Η Qatar Energy, που ανήκει στην κυβέρνηση του Κατάρ, και ο αμερικανικός κολοσσός ExxonMobil υπέγραψαν σύμβαση στις 10 Δεκεμβρίου με την Κύπρο για εξερεύνηση και εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στο τεμάχιο 5 στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου.
Η παρουσία του Κατάρ στη ΝΑ Μεσόγειο
Αυτή είναι η δεύτερη περιοχή εξερεύνησης του Κατάρ στην Κύπρο. Τον Φεβρουάριο του 2019, η Qatar Energy και η ExxonMobil ανακοίνωσαν επίσης την ανακάλυψη ενός τεράστιου αποθέματος φυσικού αερίου στο κοίτασμα Glaucus στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου στο Block 10, τη μεγαλύτερη ανακάλυψη στο νησί μέχρι στιγμής που περιέχει περίπου 5-8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια.
Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία με την κυβέρνηση της Λευκωσίας, η Qatar Energy θα κατέχει μερίδιο 40% στο Block 5, ενώ η ExxonMobil θα κατέχει το 60% και θα είναι ο χειριστής στην περιοχή.
Η Τουρκία, αφενός, και η Ελλάδα και η Κύπρος, αφετέρου, εμπλέκονται εδώ και χρόνια σε μια διαμάχη για διεκδικήσεις κυριαρχίας στην ανατολική Μεσόγειο, για να μην αναφέρουμε τη διαφορά πάνω από το εθνικά διχασμένο νησί της Κύπρου μεταξύ Άγκυρας και Αθήνας.
Η Ελλάδα και η Τουρκία, και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ, δεν συμφωνούν για τα σύνορα της υφαλοκρηπίδας τους. Όσον αφορά την Κύπρο, η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη υφαλοκρηπίδας, ούτε την κυβέρνηση της Λευκωσίας.
Η Κύπρος διαιρέθηκε μετά την τουρκική εισβολή στο νησί το 1974 λόγω ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος που υποκινήθηκε από την Ελλάδα στα βόρεια που ελέγχεται από τους Τουρκοκύπριους και το νότο που ελέγχεται από τους Ελληνοκύπριους. Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που αναγνωρίζει τη Βόρεια Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος και δεν έχει διπλωματικές σχέσεις με την κυβέρνηση της Κύπρου, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Τουρκία ανακοίνωσε σύντομα την απόρριψη της νέας συμφωνίας και κατηγόρησε την Κύπρο για παραβίαση της υφαλοκρηπίδας της με τη χορήγηση άδειας εξερεύνησης στην ExxonMobil και την Qatar Petroleum, ενώ απείλησε να απαγορεύσει στις δύο εταιρείες τη γεώτρηση.
Η συμμαχία Κατάρ-Τουρκίας
Ωστόσο, η Τουρκία είναι ισχυρός σύμμαχος του Κατάρ και οι σχέσεις της έχουν ενισχυθεί πολύ μετά την κρίση του Κόλπου τον Ιούνιο του 2017, όταν η Ντόχα έγινε διπλωματικός παρίας μετά την απόφαση της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), του Μπαχρέιν και της Αιγύπτου να διακόψουν τις διπλωματικές τους σχέσεις μαζί της κατηγορώντας την για υποστήριξη και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Ωστόσο διευθέτησαν τις διαφορές τους στις αρχές του τρέχοντος έτους υπογράφοντας συμφωνία στη σαουδαραβική πόλη Al-Ula.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Βαθιά νερά κι...απόνερα! Πυρήνας η βάση των ΗΠΑ στην Αλεξανδρούπολη-Τρομερά ελκυστικός στόχος των Ρώσων
Η συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου
Η Αίγυπτος, ένας περιφερειακός αντίπαλος της Τουρκίας, έχει στενούς δεσμούς με την Κύπρο και την Ελλάδα από τότε που ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι ανέλαβε την εξουσία το 2014. Οι τρεις χώρες έχουν πραγματοποιήσει πολλές τριμερείς συνόδους κορυφής για την ενέργεια, την εξερεύνηση φυσικού αερίου, την αντιτρομοκρατία και την οριοθέτηση των συνόρων και είναι ενάντια στις πολιτικές της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο Andreas Krieg, αναλυτής Μέσης Ανατολής με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, είπε στο Al-Monitor ότι η σύμβαση με την Κύπρο έχει διαμορφωθεί εδώ και μερικά χρόνια και τώρα έχει γίνει πραγματικά εφικτή εν μέσω ενός περιφερειακού κλίματος αποκλιμάκωσης.
