγύπτου από το κανάλι παρουσίασαν σημαντική μείωση.
Η αποκατάσταση της περιφερειακής σταθερότητας και η επίτευξη ειρηνικής επίλυσης μεταξύ Παλαιστίνης και Ισραήλ αποτελούν βασικές προτεραιότητες και για τους δύο ηγέτες.
Λιβύη
Ομοίως, οι συνομιλίες μεταξύ του Προέδρου Ελ-Σίσι και του Προέδρου Ερντογάν έδωσαν την ευκαιρία να δημιουργηθούν κοινές κατανοήσεις σχετικά με τη σύγκρουση στη Λιβύη, η οποία συνεχίζεται για σχεδόν δέκα χρόνια, επιτρέποντας μια παραγωγική επίλυση των διαρκών προκλήσεων εκεί, όπως π.χ. την επιτυχή ολοκλήρωση των εκλογών και την ειρηνική αποστράτευση των πολιτοφυλακών, ανοίγοντας το δρόμο για πιθανά οικονομικά κέρδη για τις αιγυπτιακές και τουρκικές εταιρείες σε έργα ανασυγκρότησης της χώρας.
Αιθιοπία-Σουδάν
Ο αιγυπτιακός-τουρκικός διάλογος προσφέρει επίσης την ευκαιρία και στα δύο μέρη να διερευνήσουν μια πιο αποτελεσματική στρατηγική για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συγκρούσεων στην Αφρική, ιδιαίτερα στο Σουδάν, όπου ο εμφύλιος πόλεμος συνεχίζεται για σχεδόν ένα χρόνο.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η Τουρκία έχει σημαντικά συμφέροντα για τη δημιουργία ναυτικής βάσης στο Σουδάν κοντά στην Ερυθρά Θάλασσα.
Αυτή η κίνηση θεωρήθηκε δυνητικά αντίθετη με τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια της Αιγύπτου.
Παράλληλα, η Τουρκία επεκτείνει την επιρροή της στη Σομαλία.
Ωστόσο, η απειλή της Αιθιοπίας που συνιστά η δημιουργία ναυτικής βάσης και η μίσθωση του λιμανιού της Berbera μέσω της λεγόμενης αυτονομιστικής «Δημοκρατίας της Σομαλιλάνδης» αντιμετωπίστηκε με την αντίθεση τόσο από την Αίγυπτο όσο και από την Τουρκία.
Λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση, η ευθυγράμμιση των στρατηγικών στάσεων της Αιγύπτου και της Τουρκίας θα μπορούσε να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης της απειλής της Αιθιοπίας, ειδικά δεδομένου ότι η Σομαλία φιλοξενεί τη μεγαλύτερη τουρκική ξένη στρατιωτική βάση.
ΝΑ Μεσόγειος- Ενέργεια- οριοθέτηση ΑΟΖ
Η συνεργασία στον ενεργειακό τομέα και η κοινή παρουσία στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχουν ανοίξει σημαντικές ευκαιρίες για την ενίσχυση των αιγυπτιοτουρκικών σχέσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη εξάρτηση της Τουρκίας από τις εισαγωγές ενέργειας, υπάρχει δυνατότητα στρατηγικής συνεργασίας με την Αίγυπτο μέσω του Φόρουμ για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου.
Αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πολύτιμη πλατφόρμα για τη μεγιστοποίηση των οφελών και την άμβλυνση των πολιτικών εντάσεων μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου.
Δεδομένων των συνθηκών, φαίνεται ότι η Άγκυρα είχε στόχο να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με την Αίγυπτο προκειμένου να συμμετάσχει σε περιφερειακές συνεργασίες που περιλαμβάνουν πολλαπλές συνεργασίες. Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να διαταράξει την πολιτική αντιπολίτευση στην Τουρκία εντός του Οργανισμού Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου.
Έτσι, μια πιθανή συμφιλίωση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου αποτελεί μια πολύτιμη ευκαιρία για τα έθνη της Ανατολικής Μεσογείου να συμμετάσχουν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις, σηματοδοτώντας ένα κρίσιμο ορόσημο για την επίλυση των διαφορών τους, συγκεκριμένα μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου.
Καθώς η Άγκυρα ζητά την υποστήριξη του Καΐρου για την ένταξη στο Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, η Τουρκία εκφράζει επίσης την επιθυμία της να υπογράψει μια διμερή συνθήκη για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων με την Αίγυπτο.
