"Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους ή εχθρούς. Έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα", είχε πεί ο Λόρδος Palmerston, Βρετανός Πρωθυπουργός, προκειμένου να δώσει το στίγμα των Διεθνών Σχέσεων, κάτι το οποίο επαληθεύεται συνεχώς.
Με την οπτική αυτή θα επιχειρήσουμε μια μακροπρόθεσμη ανάλυση αναφορικά με τις σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας-Τουρκίας και με ποιo τρόπο εκτιμούμε ότι οι ΗΠΑ αρχικά κινούνται για την αποφυγή ενός Ελληνοτουρκικού πολέμου και στη συνέχεια θα κινηθούν για να επαναφέρουν την Τουρκία στη σφαίρα επιρροής τους, αποκαθιστώντας τις ισσοροπίες ...
"Θα μπορούσε η αγορά των ελληνικών F-35 να προκαλέσει έξαρση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας;", είναι ο τίτλος άρθρου έγκριτου Διεθνούς ΜΜΕ για αμυντικά θέματα, του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα εξής
"Τα πράγματα έχουν αλλάξει για τους περιφερειακούς αντιπάλους Ελλάδα και Τουρκία στη σφαίρα των σχεδίων απόκτησης μαχητικών αεροσκαφών, με την Ελλάδα να κατευθύνεται προς την αγορά του Lockheed Martin F-35 μόλις τρία χρόνια μετά την έξοδο της Τουρκίας από το πρόγραμμα Joint Strike Fighter.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τουρκία: Ολοκληρώθηκαν οι συνομιλίες για το ξεμπλοκάρισμα των εξαγωγών σιτηρών από την Ουκρανία
Ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε στους δημοσιογράφους στις 30 Ιουνίου ότι η χώρα είχε υποβάλει επιστολή αιτήματος «τις τελευταίες ημέρες» στην κυβέρνηση των ΗΠΑ για μια μοίρα 20 F-35, με επιλογές για αγορά επιπλέον μοίρας, ανέφερε το Associated Press.
Η ελληνική ανακοίνωση ήρθε μόλις μια ημέρα αφότου ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «πρέπει να πουλήσουν» F-16 στην Τουρκία, μια δήλωση που προαναγγέλθηκε ως σημαντική, μετά την αγορά από την Τουρκία του ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 το 2019, το οποίο στάθηκε αφορμή για μη πώληση όπλων από τις ΗΠΑ στην Τουρκία και προκάλεσε την εκδίωξη της από το πρόγραμμα F-35.
Τρεις εμπειρογνώμονες που μίλησαν στο Breaking Defense λένε ότι η αγορά του F-35 από την Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να εγκριθεί, αλλά θα μπορούσε να δημιουργήσει περαιτέρω μια σφήνα ανάμεσα στις ήδη τεταμένες σχέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας.
«Δεδομένης της στρατηγικής κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο, μια αγορά ελληνικών F-35 είναι αναπόφευκτη, ιδιαίτερα με τον γηρασμένο στόλο της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας», δήλωσε ο Richard Abulafia, Διευθύνων Σύμβουλος της Aerodynamic Advisory. «Παρά τις οικονομικές προκλήσεις, η Ελλάδα έχει δώσει προτεραιότητα σε υψηλό επίπεδο αμυντικών δαπανών. Η μόνη πρόκληση είναι η διαθεσιμότητα, δεδομένης της περιορισμένης ράμπας παραγωγής F-35».
Μια πώληση F-35 στην Ελλάδα θα μπορούσε να πυροδοτήσει την Άγκυρα, όπου υπάρχει αυξανόμενη ρητορική ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως πιόνι για να ελέγξουν την Τουρκία και ανησυχίες για την εμβάθυνση των σχέσεων μεταξύ των δύο εθνών, δήλωσε ο Nicholas Danforth, ανώτερος επισκέπτης συνεργάτης στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής. Αλλά αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό για να αποτρέψει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ από το να εγκρίνουν την πώληση, πρόσθεσε.
«Ιστορικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έθεσαν τεράστια προτεραιότητα στην αποφυγή σύγκρουσης μεταξύ των συμμάχων του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο. Στο παρελθόν, αυτό σήμαινε προσπάθεια διατήρησης μιας πολύ ισορροπημένης θέσης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας», είπε ο Danforth.