Ο Krieg είπε, «Το Κατάρ παραμένει ένας αρκετά ουδέτερος παίκτης στην ανατολική Μεσόγειο υποστηρίζοντας τουρκικές αξιώσεις που βασίζονται στις συμφωνίες GNA-Άγκυρας, ενώ επίσης συνεργάζεται με την Κύπρο τώρα για να αποκτήσει πρόσβαση σε μια δυνητικά προσοδοφόρα ευκαιρία εκμετάλλευσης».
Τον Αύγουστο του 2020, η Αίγυπτος και η Ελλάδα υπέγραψαν συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ τους, η οποία ουσιαστικά ακύρωσε μια συμφωνία που είχε υπογράψει η Τουρκία με τη Λιβυκή Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) κατά τη διάρκεια της θητείας της στην Τρίπολη τον Νοέμβριο του 2019 για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων.
Η Αίγυπτος και η Ελλάδα χαρακτήρισαν τη συμφωνία παράνομη και παραβιάζει το διεθνές δίκαιο και η Ελλάδα τη θεωρεί παραβίαση στην υφαλοκρηπίδα της, συγκεκριμένα στα ανοιχτά της Κρήτης.
Το Κατάρ σε ρόλο διαμεσολαβητή Τουρκίας-Αιγύπτου στη ΝΑ Μεσόγειο;
Οι ειδικοί που μίλησαν στο Al-Monitor πιστεύουν ότι η αυξανόμενη επιρροή του Κατάρ στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί να αποτελέσει σημείο εκκίνησης για ευρύτερη πολιτική συνεργασία με την Αίγυπτο και ότι θα διευκολύνει την ευκαιρία για τη Ντόχα να παίξει το ρόλο του μεσολαβητή για την προώθηση της προσέγγισης μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.
Ο Μοχάμεντ Σόλιμαν, μελετητής στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, είπε στο Al-Monitor ότι η Αίγυπτος θα δει θετικά τη συμφωνία εξερεύνησης υπεράκτιου φυσικού αερίου μεταξύ της Κύπρου με την Qatar Energy και την ExxonMobil.
Ο Soliman είπε: «Η ανατολική Μεσόγειος είναι γεμάτη με εμπορικές και πολιτικές ευκαιρίες και θα μπορούσε να είναι άλλη μια ευκαιρία συνεργασίας για την Αίγυπτο και το Κατάρ».
Ο Σίσι και ο εμίρης του Κατάρ, Σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ, συναντήθηκαν στα τέλη Αυγούστου 2021 στη Βαγδάτη για πρώτη φορά μετά τη συμφωνία Al-Ula, η οποία έληξε περισσότερο από τρία χρόνια αποξένωσης μεταξύ τους. Η Αίγυπτος και το Κατάρ διόρισαν πρεσβευτές η μία στη χώρα της άλλης, ως ένδειξη βελτίωσης των σχέσεων.
Ο Krieg είπε, «Από όλες τις προσεγγίσεις μεταξύ του Κατάρ και των πρώην κρατών που είχαν αποκλειστεί, η σχέση με την Αίγυπτο έχει γίνει η πιο στενή. Η Αίγυπτος και το Κατάρ συνδέθηκαν ξανά χωρίς δεσμούς και χωρίς προϋποθέσεις, διευκολύνοντας την επιστροφή σε μια κανονική εργασιακή σχέση».
Σημείωσε, «Εκτός από τη στενή συνεργασία για τον φάκελο της Παλαιστίνης, το Κατάρ και η Αίγυπτος έχουν συμφωνήσει σε επενδύσεις που είναι αμοιβαία επωφελείς και αποφέρουν όχι μόνο οικονομικές αλλά πολιτικές αποδόσεις, ειδικά στον τομέα της ενέργειας, της επιμελητείας και των υποδομών».
