Η Σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ που διεξήχθη στην πρωτεύουσα Βίλνιους της Λιθουανίας στάθηκε αφορμή για την συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν αλλά και Ερντογάν-Μπάϊντεν, με την απόκτηση των Αμερικανικών F-16 από την Τουρκία και το μέλλον των Ελληνοτουρκικών σχέσεων να βρίσκονται στο επίκεντρο.
Σε σχετικό άρθρο της με τίτλο "Το αίτημα της Ελλάδας για μαχητικά αεροσκάφη των ΗΠΑ αγκάθι για τα F-16 της Τουρκίας", η Washington Post επισημαίνει:
Οι Αμερικανοί Γερουσιαστές θέλουν "πακέτο" τις συμφωνίες F-35 στην Ελλάδα και F-16 στην Τουρκία
"Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει υποσχεθεί στην Τουρκία νέα F-16 για να στηρίξει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά η επισφράγιση της συμφωνίας θα είναι περίπλοκη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Σύμβουλος Προέδρου Ζελένσκι: Αυτά είναι τα τρία σενάρια για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία
Η συμφωνία της Τουρκίας αυτή την εβδομάδα να επιτρέψει στη Σουηδία να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, ως προφανές αντάλλαγμα την προθυμία του Προέδρου Μπάιντεν να προωθήσει την αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-16 από την Άγκυρα, που έχει σταματήσει εδώ και καιρό, φαίνεται να μην είναι το τέλος του ζητήματος.
Υπάρχει ένα άλλο μέλος του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο που θέλει επίσης να αγοράσει εξελιγμένα αμερικανικά αεροσκάφη και οι Αμερικανοί γερουσιαστές και από τα δύο μέρη λένε ότι η μία συμφωνία δεν πρέπει να προχωρήσει χωρίς την άλλη.
Η Ελλάδα ,ο μακροχρόνιος περιφερειακός αντίπαλος της Τουρκίας θέλει F-35, τα πιο προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη των ΗΠΑ, μια εκκρεμή αγορά που βρίσκεται σε αδιέξοδο.
Και παρόλο που τα ανώτερα μέλη του Κογκρέσου φαίνεται να έχουν αμβλύνει την αντίθεσή τους στο αίτημα της Τουρκίας για F-16 μετά τη συμφωνία της Άγκυρας να αποσύρει τις αντιρρήσεις της για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, έχουν συνδέσει τις δύο συμφωνίες.
Menendez και Michael McCaul θέλουν η Ελλάδα να έχει ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας
«Συνεχίζω να έχω τις επιφυλάξεις μου για το F-16», δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας Robert Menendez (D-N.J.) στην Washington Post αυτή την εβδομάδα μετά την ανακοίνωση αποδοχής της Σουηδίας στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λετονίας.
Αλλά έχω πει στη διοίκηση, αν μπορούν να μου δείξουν, αφού υπήρξε μια ανάπαυση στην πολεμική της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδας, αν μπορούν το μονοπάτι όπου η Ελλάδα θα έχει ένα ποιοτικό στρατιωτικό πλεονέκτημα», είπε, επισημαίνοντας«Τότε μπορεί να υπάρξει μια πορεία προς τα εμπρός».
Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Μάικλ ΜακΚόλ (R-Tex.) συμφώνησε, όπως και τα μέλη της κατάταξης των Δημοκρατικών και στις δύο επιτροπές.
«Ο Πρόεδρος McCaul είπε ότι θα μπορούσε να είναι υπέρ των αναβαθμίσεων για τα υπάρχοντα F-16 της Τουρκίας εάν η Ελλάδα λάβει τα F-35 και ότι η Ουάσιγκτον πρέπει πρώτα να διασφαλίσει ότι η Ελλάδα έχει στρατιωτικό πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας», δήλωσε η McLaurine Pinover, εκπρόσωπος της επιτροπής.
Οι δηλώσεις Biden για τα F-35 της Eλλάδας και τα F-16 της Τουρκίας
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν συνέδεσε τις δύο πωλήσεις σε μια συνέντευξη πριν από τη σύνοδο κορυφής με τον Fareed Zakaria του CNN που μεταδόθηκε την Κυριακή. «Η Τουρκία αναζητά τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών F-16. Και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην Ελλάδα αναζητά επίσης κάποια βοήθεια», είπε ο Μπάιντεν.
«Και αυτό που προσπαθώ ειλικρινά να συγκεντρώσω είναι μια μικρή κοινοπραξία εδώ όπου ενισχύουμε το ΝΑΤΟ όσον αφορά τη στρατιωτική ικανότητα τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας και επιτρέπουμε στη Σουηδία να εισέλθει. Αλλά είναι ... σε παίγνιο. Δεν έχει γίνει."