Οικονομία-βιομηχανία
Όσον αφορά την οικονομία και τη βιομηχανία, υπάρχουν πολλά κοινά συμφέροντα που μπορούν να ενισχύσουν τη στρατηγική συνεργασία μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αίγυπτος κατέχει σημαντική θέση ως ο κύριος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας στην Αφρική. Το εμπόριο μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου έχει σημειώσει σημαντική ανάπτυξη, με τον όγκο να φτάνει σχεδόν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Οι ηγέτες και των δύο χωρών έχουν εκφράσει ισχυρές προθέσεις να αυξήσουν περαιτέρω το διμερές εμπόριο τα επόμενα χρόνια, με στόχο να φτάσουν τα 15-20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Στρατιωτική συνεργασία-drones- συμπαραγωγή όπλων
Στο ίδιο πνεύμα, ο αμυντικός και ο στρατιωτικός τομέας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου. Αυτό φαίνεται από τις αμοιβαίες συμφωνίες όπλων και τα κοινά έργα στρατιωτικής παραγωγής.
Είναι προφανές ότι η βιομηχανική στρατιωτική βάση της Τουρκίας στοχεύει σε στρατηγική συνεργασία με την Αίγυπτο.
Πρόσφατα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ανακοίνωσε ότι η Τουρκία θα προμηθεύει μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Αίγυπτο, γεγονός που καταδεικνύει περαιτέρω την αυξανόμενη εγγύτητα μεταξύ των δύο εθνών.
Ο Πρόεδρος El-Sisi τόνισε ότι ένα νέο κεφάλαιο στις αιγυπτιοτουρκικές σχέσεις έχει ξεκινήσει, με σχέδια για τον Πρόεδρο El-Sisi να επισκεφθεί την Τουρκία τον Απρίλιο.
Ποια θέματα "ακουμπάνε" τα συμφέροντα Ελλάδας-Κύπρου;
Από τα παραπάνω θέματα συζήτησης Ερντογάν-Σίσι αυτά που "ακουμπάνε" τα συμφέροντα Ελλάδας-Κύπρου είναι"
1. Η ένταξη της Τουρκίας στο "Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου", ως πρώτο βήμα εξόδου της Άγκυρας από την απομόνωσή της στη ΝΑ Μεσόγειο.
2. Υπογραφή διμερούς συνθήκης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων Τουρκίας- Αιγύπτου, ανατολικότερα του 28ου μεσημβρινού, στην περιοχή Ρόδου-Καστελορίζου-Κύπρου-Κρήτης -Ρόδου, κλέβοντας έτσι η Τουρκία την ΑΟΖ του Καστελορίζου και μέρος της Κυπριακής ΑΟΖ.
3. win-win Αιγύπτου-Τουρκίας στη Λιβύη με επιδίωξη του Ερντογάν ανοχής του Σίσι στις προβλέψεις του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου και απώτερο σκοπό την πραγματοποίηση έρευμας-εξόρρυξης υδρογονανθράκων νοτίως Κρήτης, κλέβοντας μέρος της Ελληνικής ΑΟΖ.
4. Στρατιωτική συνεργασία και συμπαραγωγή όπλων Τουρκίας-Αιγύπτου, με "τυράκι" στον Σίσι την πώληση τουρκικών drones.
Οι άμεσες κινήσεις της Ελλάδας
Η χώρα μας θα πρέπει να οριοθετήσει ΑΜΕΣΑ την ΑΟΖ της με την Κύπρο, αποφεύγοντας δυσάρεστα επακόλουθα και κλοπή της ΑΟΖ του Καστελορίζου από την Τουρκία, αφού ο Ερντογάν κινείται σε τροχιά οριοθέτησης της ΑΟΖ της χώρας του με την Αίγυπτο, ανατολικότερα του 28ου μεσημβρινού.
Αναφορικά με την αποδοχή ένταξης της Τουρκίας στο "Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου", αυτή θα πρέπει να γίνει κάτω από όρους και προϋποθέσεις, σε συνεργασία με Κύπρο και Ισραήλ.
Επισημαίνουμε ότι είναι Ιδιαίτερα επωφελές για το παραπάνω το γεγονός ότι Τέλ-Αβίβ και Άγκυρα έχουν εχθρικές σχέσεις.
Παράλληλα θα πρέπει να προβεί σε υπογραφή συμφωνίας συμπαραγωγής οπλικών συστημάτων και μέσων με την Αίγυπτο, δημιουργώντας τον αντίθετο πόλο από αυτόν της Τουρκο-Αιγυπτιακής συνεργασίας στον εν λόγω τομέα.
Επίσης θα πρέπει η Ελλάδα να επιδιώξει να πάρει μερτικό από την πίτα της ανοικοδόμησης της Λιβύης, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα μέσω σύμπραξης με Αιγυπτιακές εταιρείες.