Οι άσχημες σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου
Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι το έργο του Κατάρ όσον αφορά τη μεσολάβηση μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας δεν είναι εύκολο. Οι δύο χώρες είναι αντίπαλες περιφερειακές δυνάμεις και οι σχέσεις μεταξύ τους επιδεινώθηκαν αφού ο αιγυπτιακός στρατός ανέτρεψε τον πρώην πρόεδρο της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μοχάμεντ Μόρσι μετά τις λαϊκές διαμαρτυρίες κατά της διακυβέρνησής του το 2012-13. Τον Νοέμβριο του 2013, τόσο η Αίγυπτος όσο και η Τουρκία απέσυραν τους πρεσβευτές τους και πάγωσαν τις σχέσεις τους.
Έκτοτε, το Κάιρο και η Άγκυρα έχουν εγκλωβιστεί σε μια διαμάχη που έχει μετατραπεί σε μια ευρύτερη περιφερειακή πάλη για το πολιτικό Ισλάμ. Οι αρχές στην Αίγυπτο χαρακτήρισαν τη Μουσουλμανική Αδελφότητα τρομοκρατική ομάδα, ενώ η Τουρκία παρείχε καταφύγιο σε εκατοντάδες μέλη και ηγέτες της ομάδας που έφυγαν από το Κάιρο με την υποστήριξη του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ηγέτη του Ισλαμικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Στη Λιβύη, οι δύο χώρες ήταν σε αντιπαράθεση καθώς υποστήριζαν τα αντιμαχόμενα λιβυκά κόμματα πριν εκλέξουν προεδρικό συμβούλιο και κυβέρνηση εθνικής ενότητας τον Φεβρουάριο του 2020, για να οδηγήσουν τη χώρα σε μια μεταβατική περίοδο υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις γενικές εκλογές μέχρι το τέλος του 2021.
Πριν από αυτό, η Τουρκία ανέπτυξε στρατιώτες και χιλιάδες Σύρους μισθοφόρους στη Λιβύη για να βοηθήσει το GNA που εδρεύει στην Τρίπολη να αποκρούσει μια επίθεση που εξαπέλυσαν οι δυνάμεις της ανατολικής Λιβύης με επικεφαλής τον Khalifa Hifter με την υποστήριξη της Αιγύπτου, των ΗΑΕ και της Ρωσίας.
Η Αίγυπτος έχει επανειλημμένα ζητήσει την αποχώρηση ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων από τη Λιβύη.
Ωστόσο, η Τουρκία λέει ότι η παρουσία των δυνάμεών της στη Λιβύη είναι μέρος μιας συμφωνίας στρατιωτικής συνεργασίας που υπογράφηκε με το GNA εν μέσω ενός σκληρού εμφυλίου πολέμου μεταξύ της ανατολικής και της δυτικής Λιβύης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τι θα γίνει με τους πιλότους των Rafale; Τα Ιταλικά Μ-346 κερδίζουν έδαφος για τις ανάγκες εκπαίδευσης των πιλότων Ελλάδας - Ισραήλ – Αιγύπτου;
Σε απάντηση, η Αίγυπτος προσπάθησε να απομονώσει την Τουρκία περιφερειακά στη σύγκρουση συμμαχιών στην ανατολική Μεσόγειο, καθώς η Αίγυπτος, η Κύπρος και η Ελλάδα εκτός από το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και την Παλαιστινιακή Αρχή δημιούργησαν το Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου με έδρα το Κάιρο τον Ιανουάριο του 2019 ως μια κυβερνητική οργάνωση με εμπορικούς και πολιτικούς στόχους και κατά της Τουρκίας.
Ως εκ τούτου, στις αρχές του τρέχοντος έτους, η Τουρκία υιοθέτησε μια πιο ευέλικτη προσέγγιση στην αναδιαμόρφωση των περιφερειακών συμμαχιών της με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εκτός από το Ισραήλ, ως μέρος μιας προσπάθειας να οικοδομήσει γέφυρες συνεργασίας με χώρες που είναι σύμμαχοι με τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από χρόνια πολιτικού ανταγωνισμού και στρατιωτικές επεμβάσεις που κατέδειξαν την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή, αλλά χάλασαν τις συμμαχίες της στον αραβικό κόσμο.