«Με τον καιρό, καθώς η απογοήτευση με την Τουρκία έχει αυξηθεί, έχει γίνει σαφές στους ανθρώπους στην Ουάσιγκτον ότι η πραγματική απειλή στην περιοχή είναι η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας. Υπάρχει μια φθίνουσα ανησυχία για το εάν η βελτιωμένη συνεργασία με την Ελλάδα θα ανταγωνιστεί ή όχι την Τουρκία. Βλέπω μια μεγαλύτερη αυξανόμενη πεποίθηση ότι η σχέση με την Τουρκία είναι μια χαμένη υπόθεση και ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ πρέπει να κάνει ότι καλύτερο μπορεί μέσα σε αυτήν την πραγματικότητα».
Εν τω μεταξύ, η Αθήνα πιστεύει ότι η τουρκική απειλή είναι πραγματική και ότι η αεροπορική υπεροχή είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής, είπε ο Ντάνφορθ. «Η Ελλάδα είναι ήδη πεπεισμένη ότι η τουρκική εχθρότητα και οι κακοήθεις προθέσεις της Τουρκίας φτιάχνονται και ως εκ τούτου, μάλλον ανησυχεί λιγότερο για τα συγκεκριμένα βήματα που παίρνει που επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση με την Άγκυρα».
Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος είπε ότι η αμερικανική κυβέρνηση δεν αναφέρθηκε στην πώληση F-35 στην Ελλάδα στις πρόσφατες δεσμεύσεις της με την Άγκυρα.
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε την πεποίθησή του ότι η Ουάσιγκτον θα διατηρήσει τη διπλωματική και στρατιωτική ισορροπία μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας και θα λάβει υπόψη την πιθανή αστάθεια που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοιες πωλήσεις στην περιοχή. «Γι’ αυτό πιστεύουμε ότι το αίτημα της Τουρκίας για F-16 θα εκπληρωθεί», είπε ο αξιωματούχος.
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι Τούρκοι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες πιστεύουν ότι η συμφωνία για τα F-16 θα έδινε την Τουρκία στο ίδιο επίπεδο με τον σημερινό ελληνικό στρατό ή ακόμη και θα δώσει αεροπορική υπεροχή στην Άγκυρα.
Αλλά εάν η Ελλάδα έπαιρνε το F-35, θα ασκούσε πίεση στο εγχώριο έργο TF-X της Τουρκίας να είναι επιτυχές ως τρόπος εξισορρόπησης των δυνατοτήτων.
Είπε ο Τούρκος αξιωματούχος: «Φυσικά και θα ασκούσαμε κριτική στην κυβέρνηση των ΗΠΑ αν δώσουν F-35 στην Αθήνα. Όχι μόνο θα άλλαζε τη στρατιωτική ισορροπία, αλλά και επειδή δεν μας παρείχαν το ίδιο σύστημα».
Κανείς δεν θα πήγαινε στο αρχείο μεταξύ των σημερινών Τούρκων αξιωματούχων για να συζητήσουν την πιθανή πώληση των F-35, αλλά υπάρχουν πολλές ανησυχίες από τους απόστρατους στρατηγούς ενάντια σε μια τέτοια συμφωνία.
Για παράδειγμα, ο σαπόστρατος Στρατηγός Νετζάτ Έσλεν πρότεινε την ανάπτυξη των S-400 εναντίον των ελληνικών F-35 σε συνέντευξή του το 2020 σε ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Ερωτηθείς εάν η Ελλάδα έχει πράγματι στρατιωτική ανάγκη για τα F-35 ή θέλει απλώς να αντιμετωπίσει την Άγκυρα, ο Τζιμ Τάουνσεντ, πρώην αναπληρωτής υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή και την πολιτική του ΝΑΤΟ, είπε: «Είναι και τα δύο. Είναι σίγουρα και τα δύο.»
«Χρειάζεσαι τον πολιτικό βραχίονα για να πάρεις τα χρήματα και ο στρατός είναι πολύ χαρούμενος που πιέζει για αυτό. Μάλλον πιστεύουν ότι οι Τούρκοι τελικά θα επιστρέψουν στα F-35, αλλά οι Έλληνες θέλουν να πουν «είμαστε ήδη εκεί και θα έχουμε το πόδι πάνω στους Τούρκους γιατί θα έχουν μόνο F-16, και εμείς θα είναι στην επόμενη γενιά.» Είναι εθνική υπερηφάνεια, όχι απαραίτητα η επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου της ΝΑΤΟϊκής δύναμης», είπε.
