Η Τουρκία εξακολουθεί να εφαρμόζει μια πολυδιάσταστη και μερικές φορές αντιφατική εξωτερική πολιτική, αφού από την μια "χαϊδεύει" την Ουάσιγκτον για αποστολή οικονομικής βοήθειας μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και πώληση των F-16 BLOCK-70 μαζί με 79 κίτ εκσυγχρονισμού για ισάριθμα F-16 της Πολεμικής της αεροπορίας, ενώ από την άλλη μιλάει με Ρωσία και Ιράν, εχθρούς των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Ισραήλ.
Ειδικότερα η πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ Φιντάν στην Τεχεράνη, επιχειρήθηκε να αποδοθεί ως ευκαιρία για να συζητηθούν οι δυνατότητες περαιτέρω προώθησης της διμερούς μας συνεργασίας σε όλους τους τομείς με το Ιράν και να γίνει ανταλλαγή απόψεων για τις τρέχουσες περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις.
Η επιθυμία Πούτιν για εξομάλυνση των σχέσεων Ερντογάν-Άσαντ και τα προβλήματα που υφίστανται
Σε σχέση με τα παραπάνω έγκριτο Αμερικανικό ΜΜΕ αναφέρει ότι, "ενώ η Άγκυρα διατηρεί ενδιαφέρον να επεκτείνει τους ορίζοντές της με την Τεχεράνη, το επίκεντρο της συνάντησης υψηλού επιπέδου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών ήταν να συζητηθεί η Συρία", επισημαίνοντας:
"Από το 2022, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επιθυμεί να διευκολύνει την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού. Αυτό είναι πιο εύκολο να το επιθυμεί κάππιος παρά να το πετύχει, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας και ο Μπασάρ Άσαντ της Συρίας είναι σκληροί εχθροί.
Ο Ερντογάν πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας προσπαθώντας να ανατρέψει τον Άσαντ.
Δεδομένου ότι ο Άσαντ είναι πιθανό να διατηρήσει την εξουσία, ο Ερντογάν έχει λίγες επιλογές εκτός από την αναζωπύρωση μιας λειτουργικής σχέσης με τον Άσαντ.
Η Δαμασκός βρίσκεται σε ισχυρή διαπραγματευτική θέση
Σε αντάλλαγμα ακόμη και για την έναρξη συνομιλιών για εξομάλυνση των σχέσεων με την Άγκυρα, η Συριακή κυβέρνηση απαίτησε από όλα τα τουρκικά στρατεύματα, που σήμερα κατέχουν μεγάλες εκτάσεις της βόρειας Συρίας, να εγκαταλείψουν το έδαφός της.
Ο Ερντογάν χρειάζεται τη συνεργασία του Άσαντ για διάφορους λόγους:
Θα ήθελε να επιστρέψει έναν συμβολικό αριθμό Σύριων προσφύγων, που αγγίζουν τα τέσσερα εκατομμύρια στην Τουρκία. Θα ήθελε επίσης η συριακή κυβέρνηση να συνεργαστεί με την Τουρκία για να περιορίσει, ιδανικά να διαμελίσει, τη συριακή κουρδική στρατιωτική οντότητα, τις Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, που θεωρείται τρομοκρατική οντότητα από την Τουρκία και είναι βασικός εταίρος των ΗΠΑ στον αγώνα κατά του ISIS.
Από τις εκλογές του Μαΐου, ο Ερντογάν υφίσταται τεράστια πίεση για να σημειώσει πρόοδο σε αυτά τα δύο ζητήματα.
Ο Τούρκος Πρόεδρος δέχεται πιέσεις από τον Πούτιν να διορθώσει τις σχέσεις με τον Άσαντ. Η πολιτική και οικονομική "έκθεση" της Τουρκίας στη Μόσχα είναι πολύ υψηλή για να την αγνοήσει ο Ερντογάν.
Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία για την προμήθεια φυσικού αερίου, τα έσοδα από τον τουρισμό, την ικανότητα πυρηνικής ενέργειας και το διμερές εμπόριο.
Ποια είναι η σημασία της επίσκεψης του Fidan στην Τεχεράνη;
Είναι πιθανό να αφορά, μια διπλωματική ώθηση από τον Φιντάν για να πείσει τον Άσαντ, να εγκαταλείψει τον όρο του για την απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων από τη Συρία πριν συναντηθούν ο Άσαντ και ο Ερντογάν.
Ο Άσαντ δεν έχει κανένα κίνητρο να κάνει τη ζωή του Ερντογάν πιο εύκολη, αλλά μπορεί να ακούσει τη Μόσχα και την Τεχεράνη, τους δύο μεγάλους προστάτες του.
Της επίσκεψης του Φιντάν στην Τεχεράνη προηγήθηκε επίσκεψη του στη Μόσχα, όπου συναντήθηκε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ και τον υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου.
Ομοίως, οι διπλωματικές προσπάθειες του Φιντάν , ήταν ανάλογες με εκείνες του Ερντογάν, ο οποίος συναντήθηκε με τον Πούτιν τη Δευτέρα.
Σε όλες αυτές τις συναντήσεις, η Άγκυρα προσπαθεί να επιτύχει δύο βασικούς στόχους:
Να ζητήσει τη βοήθεια της Μόσχας και της Τεχεράνης για να φέρει τον Άσαντ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων χωρίς προϋποθέσεις και να τονίσει τη σημασία της Τουρκίας για τη Δύση διερευνώντας ευκαιρίες να κάνει τη Ρωσία να επανέλθει στη συμφωνία για τα σιτηρά.
