Η Τουρκία συνέχισε μέχρι και χθες την επίδειξη σημαίας στην καρδιά του Αιγαίου και του FIR Αθηνών με την κορβέτα της τουρκικής ακτοφυλακής Guven αφού κινήθηκε και για σημαντικό χρονικό διάστημα κατά μήκος του 25ου μεσημβρινού που είναι το όριο διεκδικήσεων της Άγκυρας στο θέμα του χώρου δικαιοδοσίας για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, να πλέει μεταξύ Χίου Σάμου και Ικαρίας.
Τόσο το Πολεμικό Ναυτικό όσο και η Ελληνική Ακτοφυλακή το παρακολουθούσαν καθώς πρόκειται για ένα πλοίο που το ελικοδρόμιο και οι άλλες δυνατότητες που διαθέτει το καθιστούν μια εν δυνάμει βάση συντονισμού επιχειρήσεων Έρευνας και Διάσωσης.
Το γεγονός δε πως αντί να πλέει στο FIR Κωνσταντινούπολης ή στα τουρκικά χωρικά ύδατα έτοιμο να συνδράμει εκεί σε κάποια διάσωση επέλεξε εδώ και μια εβδομάδα να πλέει εντός του FIR Αθηνών, δίνουν ξεκάθαρα τα πειστήρια στην ελληνική πλευρά να μιλάει για επίδειξη σημαίας και των θέσεων της Τουρκία για μοιρασμένο Αιγαίο, τουλάχιστον ως προς τους τομείς αρμοδιοτήτων Έρευνας και Διάσωσης.
Καλά πληροφορημένες πηγές που μίλησαν στο Πενταπόσταγμα δήλωσαν πως δεν είναι μια κίνηση που κάνουν συχνά οι Τούρκοι αλλά ωστόσο δεν είναι η πρώτη φορά που πλοίο αυτού του μεγέθους της Τουρκικής Ακτοφυλακής έχει κάνει ανάλογο πλού στην καρδιά του FIR Αθηνών.
Η θέση της Τουρκίας για την Έρευνα και Διάσωση στο Αιγαίο
Ο αναθεωρητισμός της Τουρκίας είναι ξεκάθαρος στο κείμενο που υπάρχει αναρτημένο στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών όπου αναφέρει συγκεκριμένα:
«Περιοχές Έρευνας και Διάσωσης στο Αιγαίο
Η Διεθνής Σύμβαση για τη Ναυτική Έρευνα και Διάσωση του 1979 (Σύμβαση του Αμβούργου) ορίζει ότι «κάθε περιοχή έρευνας και διάσωσης θα δημιουργηθεί κατόπιν συμφωνίας μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών».
Παρά τις συνεχείς προσπάθειες της Τουρκίας να συνάψει συμφωνία με την Ελλάδα σύμφωνα με τη Σύμβαση του Αμβούργου, οι περιοχές έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο δεν έχουν ακόμη οριοθετηθεί. Κατά συνέπεια, οι δύο χώρες έχουν δηλώσει μονομερώς τις αντίστοιχες περιοχές έρευνας και διάσωσης και έχουν ενημερώσει τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό.
Η Τουρκία συνεχίζει να παρέχει αποτελεσματικές υπηρεσίες Έρευνας και Διάσωσης στη δηλωμένη Περιφέρεια Έρευνας και Διάσωσης, συμπεριλαμβανομένης της διανομής δεδομένων συναγερμού κινδύνου εντός του συστήματος Cospas-Sarsat».
Η θέση της Ελλάδας για την Έρευνα και Διάσωση
Η θέση της Ελλάδας είναι εμπεριστατωμένη με βάση και τους διεθνείς κανόνες και συνθήκες και όπως είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών επισημαίνει τα εξής:
Η έρευνα και διάσωση για αεροπορικά ατυχήματα διέπεται από το Παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο του 1944 και τους Κανόνες και Συστάσεις του ICAO. Η ελληνική περιοχή ευθύνης για έρευνα και διάσωση, σε περιπτώσεις αεροπορικών ατυχημάτων, έχει καθορισθεί με περιοχική συμφωνία αεροναυτιλίας στο πλαίσιο Συνδιάσκεψης του ICAO το 1952 και συμπίπτει με το FIR Αθηνών.
Όσον αφορά την έρευνα και διάσωση σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, η Ελλάδα ασκεί τον συντονισμό των εν λόγω επιχειρήσεων εντός του FIR Αθηνών, από τότε που αυτό δημιουργήθηκε τη δεκαετία του ΄50. Η ανάληψη από την Ελλάδα αρμοδιοτήτων για ναυτική έρευνα και διάσωση εντός του FIR Αθηνών αντικατοπτρίζει τη γεωγραφική πραγματικότητα στην περιοχή, δεδομένων των διάσπαρτων ελληνικών νησιών στο Αιγαίο, που επιτρέπουν την πλέον άμεση, ταχεία και αποτελεσματική, από επιχειρησιακής άποψης, παροχή υπηρεσιών για την προστασία της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Άλλωστε, τούτο συνάδει και με σχετικές συστάσεις του IMO και του ICAO περί ανάγκης σύμπτωσης των περιοχών Έρευνας και Διάσωσης, τόσο για αεροπορικά, όσο και για ναυτικά ατυχήματα, με τα όρια των FIRs.
