Οι διαμάχες μεταξύ των δύο χωρών Ελλάδας και Τουρκίας είναι πολλές, αλλά τον τελευταίο καιρό η Άγκυρα έχει επικεντρωθεί στη «στρατιωτικοποίηση» των ελληνικών νησιών, κοντά στις τουρκικές ακτές του Αιγαίου. Με ακραίες απειλές του Ερντογάν για εισβολή στη χώρα μας και εταίρο του ΝΑΤΟ.
Η απάντηση της Ελλάδας είναι ότι, η Τουρκία έχει παραβιάσει επανειλημμένα τις ιστορικές της υποχρεώσεις της, της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923, μέσω συνεχών στρατιωτικών αεροπορικών παραβιάσεων και συνεπούς ναυτικής παρουσίας στην περιοχή. Η Ελλάδα έχει πει ότι, αυτό απειλεί όχι μόνο την εδαφική κυριαρχία των νησιών αλλά και την οικονομική κυριαρχία της υφαλοκρηπίδας της.
Έγκριτο μέσο ενημέρωσης των ΗΠΑ επισημαίνει ότι, «ενώ αυτή η πηγή τριβής έφερε τους γείτονες κοντά σε πόλεμο στη δεκαετία του 1970, οι δύο χώρες συμφώνησαν σε μεγάλο βαθμό να προσπαθήσουν να αναπτύξουν ένα πλαίσιο για τα δικαιώματα γεωτρήσεων και την εξόρυξη φυσικών πόρων στο ανατολικό Αιγαίο».
Τον τελευταίο χρόνο, η Τουρκία άσκησε αυξανόμενη πίεση στην Ελλάδα και υιοθέτησε επιθετική ρητορική. Ο Ερντογάν έχει απειλήσει να χτυπήσει την Αθήνα με βαλλιστικούς πυραύλους εάν επιμείνει να «εξοπλίζει» νησιά στο Αιγαίο. Να υπενθυμίσουμε ότι, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του 2023, ο Ερντογάν προειδοποίησε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ότι η Τουρκία «μπορεί να έρθει ξαφνικά ένα βράδυ αν συνεχίσουν να ενεργούν».
Όπως έχει καταστήσει σαφές ο Michael Rubin του American Enterprise Institute , είναι δύσκολο να εκτιμηθεί εάν η Τουρκία θα το κάνει στην πράξη εν μέσω αυτής περιόδου, που σίγουρα θα είναι μια σκληρή αντίδραση εντός του ΝΑΤΟ και αλλού στη διεθνή κοινότητα.
«Όμως, η κυβέρνηση του Ερντογάν θα μπορούσε να θεωρήσει ακαταμάχητο, να χρησιμοποιήσει την πρόσφατη έξαρση της διαμάχης για τα νησιά ως πρόσχημα για εισβολή. Οι επικείμενες εκλογές δυνητικά, παρέχουν στον Ερντογάν άφθονο υλικό για να ανυψώσει το εθνικιστικό αίσθημα», αναφέρει.
Συνέπειες για το ΝΑΤΟ
Μια σύγκρουση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας θα έφερνε το ΝΑΤΟ σε δύσκολες αποφάσεις.
Από την μια μεριά, υπάρχει η γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας. «Πέρα από τον έλεγχο των στενών της Μαύρης Θάλασσας, του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, υπήρξε μια πλατφόρμα από την οποία μπλοκάρει τη ρωσική διείσδυση στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, και από την οποία η Αμερική μπορεί να εκπέμπει τη δική της επιρροή», αναφέρει το ΜΜΕ.
Όμως δεν παραβλέπεται ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια, η Τουρκία υιοθέτησε ταυτόχρονα μια πιο λαϊκιστική και, δεδομένων των παθολογιών μεγάλου μέρους του τουρκικού κοινού, αντιαμερικανική προσέγγιση.
Ομοίως, η υιοθέτηση του νεο-οθωμανισμού από τον Ερντογάν και η στρατηγική Mavi Vatan στη θάλασσα, είναι σε αντίθεση με την αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Ο νεοοθωμανισμός επιχειρεί να οικοδομήσει μια συμμαχία εθνικιστών και ισλαμιστών στην Τουρκία, μέσα από το πρίσμα του οθωμανικού μεγαλείου. Με αυτόν τον τρόπο, μια νεο-οθωμανική προοπτική προσφέρει και στις δύο εγχώριες ομάδες κάτι στο οποίο μπορούν να συμφωνήσουν», αναφέρει.
Από την άλλη, σε αντίθεση με τις επιδεινούμενες σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν βελτιώσει σημαντικά τη σχέση τους με την Ελλάδα, το άλλο μισό της ζωτικής σημασίας της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Αυτή η φαινομενική αλλαγή στις σχέσεις συμμαχίας, πολλαπλασιάζει τα κίνητρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες να κλίνουν προς την κατεύθυνση της Ελλάδας, εάν προκύψουν εχθροπραξίες, ειδικά εάν η Τουρκία είναι αποφασισμένη να είναι ο επιτιθέμενος.
