Σε χθεσινό άρθρο θέσαμε τον προβληματισμό αν όντως βρίσκεται στην πόρτα της εξόδου από το ΝΑΤΟ και επισήμως η Τουρκία δια στόματος Καλίν;
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, φαίνεται να επιδιώκει μια στρατηγική εξισορρόπησης της Δύσης και της Μόσχας μεταξύ τους, αλλά αυτή η πράξη εξισορρόπησης θεωρείται πιθανό να αποτύχει, αφήνοντας την Τουρκία χωρίς φίλους ή συμμάχους. Σε απάντηση, η ΕΕ και οι ΗΠΑ θεωρούνται ότι πρέπει να διατηρήσουν μια ισορροπία, χαλιναγωγώντας μια ανυπόμονη και ολοένα και πιο διεκδικητική Τουρκία, διατηρώντας την ταυτόχρονα στη σκηνή του ΝΑΤΟ και έξω από την τροχιά της Μόσχας.
Η συνεχιζόμενη παρουσία της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ παραμένει σημαντικός στόχος τόσο για τις Βρυξέλλες όσο και για την Ουάσιγκτον, παρά την ολοένα και πιο ανταγωνιστική στάση της Άγκυρας, απέναντι στους εταίρους της στο ΝΑΤΟ και τον αποσταθεροποιητικό στρατιωτικό της τυχοδιωκτισμό στη Συρία, το Ιράκ, τη Λιβύη, την ανατολική Μεσόγειο και το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Η Άγκυρα είναι μέλος του Οργανισμού του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) για σχεδόν επτά δεκαετίες. Η Τουρκία προσχώρησε πριν από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Δυτική Γερμανία, η Ισπανία και η Πολωνία. Επιπλέον, για αρκετά χρόνια ο στρατός της ήταν ο μεγαλύτερος στη Συμμαχία μετά τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η δύσκολη σχέση μεταξύ της Τουρκίας και της γειτονικής της Ελλάδας, έχει δημιουργήσει έντονη διαμάχη εντός του οργανισμού . Η Αθήνα, όπως και η Άγκυρα, εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, αλλά αποχώρησε το 1974 λόγω της εισβολής της Τουρκίας σε τμήμα της Κύπρου.
Για πολύ καιρό, η κριτική για την Τουρκία μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ προερχόταν αποκλειστικά από την Αθήνα, αλλά πρόσφατα αυτή η τάση άλλαξε. Πριν από μερικά χρόνια, άλλα μέλη προσχώρησαν στην κριτική λόγω των αποφάσεων και των ενεργειών που έλαβε ο Τούρκος Πρόεδρος Ερντογάν .
Οι πολιτικές του Ερντογάν σπέρνουν διχόνοια στο ΝΑΤΟ
Η Άγκυρα παρουσιάζει πιθανώς, πιο σημαντικές στρατηγικές προκλήσεις για τη Μόσχα παρά για τη Δύση. Ενώ η Τουρκία βρίσκεται επί του παρόντος σε αντίθεση με την Ελλάδα και άλλους εταίρους του ΝΑΤΟ στην ανατολική Μεσόγειο, επιδιώκει επίσης μια σκόπιμη και διαφοροποιημένη στρατηγική εμπλοκής με χώρες σε όλη την παράκτια περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία.
Στρατιωτικές επιθέσεις στη βόρεια Συρία, εξερεύνηση πετρελαίου κοντά στην Κύπρο, αντιπαράθεση με ελληνικά πλοία στην ανατολική Μεσόγειο και με γαλλικά πλοία στα ανοικτά των ακτών της Λιβύης, όπου διατηρεί και μισθοφόρους, είναι μερικές μόνο από τις κινήσεις που έχουν δημιουργήσει τη μεγαλύτερη αντιπαράθεση εντός της Συμμαχίας. Από την άλλη πλευρά, είναι επίσης απαραίτητο να επισημανθεί η αυταρχική και επεκτατική μετατόπιση του Ερντογάν, η οποία οδήγησε επίσης σε επιδείνωση των δεσμών του με την Ευρωπαϊκή Ένωση .
Ωστόσο, αυτό που αναμφίβολα προκαλεί τους περισσότερους ενδοιασμούς σε έναν οργανισμό, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραματίζουν βασικό ρόλο είναι η προσέγγιση που αναπτύσσει η Τουρκία με τη Ρωσία . Σε μια εποχή που πολλοί ειδικοί και αναλυτές μιλούν για έναν «νέο Ψυχρό Πόλεμο», λόγω της αυξανόμενης έντασης μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας σε περιοχές όπως η Μαύρη Θάλασσα, τα σχέδια του Ερντογάν να πλησιάσει τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, θεωρούνται απειλή μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ και, πιο συγκεκριμένα, στον Λευκό Οίκο.