Η κυβέρνηση είπε ότι υποστηρίζει τις συμφωνίες F-16 και F-35 και τις έστειλε στο Κογκρέσο πριν από μήνες για άτυπη συζήτηση πριν τις υποβάλει για επίσημη έγκριση από τους νομοθέτες. Αλλά καθώς και οι δύο έχουν αναλάβει πρόσθετη πολιτική και εξωτερική πολιτική μόχλευση, αυτή η επίσημη υποβολή δεν ήρθε ποτέ.
Ερωτηθείς για το πότε θα υποβληθεί επισήμως το ένα ή και τα δύο, ενεργοποιώντας μια περίοδο 15 ημερών κατά την οποία το Κογκρέσο μπορεί να αντιταχθεί ,ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε να επεκταθεί στις παρατηρήσεις του Μπάιντεν.
Το Πεντάγωνο παρέπεμψε ερωτήσεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το οποίο είναι επίσημα υπεύθυνο για το χειρισμό των ξένων στρατιωτικών πωλήσεων. Ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάθιου Μίλερ είπε μόνο ότι «είναι σε διαδικασία».
Ιστορικό Ελληνοτουρκικών διαφορών
Οι Ελληνοτουρκικές διαμάχες που εκτείνονται μέχρι την ανεξαρτησία της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τον 19ο αιώνα, πριν από το σχηματισμό της σύγχρονης Τουρκίας,έφτασε στις πιο σύγχρονες εποχές στο ΝΑΤΟ.
Οι περισσότερες διαμάχες περιστρέφονται γύρω από τον έλεγχο σε αέρα, θάλασσα και ξηρά της ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου, εστιάζοντας τα τελευταία χρόνια σε ενεργειακά πεδία και αγωγούς, κατοχή νησιών του Αιγαίου και ευθύνη για μετανάστες που έρχονται δια θαλάσσης από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Λιγότερο από ένα χρόνο πριν, οι εντάσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας εκτοξεύτηκαν τόσο πολύ που ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φάνηκε να απειλεί με ένοπλη απάντηση στην, όπως είπε, ελληνική κατοχή νησιών που υποτίθεται ότι θα αποστρατικοποιηθούν. Ο Μητσοτάκης είπε ότι η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας από την Τουρκία ήταν «παράλογη».
Η επανεκκίνηση του Ελληνοτουρκικού διαλόγου και οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας
Ο σάλος προκάλεσε την ακύρωση της προγραμματισμένης συνάντησης των δύο ηγετών, οι οποίοι είχαν αποφύγει ο ένας τον άλλον μέχρι που τελικά κάθισαν μαζί την Τετάρτη στο Βίλνιους. Εκεί, ο Ερντογάν είπε αργότερα στους δημοσιογράφους με τόνο πολύ διαφορετικό από τα σχόλιά του για την Αθήνα πέρυσι, ότι μίλησαν για το πώς να «ενισχύουν τη φιλία τους».
Ο Ερντογάν είπε ότι «ελπίζει» ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παράσχουν F-16 στην Τουρκία και πρόσθεσε ότι η παράδοσή τους δεν αποτελεί απειλή για την Ελλάδα.
Η συνάντηση έγινε μετά από μια αργή διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων που βρισκόταν σε εξέλιξη τους τελευταίους μήνες, ξεκινώντας με τη συμπαράσταση του κοινού και την ανθρωπιστική δράση της Ελλάδας μετά τον καταστροφικό σεισμό του Φεβρουαρίου στη νότια Τουρκία.Η διαδικασία εξομάλυνσης «θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ως παράγοντας στην ευρύτερη προσπάθεια της Τουρκίας να βελτιώσει τους δεσμούς με τη Δύση», δήλωσε ο Μπερκάι Μαντιράτσι, ανώτερος αναλυτής της International Crisis Group.
Ο Μητσοτάκης, ο οποίος επανεξελέγη τον περασμένο μήνα, είπε ότι ο ίδιος και ο Ερντογάν «επιβεβαίωσαν την κοινή βούληση για μια νέα επανεκκίνηση των διμερών μας σχέσεων, για μια προσεκτική νέα αρχή» και ότι θα συναντηθούν ξανά το φθινόπωρο.
«Όλα τα πάγια ζητήματα δεν έχουν επιλυθεί προφανώς», είπε, «αλλά υπάρχει πρόθεση να επανεξετάσουμε το πλαίσιο των σχέσεών μας από μια θετική οπτική γωνία».
Ως μέρος ενός συνολικού εκσυγχρονισμού της άμυνας της, η Ελλάδα αγόρασε 24 μαχητικά αεροσκάφη Rafale και προβαίνει σε αναβαθμίσεις στον υπάρχοντα στόλο της F-16. Θέλει επίσης να αγοράσει 20 F-35, με δυνατότητα αγοράς έως και 28 ακόμη.