Η Ελλάδα δήλωσε, το 1975 την περιοχή ευθύνης της για ναυτική έρευνα και διάσωση και στον Διακυβερνητικό Ναυτιλιακό Συμβουλευτικό Οργανισμό (IMCO), προγενέστερο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ). Επίσης, τόσο κατά την υπογραφή όσο και κατά την επικύρωση της Σύμβασης του Αμβούργου του 1979, που ρυθμίζει θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης και υιοθετήθηκε στο πλαίσιο του ΙΜΟ, η Ελλάδα δήλωσε ότι η περιοχή ευθύνης της συμπίπτει με το FIR Αθηνών, δήλωση που συμπεριλήφθηκε και στον νόμο με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η εν λόγω Διεθνής Σύμβαση, το 1989 (Ν. 1844/1989).
Σημειώνεται ότι η Σύμβαση του Αμβούργου προβλέπει ότι οι περιοχές ευθύνης των συμβαλλομένων μερών για την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, σε περιπτώσεις ναυτικών ατυχημάτων, καθορίζονται με συμφωνία των ενδιαφερομένων παράκτιων κρατών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ελλάδα έχει υπογράψει Συμφωνίες για συνεργασία σε θέματα ναυτικής έρευνας και διάσωσης τόσο με την Ιταλία (2000), όσο και με την Μάλτα (2008) και την Κύπρο (2014), στις οποίες ρητά ορίζεται ότι η εν λόγω ελληνική περιοχή ευθύνης συμπίπτει με το FIR Αθηνών, ενώ εκκρεμεί η υπογραφή αντιστοίχων Συμφωνιών και με τα άλλα γειτονικά κράτη.
Παρά ταύτα, το 1988, η Τουρκία εξέδωσε τον Κανονισμό 1988/13559 (όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 2001/3275), με τον οποίο όρισε ως περιοχή ευθύνης της για παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης, χωρίς να διευκρινίζει εάν πρόκειται για ναυτικά ή και για αεροπορικά ατυχήματα, περιοχή που, πέραν των FIRs Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, περιλαμβάνει τμήμα του FIR Αθηνών μέχρι το μέσο περίπου του Αιγαίου, εγκλωβίζοντας μεγάλο τμήμα της ελληνικής επικράτειας εντός τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης. Τον Οκτώβριο του 2020, η Τουρκία με νεότερο Κανονισμό της (3095/2020), ο οποίος αναφέρεται ρητά σε έρευνα και διάσωση για ατυχήματα τόσο θαλασσίων όσο και εναερίων μέσων, επέκτεινε την περιοχή ευθύνης της για έρευνα και διάσωση στην Μεσόγειο – εντός του FIR Αθηνών – προς δυσμάς μέχρι τον 26ο Μεσημβρινό αγγίζοντας τα εξωτερικά χωρικά ύδατα των ανατολικών ακτών της Κρήτης, καταλαμβάνοντας έτι μεγαλύτερο τμήμα ελληνικής επικράτειας (π.χ. νησιά Κάσου και Καρπάθου) και ελληνικής περιοχής έρευνας και διάσωσης.
Η τουρκική αυτή ενέργεια δηλαδή η συμπερίληψη ελληνικών νησιών, ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναερίου χώρου στην τουρκική περιοχή έρευνας και διάσωσης σαφώς παραβιάζει την κυριαρχία της Ελλάδας και τις σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις.
Η δε συμπερίληψη τμήματος του FIR Αθηνών στην τουρκική περιοχή ευθύνης, πέραν του ότι στερείται επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας, παραβιάζει ελληνικές αρμοδιότητες εκχωρημένες από τον ICAO.
Επίσης, έρχεται σε αντίθεση με την γενική διεθνή πρακτική, αλλά και τις συστάσεις του ΙΜΟ και ICAO, που περιλαμβάνονται στο Διεθνές Εγχειρίδιο Αεροναυτικής και Ναυτικής Έρευνας και Διάσωσης (International Aeronautical and Maritime Search and Rescue Manual - IAMSAR Manual), που προκρίνουν την υιοθέτηση ταυτόσημων περιοχών για την παροχή υπηρεσιών έρευνας και διάσωσης σε ναυτικά και αεροπορικά ατυχήματα. Ομοίως, το παράρτημα 12 της Σύμβασης του Σικάγο συνιστά να συμπίπτουν οι περιοχές έρευνας και διάσωσης με τα όρια των FIRs.
Καθίσταται σαφές από τα ανωτέρω ότι οι όποιες εν προκειμένω τουρκικές αιτιάσεις εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες που δεν έχουν καμία σχέση με τις ανθρωπιστικής φύσεως επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η δε νεότερη (Οκτώβριος 2020) επέκταση τουρκικής περιοχής έρευνας και διάσωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, ώστε αυτή να ταυτίζεται με τα όρια του νέου επεκτατικού τουρκικού αφηγήματος της “Γαλάζιας Πατρίδας”, καταδεικνύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί την έρευνα και διάσωση ως άλλο ένα όχημα για την προώθηση των αναθεωρητικών και επεκτατικών της βλέψεων σε θαλάσσιες ζώνες πέραν κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου.
Σε κάθε περίπτωση, σημειώνεται ότι στην πράξη, η Ελλάδα, μέσω του αρμοδίου ελληνικού Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Joint Rescue Coordination Center – JRCC) στον Πειραιά, συντονίζει αποτελεσματικά όλες τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης, παρέχοντας εν προκειμένω υπηρεσίες σε όλα τα κινδυνεύοντα πλοία και αεροπλάνα εντός της ελληνικής περιοχής ευθύνης».
