Η επίσκεψη Ερντογάν στην Αθήνα, η οποία περιελάβανε την υπογραφή "Διακήρυξης φιλίας και καλής γειτονίας" Ελλάδας Τουρκίας", κάτι που είχε να γίνει από την περίοδο Βενιζέλου-Ινονού το 1930 και πολλές ομολογουμένως συμφωνίες που υπεγράφησαν μεταξύ υπουργών των δύο χωρών σε θέματα χαμηλής πολιτικής, γέμισε με ελπίδα και αισιοδοξία για μια νέα αρχή στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η μεταμόρφωση Ερντογάν σε ήπιο συνομιλητή
Ενδιαφέρον παρουσίασε η "μεταμόρφωση" του Ερντογάν, ο οποίος τήρησε ήπια στάση, ακόμη και όταν δευτερολόγησε ο Πρωθυπουργός μας για την μειονότητα στη Θράκη, διορθώνοντας τον Τούρκο Πρόεδρο που την χαρακτήρισε τουρκική, λέγοντάς του ότι σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λοζάνης αυτή είναι μουσουλμανική.
Όπως επισημάναμε σε πρόσφατο άρθρο μας η ήπια στάση Ερντογάν, ήταν αναμενόμενη , αφού για πρώτη φορά τα τελευταία 50 χρόνια η Τουρκία είναι τόσο απομονωμένη-αποξενωμένη από τη Δύση σε διπλωματικό επίπεδο, με φωνές από τις ΗΠΑ να κάνουν λόγο ακόμη και για εκδίωξη της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ και την Γερμανία να της γυρίζει την πλάτη στα Eurofighter.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ο Τούρκος Πρόεδρος διάβαζε το κείμενο μπροστά του στη συνέντευξη τύπου ώστε να μην παρεκλίνει και παρασυρθεί από τον εκρηκτικό του χαρακτήρα να πει πράγματα που στην παρούσα φάση δεν εξυπηρετούν τα τουρκικά συμφέροντα.
Η Τουρκία προσεγγίζει ξανά ΕΕ-ΗΠΑ μέσω της Αθήνας
Όπως επισημαίνει έγκριτο Διεθνές ΜΜΕ σε σχετικό του άρθρο, Διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα ερμήνευσαν τη νέα μετριοπαθή στάση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως προσπάθεια επαναπροσέγγισης της Δύσης, μετά τις πρόσφατες διαφωνίες σε βασικά ζητήματα εξωτερικής πολιτικής όπως ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς.
Τα τελευταία χρόνια, οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας δεν ήταν εύκολες και συχνά ήταν στην κορυφή της ατζέντας της ΕΕ μετά από πιέσεις από την Αθήνα.
Η Άγκυρα αμφισβήτησε την κυριαρχία των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο Πέλαγος και κυβερνητικοί αξιωματούχοι απείλησαν ακόμη και με πόλεμο «τη νύχτα». Τον Μάιο του 2022, ο Ερντογάν είπε ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης «δεν υπήρχε» για αυτόν.
Σε πολλά συμπεράσματα των συναντήσεων υψηλού επιπέδου της ΕΕ, οι ηγέτες της ΕΕ προειδοποίησαν την Τουρκία –της οποίας οι ενταξιακές συνομιλίες στην ΕΕ έχουν παγώσει– να αποκλιμακώσει την ένταση και να επιστρέψει στον διάλογο.
Όμως, η ένταση αποκλιμακώθηκε δραστικά το περασμένο καλοκαίρι, αφού ο Ερντογάν και ο Μητσοτάκης θριάμβευσαν στις εθνικές τους εκλογές, οι οποίες σχεδόν συνέπεσαν.
Εκμεταλλευόμενοι την ασφαλή κυβερνητική πλειοψηφία τους, οι δύο χώρες προσβλέπουν τώρα σε μια επαναπροσέγγιση των σχέσεών τους.
Τι κέρδισε η Αθήνα από την επίσκεψη Ερντογάν
Η«Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας» που υπεγράφη μεταξύ Μητσοτάκη-Ερντογάν αναφέρει ότι τα δύο μέρη θα προσπαθήσουν να επιλύσουν οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ τους φιλικά, με άμεση διαβούλευση ή με άλλα μέσα αμοιβαίας επιλογής, όπως προβλέπεται στον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Αυτό συνεπάγεται ηρεμία στο Αιγαίο για τους επόμενους μήνες, όχι όμως και στην Κύπρο για την οποία Μητσοτάκης και Ερντογάν συμφώνησαν ότι διαφωνούν προτάσσοντας τις εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις τους για επίλυση του Κυπριακού.
Η σκληροπυρηνική πολιτική θα αφεθεί για συζήτηση σε μεταγενέστερο στάδιο, ανάλογα με την πρόοδο των χθεσινών συμφωνιών, οι οποίες θα αποτελέσουν το θεμέλιο ενός επερχόμενου διαλόγου για την αντιμετώπιση ευαίσθητων πολιτικών ζητημάτων όπως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας -Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης σε Αιγαίο και ΝΑ Μεσόγειο, που η Ελλάδα βλέπει ως την μόνη διαφορά με την Τουρκία, ενώ οι Τούρκοι διαφωνούν, αφού θέλουν να συζητηθούν πακέτο όλες τους οι διεκδικήσεις σε βάρος μας,
Η Τουρκία έχει ανάγκη την οικονομική στήριξη της ΕΕ και την στρατιωτική των ΗΠΑ
Στην πραγματικότητα μέσω της Ελλάδας ο Ερντογάν ήθελε να στείλει ένα μήνυμα σε Ευρώπη-ΗΠΑ ότι η Τουρκία υιοθετεί πλέον μια πιο μετριοπαθή στάση.