Για την Τουρκία, η βελτίωση των σχέσεων με την Ελλάδα θεωρείται επιθυμητή, όχι μόνο για να προσελκύσει δυτικούς επενδυτές σε μια εποχή που η οικονομία της υποφέρει, αλλά και για να δώσει σήμα στην «πολιτική ελίτ στην Ευρώπη ότι αυτή είναι μια διαφορετική εποχή, μια μετατόπιση από αυτό που θεωρήθηκαν ως κλιμακωτή ρητορική και δράση», όπως ορίστηκε από τον καυστικό εθνικισμό του Ερντογάν την περίοδο πριν από τις εκλογές του Μαΐου,, είπε ο Μαντιράτσι.
Μια μικρή αλλά ενεργή ελληνοαμερικανική παρουσία στο Κογκρέσο, μαζί με τις καταστολές από τον Ερντογάν στην πολιτική αντιπολίτευση, τη διαφωνία και τα μέσα ενημέρωσης, έχουν επιδεινώσει την περιθωριοποίηση στην οποία πολλοί νομοθέτες τον κρατούν.Αυτή έχει αυξηθεί από τότε που η Τουρκία, το 2017, υπέγραψε συμφωνία 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400.
Αυτή η συμφωνία οδήγησε σε σκληρή κριτική από το ΝΑΤΟ και την αναστολή της Ουάσιγκτον για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα παραγωγής και αγοράς F-35 μαζί με άλλες αμυντικές συμβάσεις. Αυτές οι κυρώσεις εξακολουθούν να υπάρχουν.
Η παροχή μαχητικών αεροσκαφών των ΗΠΑ και στις δύο χώρες δεν θα εκτροχιάσει απαραίτητα την τρέχουσα ατμόσφαιρα ομαλοποίησης μεταξύ τους.
Ωστόσο, η κατοχή από την Ελλάδα των πιο εξελιγμένων αεροσκαφών της Αμερικής, εάν παραμείνει η άρνηση στην Τουρκία, θα μπορούσε να είναι ανησυχητική για την Άγκυρα «όχι τώρα, αλλά σε 10 με 15 χρόνια», σύμφωνα με ορισμένους αμυντικούς αναλυτές, είπε ο Μαντιράτσι.
Είναι αδύνατο να προβλεφθεί εάν η Τουρκία, μέχρι τότε, θα έχει επιλύσει τις διαφορές της με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την αγορά ρωσικών συστημάτων αεράμυνας ή εάν υπάρχει δρόμος για να επανενταχθεί στο πρόγραμμα F-35.
Η πορεία των Ελληνοτουρκικών στο μέλλον
Προς το παρόν, στον απόηχο της επανεκλογής, ο Ερντογάν φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν έχει πολλά να κερδίσει συνεχίζοντας τη διαμάχη είτε με την Ουάσιγκτον είτε με την Αθήνα.
Αν και τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα γνωρίζουν καλά το «κόστος της σοβαρής κλιμάκωσης», είπε ο Μαντιράτσι, η τρέχουσα προσέγγισή τους, όπως είναι, δεν θα προχωρήσει απαραίτητα γρήγορα, δεδομένης της πίεσης που αντιμετωπίζει ο Ερντογάν από τους εθνικιστές εταίρους του κυβερνώντος συνασπισμού του.
«Το περιθώριο που έχει για να κάνει ουσιαστικές παραχωρήσεις είναι σχετικά στενό», είπε."
Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω στεκόμαστε σε δύο πάρα πολύ βασικά σημεία, τα οποία είναι
1. Επιθυμία της Προεδρίας των Αμερικανών Γερουσιαστών και της Βουλής των Αντιπροσώπων είναι οι πωλήσεις F-16 στην Τουρκία και F-35 στην Ελλάδα, να έρθουν ως πακέτο προς ψήφιση, υπό τον όρο ότι θα διασφαλίζεται η ποιοτική στρατιωτική υπεροχή της Ελλάδας ένατι της Τουρκίας.
Εδώ κοινώς μας λένε ότι Ελλάδα και Τουρκία θα πρέπει να αποκτούν ταυτόχρονα F-35 και F-16 αντίστοιχα, δίνοντας στην χώρα μας την ποιοτική υπεροχή.
2. Η Ελληνοτουρκική προσέγγιση που επιχειρείται θα είναι αργή και με ελάχιστες δυνατότητες ουσιαστικών παραχωρήσεων από τον Ερντογάν προς την Ελλάδα, λόγω των εθνικιστών εταίρων του στην εξουσία, των "Γκρίζων λύκων " του Μπαχτσελί.