Είναι πιθανό μια συμφωνία με τα ελληνικά F-35 να ασκήσει πίεση στην Τουρκία να λάβει μέτρα που θα της επιτρέψουν να επανέλθει στο πρόγραμμα των F-35, είπε ο Τάουνσεντ, τώρα στο Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια. Ωστόσο, «δεν νομίζω ότι οι Τούρκοι αισθάνονται ότι απειλούνται από τους Έλληνες», πρόσθεσε. «Οι Τούρκοι ανησυχούν περισσότερο για το PKK».
Αν και είναι πιθανό η Τουρκία να αντιδράσει έντονα σε μια πώληση F-35 στην Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να αντεπιτεθούν κατά της Άγκυρας εμποδίζοντας την αγορά των F-16 από την Τουρκία, είπε ο Τάουνσεντ. «Έχουμε κάποια μόχλευση. Είναι σπάνιο να έχουμε μόχλευση έναντι των Τούρκων και νομίζω ότι τα F-16 είναι ο κύριος μοχλός μας με πολλούς τρόπους».
Ευρώ και λογική
Ενώ οι ειδικοί συμφώνησαν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι πιθανό να εγκρίνει την πώληση, ένα ερώτημα που παραμένει να απαντηθεί είναι πώς θα πληρώσει τελικά η Ελλάδα για το F-35.
Οι συνδυασμένες αναποδιές της πανδημίας του COVID-19 και του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχουν ανατριχιάσει την παγκόσμια οικονομία, με έθνη στην Ευρώπη και αλλού να αντιμετωπίζουν τις αυξανόμενες τιμές του φυσικού αερίου, την έλλειψη τροφίμων και το υψηλότερο κόστος λόγω της έλλειψης εφοδιασμού.
Με ένα μοναδιαίο κόστος τουλάχιστον 78 εκατομμυρίων δολαρίων ανά συμβατικό μοντέλο F-35A , ποσόν που αναμένεται να αυξηθεί λόγω πιέσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού και ένα εξαιρετικά ακριβό κόστος λειτουργίας και συντήρησης, η πληρωμή για πολλαπλές μοίρες F-35 θα μπορούσε να είναι πρόκληση για την Ελλάδα ακόμα και στις καλύτερες στιγμές.
Ωστόσο, το οικονομικό σύστημα της Ελλάδας μόλις πρόσφατα στάθηκε ξανά στα πόδια του μετά την οικονομική κρίση του 2008 που προκάλεσε μια σειρά από προγράμματα διάσωσης.
Τελικά, η χώρα θα μπορούσε να επιλέξει να μειώσει την προγραμματισμένη αγορά της εάν γίνει πολύ δαπανηρή ή «πάρει μια μειωμένη έκδοση» του αεροπλάνου «όπως η αγορά ενός αυτοκινήτου χωρίς καπάκια», είπε ο Τάουνσεντ.
«Ποιος ξέρει πώς τελικά το αντέξουν οικονομικά; Δεν φαίνεται να ανησυχούν για τον δανεισμό, κατά κανόνα», είπε.
«Νομίζω ότι αυτό που κάνουν είναι ότι θέτουν την αγορά όπλων ως κορυφαία προτεραιότητα επειδή αισθάνονται αυτή την απειλή από την Τουρκία, αλλά και την εθνική της υπερηφάνεια και την ικανότητα να δείξουν στους Τούρκους ότι δεν μπορούν να θεωρούν δεδομένους τους Έλληνες. Η οικονομία τους έχει περάσει προβλήματα με το χρέος, οπότε αν θα μπορούσαν να αγοράσουν τόσα F-35 όσα σχεδιάζουν είναι μια καλή ερώτηση».
Ο Αμπουλάφια είπε ότι η Ελλάδα θα μπορούσε επίσης να αναζητήσει μεταχειρισμένα αεροπλάνα για να προσπαθήσει να αντισταθμίσει το αρχικό κόστος απόκτησης του F-35.
Ωστόσο, αυτή η απόφαση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερο κόστος συντήρησης, καθώς είναι πιο δαπανηρό να συντηρηθούν παλαιότερα, πρώιμα μοντέλα αεροσκαφών που μπορεί να μην έχουν ενημερωθεί με το πιο πρόσφατο λογισμικό και υλικό."