«Αυτό φαίνεται να διαμόρφωσε την αντίληψη του Ερντογάν, με την ωμή κριτική του για μια νέα βάση του ΝΑΤΟ στην Αλεξανδρούπολη, ένα ελληνικό λιμάνι που κάθεται “καβάλα” στα τουρκικά σύνορα. Αυτή η δυναμική διαμορφώνεται περαιτέρω, από τις εκ διαμέτρου αντίθετες τροχιές των εγχώριων θεσμών κάθε συμμάχου, με την Ελλάδα να απελευθερώνεται σταθερά και την Τουρκία να κινείται σε μια πιο αυταρχική κατεύθυνση», αναφέρει το αμερικανικό ΜΜΕ.
Γεωπολιτικός αντίκτυπος
Οι άμεσες συνέπειες μιας τουρκικής εισβολής στα ελληνικά νησιά είναι ασαφείς. Δεν υπάρχουν διατάξεις στη Συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού για την επιβολή κυρώσεων, την απέλαση ή άλλη τιμωρία κράτους μέλους του ΝΑΤΟ.
Επιπλέον, το ΝΑΤΟ περιορίζεται από τη διαδικασία καθώς λειτουργεί με βάση την αρχή της ομοφωνίας, και η ενότητα μεταξύ των είκοσι εννέα κρατών μελών απαιτεί συμβιβασμό. Για να λάβει το ΝΑΤΟ οποιαδήποτε τιμωρητική ενέργεια εναντίον ενός δικού του μέλους, θα απαιτούσε η συμμαχία να αυτοσχεδιάσει την απάντησή της σε μια τουρκική εισβολή στα ελληνικά νησιά.
Δεν υπάρχει πραγματικό προηγούμενο. Η πιο κοντινή αναλογία είναι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Σε αυτή την περίπτωση, το ΝΑΤΟ διοικήθηκε από ηγέτες με σαφείς προτεραιότητες και στρατηγικές αντιλήψεις που διέπουν τις ενέργειές τους, δηλαδή, συγκράτηση της νότιας πτέρυγας του ΝΑΤΟ και αποτροπή της σοβιετικής διείσδυσης στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία με λίγες καλές επιλογές που έχει, θα μπορούσε ενδεχομένως ακόμη και να εγκαταλείψει τη συμμαχία του ΝΑΤΟ με δική της βούληση, ειδικά εάν η Άγκυρα θεωρήσει ότι, οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις είναι αφόρητες. Ωστόσο, ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι απίθανο, καθώς δεν υπάρχει σαφές κίνητρο για την Τουρκία να επιδείξει την αποχώρησή της από το ΝΑΤΟ, εκτός και αν το απαιτήσει η εσωτερική πολιτική.
Η σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ είναι επομένως πιο πιθανό να αντιμετωπίσει αργή διάβρωση παρά μια καθαρή ρήξη.
Η πιο ανησυχητική επίπτωση οποιασδήποτε διπλωματικής αντιπαράθεσης μεταξύ ΝΑΤΟ και Τουρκίας, είναι η απειλή μιας εμβάθυνσης διμερών σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας, που ουσιαστικά δημιουργεί σφήνα στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ, αλλοιώνοντας ουσιαστικά τον σκοπό της παρουσίας της Τουρκίας στη συμμαχία.
Η Άγκυρα έχει παρασυρθεί σιγά σιγά προς τη Μόσχα υπό την ηγεσία του Ερντογάν, και οι δύο χώρες έχουν ήδη, στενούς οικονομικούς και επενδυτικούς δεσμούς. Εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι πολίτες και επιχειρήσεις έχουν επενδύσει στην Τουρκία. Πράγματι, η Αττάλεια στη νότια ακτή της Τουρκίας, αναφέρεται ως « Μόσχα στη Μεσόγειο».
«Έχουμε καλύψει στο παρελθόν τους κινδύνους που εγκυμονεί η αυξανόμενη παρουσία της Μόσχας στην Ανατολική Μεσόγειο. Είναι αυτό που έχει τις μεγαλύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις στην περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων, και το οποίο η αμερικανική εξωτερική πολιτική στην περιοχή τα τελευταία εβδομήντα χρόνια έχει σχεδιάσει να αποτρέψει», αναφέρει το ΜΜΕ.
Αυτές οι τάσεις, αντικατοπτρίζουν εν μέρει την υποχώρηση της συνοχής της Ευρώπης και κατ' επέκταση του ΝΑΤΟ ως στρατηγικής οντότητας, την οποία ο αντίκτυπος του πολέμου στην Ουκρανία έχει εν μέρει συσκοτίσει, αλλά δεν έχει απαλλαγεί. Ο χάρτης της Ευρώπης γίνεται πιο μεσαιωνικός στη χροιά του, με περιοχές και υποπεριοχές να σχηματίζονται εντός του ΝΑΤΟ.
Ακόμη και το ενοποιητικό αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει αποδειχθεί κάπως υπό όρους, καθώς κάθε μέλος της συμμαχίας φαίνεται να κινείται με διαφορετικό ρυθμό στο να σπεύδει προς τις επάλξεις της ευρωπαϊκής άμυνας.
«Η Τουρκία, από την πλευρά της, αρχίζει να υπολογίζει το νέο γεωπολιτικό της βάρος, δεδομένης της πρόσφατης αστάθειας στις περιοχές της Μέσης Ανατολής και του Καυκάσου και είναι πρόθυμη να την εκμεταλλευτεί εις βάρος της συμμαχίας, σε βαθμό που δεν έχει παρατηρηθεί τις προηγούμενες δεκαετίες», καταλήγει το μέσο ενημέρωσης.