Η Άγκυρα φαίνεται επίσης να αναζωογονεί την ιδέα της παντουρκικής αλληλεγγύης, για την οικοδόμηση μιας συμμαχίας σε όλη την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο. Η Τουρκία ήταν ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας Τουρκόφωνων Κρατών, που σχηματίστηκε το 2009 με πρωταρχικό στόχο την εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ της Άγκυρας και των τουρκόφωνων κρατών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Αυτή η ομάδα θεωρήθηκε ως « προσαρμοσμένη για να επεκτείνει την τουρκική επιρροή στην Κεντρική Ασία ». Ενώ ξεκίνησε με αργό ρυθμό, φαίνεται να έχει αποκτήσει συνάφεια και δυναμική από τα τέλη του 2019, όταν εντάχθηκε επίσημα το Ουζμπεκιστάν.
Ο Ερντογάν έχει κάνει πολλές στρατιωτικές συμφωνίες με τη Ρωσία , συμπεριλαμβανομένης της αγοράς του συστήματος αεράμυνας S-400. Η αγορά αυτών των αντιαεροπορικών πυραύλων, κόστισε στην Τουρκία αμερικανικές κυρώσεις και η Ουάσιγκτον απέβαλε την Άγκυρα από το πρόγραμμα αγοράς μαχητικών-βομβαρδιστικών F35. Η Τουρκία είχε πολλές ευκαιρίες την τελευταία δεκαετία να αγοράσει το αμερικανικό αμυντικό σύστημα Patriot και αντ' αυτού, επέλεξε να αγοράσει τους S-400, που παρέχουν στη Ρωσία έσοδα, πρόσβαση και επιρροή.
Εν τω μεταξύ, ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, επιβεβαίωσε στον λογαριασμό του στο Twitter, ότι η Ουάσιγκτον θα επιβάλει κυρώσεις σε «οποιαδήποτε οντότητα έχει σημαντικές συναλλαγές με τον ρωσικό στρατό ή τομείς πληροφοριών».
Παρά τις προσπάθειες βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, οι δύο χώρες συνεχίζουν στο ίδιο πνεύμα. «Τα σημάδια δεν είναι καλά στις σχέσεις της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες», είπε ο Ερντογάν σε δημοσιογράφους, μετά την επιστροφή του από τη Νέα Υόρκη μετά τη σύνοδο κορυφής της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Ο Τούρκος πρόεδρος αγνόησε τις απειλές και την οργή των ΗΠΑ, καθώς συνέχισε να ενισχύει τους στρατιωτικούς δεσμούς με τη Ρωσία. «Στο μέλλον, κανείς δεν θα μπορεί να παρέμβει ως προς το τι είδους αμυντικά συστήματα αποκτούμε, από ποια χώρα και σε ποιο επίπεδο» , είπε. Ο Ερντογάν τόνισε επίσης, ότι η κυβέρνησή του είναι η «μόνη» που μπορεί να παρέμβει στη «λήψη τέτοιων αποφάσεων».
Μετά από μια σύνοδο κορυφής στη ρωσική πόλη Σότσι, ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με τη Ρωσία, για την παραγωγή νέων μαχητικών-βομβαρδιστικών, στρατιωτικών πλοίων και υποβρυχίων . «Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά ποια βήματα πρέπει να λάβουμε, για την παραγωγή κινητήρων και αεροσκαφών και μαχητικών αεροσκαφών», εξήγησε ο Ερντογάν μετά τη συνάντηση με τον Πούτιν.
Ο Ερντογάν ελπίζει επίσης, να εξερευνήσει τον πυρηνικό τομέα με τον Ρώσο ομόλογό του. "Μιλήσαμε με τον Πούτιν για την κατασκευή δύο ακόμη πυρηνικών σταθμών εκτός από το Akkuyo. Συμφώνησε να εργαστεί για το θέμα", σημείωσε. Η ρωσική Rosatom, κατασκευάζει αυτή τη στιγμή ένα πυρηνικό εργοστάσιο στη νότια επαρχία της Μερσίνας. Επιπλέον, η Άγκυρα θέλει να συνεργαστεί με τη Μόσχα σε διαστημικά θέματα. Ο Ερντογάν, ανακοίνωσε ότι εκτός από όλες αυτές τις συμφωνίες, υπήρξε μια «περαιτέρω προσφορά» για συνεργασία για τη δοκιμή εκτοξεύσεων πυραύλων στο διάστημα. Από αυτή την άποψη, αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκία έχει συμφωνίες με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA).