Ανάλυση
Από τα παραπάνω και έχοντας γνώση της κατάστασης που επικρατεί στις πολύ τεταμένες Ελληνοτουρκικές σχέσεις επισημαίνουμε τα εξής:
1.Οι ΗΠΑ δεν επιθυμούν έναν ελληνοτουρκικό πόλεμο , αφού αυτός θα ήταν καταστροφικός για το ΝΑΤΟ , διαλύοντας την ΝΑ πτέρυγά του την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται
2.Για την Ουάσιγκτον το Αιγαίο πρέπει να διατηρηθεί ασφαλές για την διεκπαιρέωση αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων και οπλικών συστημάτων, μέσω Σούδας-Αιγαίου-Αλεξανδρούπολης , στα Βαλκάνια, Ανατολική Ευρώπη, Ουκρανία, όπως επίσης και για την διοχέτευση LNG μέσω Ισραήλ-Αιγύπτου προς την ΕΕ
3.Η κυβέρνηση Μπάϊντεν έχει καταλάβει ότι ο επιθετικότατος και πολεμοχαρής Ερντογάν έχει σχεδιάσει επίθεση κατά της Ελλάδας, την οποία εξετάζει πολύ σοβαρά να υλοποιήσει. Σε αυτό συνηγορεί το γεγονός ότι δημοσκοπικά χάνει από όλους τους αντιπάλους του στις επικείμενες Προεδρικές εκλογές, με κύριο λόγο την κάκιστη οικονομία της χώρας και τον υψηλότατο πληθωρισμό που έχει φθάσει στο 79%.
4. Η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία δεν αναμένεται να βελτιωθεί, ενώ ο Ερντογάν με πυροτεχνήματα περί ανεύρεσης υποτιθέμενων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στη χώρα του, επιχειρεί να εξευμενίσει τους ψηφοφόρους , ότι θα έρθουν καλύτερες ημέρες, μάταια επί του παρόντος
5. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο σε drones-πυρομαχικά-πυραυλικά συστήματα, αλλά υπολείπεται σε σημαντικά άλλα προγράμματα για τα οποία έχει ανάγκη τη Δύση και τις ΗΠΑ
6. Η τουρκική αεροπορία γερνάει , ενώ και η αεράμυνά της είναι προβληματική, την ώρα που η Ελλάδα με τον συνεχιζόμενο εκσυγχρονισμό των 83 F-16 σε VIPER και την αγορά των γαλλικών RAFALE4+, αποκτά αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο έναντι της Τουρκίας, ενώ η προσθήκη F-35 στο ελληνικό οπλοστάσιο θα ανατρέψει την αεροπρική ισσοροπία πλήρως υπέρ της Αθήνας
7. Οι ΗΠΑ θέλουν να επαναφέρουν την Τουρκία στη σφαίρα επιρροής τους, και η Άγκυρα έχει ζητήσει την αγορά 40 νέων F-16 άπό τις ΗΠΑ και των εκσυγχρονισμό 80 F-16 της
8. Το Ελληνικό λόμπυ πιέζει την Αμερικανική κυβέρνηση να μην προβεί στην πώληση των F-16 στην Τουρκία
9. Η Ελλάδα είναι πιστός σύμμαχος ΗΠΑ-Ισραήλ σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία έχει σχέσεις με Ρωσία-Ιράν
Εκτίμηση μας είναι με βάση τις παραπάνω επισημάνσεις είναι η ακόλουθη:
Οι ΗΠΑ θα επιχειρήσουν να σαλαμοποιήσουν την τουρκική παραγγελία, των 40 νέων F-16 και εκσυγχρονισμού 80 υπαρχόντων ήδη στην τουρκική πολεμική αεροπορία F-16 , με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε η Ελλάδα να διατηρεί βραχεία αεροπορική υπεροχή στο Αιγαίο έναντι της Τουρκίας, προκειμένου να αποφευχθεί Ελληνοτουρκικός πόλεμος
Παράλληλα σκοπεύει μόλις το θέμα της αγοράς των F-35 κλείσει για την Ελλάδα, να ανοίξει την αγορά των F-35 και για την Τουρκία, αναστέλλοντας οι Τούρκοι επ΄αόριστο το πρόγραμμα υλοποίησης του TF-X εγχώριου μαχητικού 5ης γενιάς και αποφεύγοντας οι ΗΠΑ νέες περιπέτειες
Με τον τρόπο αυτό οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τις ισσοροπίες στο Αιγαίο, αποφεύγοντας έναν καταστρεπτικό Ελληνοτουρκικό πόλεμο, πουλώντας F-35 σε Ελλάδα και Τουρκία