Η στρατηγική αυτονομία της Τουρκίας
Όλα αυτά βοηθούν να υπογραμμιστεί αυτό που ο Ερντογάν θα ήθελε να χαρακτηρίσει ως στρατηγική αυτονομία της Τουρκίας.
Στην πραγματικότητα, το να έχει η Τουρκία στενές διπλωματικές σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν είναι μια περαιτέρω απόδειξη της απομάκρυνσης της από τη Δύση.
Από τη μία πλευρά, η τουρκική κυβέρνηση βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις για να εξασφαλίσει χρηματοδότηση σταθεροποίησης αξίας 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που πιθανότατα διευκολύνθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Από την άλλη, βλέπουμε ελάχιστη έως καθόλου δέσμευση εκ μέρους της Άγκυρας να στηρίξει τις διεθνείς κυρώσεις εναντίον δύο από τις μεγαλύτερες απειλές για τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη.
Είναι πιθανό ότι το πιστωτικό όριο των 35 δισεκατομμυρίων δολαρίων που μπορεί να προέλθει από την Ουάσιγκτον είναι ένα τίμημα για να εγκρίνει η Άγκυρα την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ τον Οκτώβριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ στηριζόταν στη Δύση για τη χρηματοδότηση του προγράμματος διάσωσης, ο Ερντογάν αναφέρθηκε στον Πούτιν ως «πολύτιμο φίλο του» κατά τη συνάντησή τους στο Σότσι.
Οι τρεις προηγούμενες κυβερνήσεις των ΗΠΑ έχουν παλέψει με το πώς να χειριστούν έναν όλο και πιο αντιδυτικό Ερντογάν. Ο καθηγητής Henri Barkey δημοσίευσε πρόσφατα ένα αναζωογονητικά συνοπτικό σύνολο συστάσεων σε ένα άρθρο του Foreign Affairs, το οποίο η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται απρόθυμη να διαβάσει, πόσο μάλλον να εφαρμόσει.
Δεν έχει νόημα να προσφέρουμε κίνητρα σε μετρητά στον Ερντογάν, ενώ συνεχίζει να απομακρύνει περαιτέρω την Τουρκία από τη Δύση και να κινείται στην τροχιά της Μόσχας και της Τεχεράνης. "
Ο Ελληνοτουρκικός διάλογος
Στο πρόσφατο άρθρο μας με τίτλο, "Ο νέος Ελληνοτουρκικός διάλογος: Γιατί τώρα, ποιές οι επιδιώξεις της Τουρκίας και τα αποτελέσματά του", επισημαίναμε ότι υπάρχουν πολλοί λόγοι που συμφέρουν την Τουρκία στην παρούσα φάση να δείξει πρόσωπο διαλλακτικό και να προσέλθει σε συζητήσεις επίλυσης των προβλημάτων της με την Ελλάδα.
Αυτοί είναι πρωτίστως, η επίδειξη θετικού προσώπου στις ΗΠΑ ότι η Ελλάδα τάχα δεν κινδυνεύει από την Τουρκία, από τυχόν πώληση των 40 F-16 BLOCK 70 και 79 κίτ εκσυγχρονισμού για ισάριθμα μαχητικά της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, η υποστήριξη της Ουάσιγκτον για χρηματοδότηση της Τουρκίας μέσω του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ΔΝΤ και η οικονομική στήριξη της Τουρκίας από την ΕΕ, την οποία ήδη πέτυχε ο Ερντογάν, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δίνει στην Τουρκία 800 εκατομμύρια ευρώ ως τελευταία πληρωμή για τους πρόσφυγες.
Επισημάναμε επίσης ότι συνεχίζονται τα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα με αμείωτη ένταση, με έμφαση φωτογραφικά θα λέγαμε σε επιθετικά κατά της Ελλάδας στο Αιγαίο , σε μια μάλιστα περίοδο που η οικονομία της παραπαίει.
Όταν προσέρχεται μια χώρα σε διάλογο για ειρηνική επίλυση των διαφορών της με μια άλλη χώρα, δεν "τρέχει" σωρεία εξοπλιστικών προγραμμάτων για χρήση σε βάρος αυτής καίτοι η οικονομία της είναι απαγορευτική.
Εκτίμησή μας είναι ότι οι διαλλακτικότητα της Τουρκίας και ο διάλογος της Τουρκίας με την χώρα μας αποσκοπεί στο να πετύχει την αγορά των F-16 από τις ΗΠΑ και την οικονομική βοήθεια από ΗΠΑ-ΕΕ, προετοιμαζόμενη για στρατιωτική αναμέτρηση με την Ελλάδα στη συνέχεια.
Συμπέρασμα
Από τις κινήσεις της Τουρκίας και την συνέχιση των στενών σχέσεών της με Ρωσία και Ιράν,συνάγεται ότι η εξωτερική της πολιτική αυτονομείται ολοένα και περισσότερο έναντι ΗΠΑ-ΕΕ, προσβλέποντας στο να καταστεί μεγάλη περιφεραιακή δύναμη.
Το γεγονός ότι Άγκυρα-Μόσχα-Τεχεράνη συναποφασίζουν για το μέλλον της Συρίας, είναι ενδεικτικό της στροφής της Τουρκίας προς την Ανατολή και την απομάκρυνσή της από την Δύση.
Κατά συνέπεια οι όποιες κινήσεις της Τουρκίας με θετικό πρόσημο για την Δύση, όπως η αποδοχή εισόδου της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ από τον Ερντογάν και ο Ελληνοτουρκικός διάλογος για ειρηνική επίλυση των προβλημάτων των δύο χωρών, είναι "στάχτη στα μάτια" ΗΠΑ-ΕΕ για την εξυπηρέτηση οικονομικών και εξοπλιστικών στόχων της Άγκυρας και τίποτε παραπάνω.