Παρά τις προσπάθειες προσέγγισης του Ερντογάν με τον Πούτιν, υπάρχουν ορισμένα ζητήματα στα οποία συγκρούονται Τουρκία και Ρωσία. Οι δύο χώρες υπερασπίζονται διαφορετικούς παράγοντες στη Συρία και τη Λιβύη.
Στην περιοχή του Καυκάσου, επίσης, οι θέσεις διαφέρουν. Κατά τον τελευταίο πόλεμο Αρμενίων-Αζέρων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Τουρκία στήριξε το Αζερμπαϊτζάν, έναν ιστορικό σύμμαχο της Άγκυρας. Υπήρξαν μάλιστα κατηγορίες ότι η τουρκική κυβέρνηση, μετέφερε μισθοφόρους στην περιοχή για να πολεμήσουν στην Αζερική πλευρά. Σε απάντηση σε αυτές τις φήμες, η Ρωσία επικοινώνησε με την Τουρκία και κάλεσε για «μέγιστη αυτοσυγκράτηση».
Αυτές οι πρωτοβουλίες, που όλες φαίνεται να διεξάγονται σε πλήρη περιφρόνηση των ρωσικών συμφερόντων, δεδομένου ότι απευθύνονται σε χώρες ιστορικά εντός της τροχιάς της Μόσχας, υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα οδεύει σε μια πορεία σύγκρουσης με τη Μόσχα και όχι σε μια εκτόνωση. Και ενώ η Ρωσία μπορεί να έχει ανεχτεί τις αντιπαραθέσεις με την Τουρκία στη Συρία και τη Λιβύη, όπου οι στρατοί πληρεξουσίου τους βρίσκονται σε άμεση σύγκρουση, είναι πιθανό να είναι λιγότερο ανεκτική στους ελιγμούς της Άγκυρας στην αυλή της Ρωσίας.
Η Γαλλία σε κρίση με την Τουρκία
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες, βλέπουν σωστά την αυξανόμενη κρίση με την Τουρκία ως πρόκληση για το μέλλον του ΝΑΤΟ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν είναι η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που έχει επί του παρόντος έντονες διαμάχες με την Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, έχει επίσης αποστασιοποιηθεί από τον Ερντογάν. Ένας από τους κύριους λόγους αυτής της διαφωνίας μεταξύ Άγκυρας και Παρισιού είναι η Λιβύη. Η Γαλλία, παρά τη δήλωση της ουδετερότητάς της, υποστηρίζει τον Χαφτάρ. Στο πλαίσιο αυτό, σημειώθηκε ένα μεγάλο περιστατικό που αποτέλεσε σημείο καμπής στις τουρκογαλλικές σχέσεις. Το καλοκαίρι του περασμένου έτους, η Γαλλία κατηγόρησε ένα τουρκικό πολεμικό πλοίο ότι παρενόχλησε ένα από τα σκάφη του στα ανοιχτά της Λιβυκής ακτής, αν και η Άγκυρα αρνήθηκε αυτή την κατηγορία . Για το Λιβυκό ζήτημα, ο Μακρόν χαρακτήρισε την πολιτική της Τουρκίας στη Λιβύη «εγκληματική».
Το Παρίσι έχει τοποθετηθεί ως βασικός σύμμαχος της Αθήνας έναντι της Άγκυρας. «Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τη θέση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Μακρόν το περασμένο καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια μιας νέας κλιμάκωσης της έντασης στα ύδατα της Μεσογείου. Η τελευταία στρατιωτική συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας δεν άρεσε ούτε στην Τουρκία, η οποία την θεώρησε ως «στρατιωτική συμμαχία εναντίον της Άγκυρας» και «βλαπτική για το ΝΑΤΟ».
Είναι προφανές ότι η Τουρκία σφυρηλατεί έναν νέο γεωπολιτικό άξονα που μπορεί να τη δει να αποκλίνει όλο και περισσότερο από τους βασικούς στόχους του ΝΑΤΟ.
Αλλά, σημαντικό είναι ότι αυτός ο άξονας θα λειτουργήσει και ως αντίβαρο στη Ρωσία σε όλη τη Μέση Ανατολή και την Ευρασία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες που σκέφτονται πώς να διαχειριστούν την Άγκυρα θα πρέπει να το προσέξουν.