Η ΕΕ αναμένει από τις χώρες στις διαπραγματεύσεις να ενταχθούν στο μπλοκ να ευθυγραμμιστούν πλήρως με τις επιλογές της στην εξωτερική πολιτική, κάτι που δεν ισχύει για την Τουρκία.
Η Τουρκία δεν έχει ενταχθεί στις κυρώσεις της Ευρώπης κατά της Ρωσίας μετά την επιθετικότητα της τελευταίας κατά της Ουκρανίας.
Επιπλέον, η Άγκυρα κράτησε αποστάσεις από τη γραμμή της ΕΕ στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς, με τον Ερντογάν να λέει ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση.
Στα τέλη Νοεμβρίου, κατά τη διάρκεια μιας κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Γερμανό Καγκελάριο Όλαφ Σολτς, ο Ερντογάν ανέβαζσε τους τόνους, ισχυριζόμενος ότι η Γερμανία δεν μπορεί να επικρίνει το Ισραήλ λόγω του Ολοκαυτώματος.
«Μιλάω ελεύθερα γιατί δεν χρωστάμε τίποτα στο Ισραήλ», είπε ο Ερντογάν.
Ωστόσο, οι χώρες της ΕΕ βλέπουν την Τουρκία ως βασικό παράγοντα στην περιοχή, ειδικά όσον αφορά το μεταναστευτικό, με την Τουρκία να υπογράφει με την χώρα μας συνεργασία των Λιμενικών προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι μεταναστευτικές ροές.
Η Τουρκία φιλοξενεί εδώ και χρόνια εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία και λαμβάνει οικονομική στήριξη από την ΕΕ, κρατώντας έναν σοβαρό πονοκέφαλο μακριά από τις πρωτεύουσες της ΕΕ.
Αναφορικά δε με τις ΗΠΑ η Τουρκία προσδοκά , μάταια κατά την άποψή μας -ιδίως μετά τη στάση που τήρησε υπέρ της Χαμάς και κατά του Ισραήλ- να αποκτήσει F-16 BLOCK-70 ή εναλλακτικά Eurofighter, για τα οποία "έφαγε πόρτα" από την Γερμανία.
Παράλληλα η Ελληνική αεροπορική υπεροχή χάρη στα μαχητικά F-16 Viper και RAFALE έναντι της γερασμένης τουρκικής, σε συγκερασμό με την άρνηση ΗΠΑ-Γερμανίας να εγκρίνουν την πώληση στην Τουρκία των F-16 BLOCK-70 και Eurofighter αντίστοιχα, μαλάκωσαν ακόμη περισσότερο τον Ερντογάν, ο οποίος αντιλαμβάνεται πως μόνο κέρδος έχει στην παρούσα φάση προσεγγίζοντας την Ελλάδα και γιαυτό έκανε αυτά τα "ανοίγματα φιλίας" με τη χώρα μας.
Προσοχή όμως, η Τουρκία δεν υπαναχώρησε ούτε βήμα σε σχέση με τις διεκδικήσεις σε βάρος μας, αναμένοντας να πετύχει σταδιακά την επαναπροσέγγιση της με την ΕΕ και τις ΗΠΑ- ιδίως μετά τις Αμερικανικές εκλογές , προκειμένου να επανέλθει δριμύτερη.
Η στάση της Τουρκίας στην Κύπρο
Όπως προείπαμε Ερντογάν και Μητσοτάκης συμφώνησαν ότι διαφωνούν στην επίλυση του Κυπριακού, με τον Τούρκο Πρόεδρο να επαναλαμβάνει στην Αθήνα τη θέση του για νέες πραγματικότητες στο νησί, παραπέμποντας ουσιαστικά στην θέση του για δύο κράτη ξεχωριστά στη Μεγαλόνησο.
Ωστόσο ενώ στο Αιγαίο έχουμε ηρεμία από στρατιωτικής άποψης, δεν συμβαίνει το ίδιο και στην Κύπρο, με του Τούρκους να κατασκευάζουν οχυρωματικά έργα συμπεριλαμβανομένων τομών αρμάτων για φιλοξενία δύο Ουλαμών (ΟΥΜΑ) και όρυγμα μήκους 3,5 χλμ που ξεκινάει από το οδόφραγμα της Δερύνειας και καταλήγει στην παραλία στην περιοχή Κάπαρη, σύμφωνα με έγκριτο Διεθνές ΜΜΕ το οποίο επισημαίνει:
Το πλέον ανησυχητικό είναι το ύψος και πλάτος του ορύγματος, που επιτρέπουν τις μετακινήσεις στρατιωτών εκ του ορθίως ακόμη και τροχοφόρων οχημάτων εντός αυτού.
Εκτός των παραπάνω οι κατοχικές τουρκικές δυνάμεις έχουν παραβιάσει τη νεκρή ζώνη σε δύο σημεία, σε βάθος δεκάδων μέτρων.