Ο Κριγκ είπε ότι το Κατάρ έχει την ευκαιρία να παίξει τον ρόλο του ενδιάμεσου βοηθήματος για την προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, η οποία μέχρι στιγμής είδε την Άγκυρα να ενδιαφέρεται περισσότερο από το Κάιρο για την ομαλοποίηση.
«Τουλάχιστον, το Κατάρ μπορεί να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση των εντάσεων όταν προκύψουν, καθώς τώρα έχει μερίδιο και στην περιοχή, αν και μικρότερης γεωστρατηγικής σημασίας από ότι για άλλους παίκτες της ανατολικής Μεσογείου.
Αλλά και πάλι, αυτός θα μπορούσε να είναι ένας ακόμη λόγος για το Κατάρ να προσπαθεί να αποκλιμακώσει εδώ αντί να τροφοδοτήσει τη σύγκρουση», σημείωσε.
Στις αρχές Μαρτίου, Αιγύπτιοι και Τούρκοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν την επανέναρξη των διπλωματικών επαφών μεταξύ τους. Οι δύο χώρες ανέφεραν σε κοινή δήλωση στις 8 Σεπτεμβρίου ότι συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συνομιλίες για την αποκατάσταση και τελικά την εξομάλυνση των σχέσεων, μετά την ολοκλήρωση του δεύτερου γύρου «διερευνητικών συνομιλιών» με στόχο τη διευθέτηση των διαφορών.
Αξιωματούχοι των δύο χωρών έχουν πραγματοποιήσει μέχρι στιγμής δύο γύρους διμερών συνομιλιών τον Μάιο και τον Σεπτέμβριο.
Όμως οι συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών έχουν παγώσει απότομα έκτοτε, και το Κάιρο θεωρεί ότι η Άγκυρα δεν είναι σοβαρή ακόμη για τη διόρθωση των δεσμών.
«Η συμφωνία υπεράκτιας εξερεύνησης φυσικού αερίου στην Κύπρο με την ExxonMobil και την Qatar Energy προφανώς είχε προηγουμένως συζητηθεί με την Τουρκία κατά την επίσκεψη Ερντογάν στη Ντόχα. Η Τουρκία συμφώνησε σε αυτό με την ελπίδα ότι το Κατάρ μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση μιας προσέγγισης με την Αίγυπτο», κατέληξε ο Krieg.
Διαπιστώσεις -Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω συμπεραίνουμε ότι η συμμετοχή της Qatar Energy, στις γεωτρήσεις στα θαλάσσια οικόπεδα 10 και 5 της Κυπριακής ΑΟΖ, κάθε άλλο παρά για καλό είναι, αφού το Κατάρ είναι χώρα αδελφή προς τον Ερντογάν και την Τουρκία.
Θα λέγαμε ότι η συμμετοχή της εν λόγω εταιρείας μπορεί να αγορευθεί σε δούρειο ίππο για τις Ελληνικές και Κυπριακές θέσεις στην ΝΑ Μεσόγειο, εξυπηρετώντας τα τουρκικά συμφέροντα.
Σε αυτό κατατείνει και η εκτίμηση το να παίξει η Ντόχα ρόλο διαμεσολαβητή για να έρθουν κοντά Κάϊρο και Άγκυρα στην ΝΑ Μεσόγειο, με αρνητικές συνέπειες για τον Ελληνισμό και τα συμφέροντά του.
Τέλος πρός επίρρωση των παραπανω υπενθυμίζουμε την συμφωνία Τουρκίας -Κατάρ για στάθμευση 36 μαχητικών αεροσκαφών του εμιράτου , μεταξύ των οποίων και τουλάχιστον 12 Rafale, με σκοπό αν απαιτηθεί να ενισχύσουν την τουρκική αεροπορία κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων με τρίτη χώρα, φωτογραφίζοντας ουσιαστικά την Ελλάδα.
