Κατά τη διάρκεια της κατάθεσής του στη δίκη της Meta για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, ο ιδρυτής του Facebook Μαρκ Ζάκερμπεργκ παραδέχτηκε κάτι που πολλοί χρήστες είχαν ήδη αντιληφθεί: ότι οι πλατφόρμες όπως το Facebook δεν είναι πια αυτό που ήταν.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Instagram: Από μια «παραξενιά» του Ζάκερμπεργκ σε εξαγορά - ορόσημο που καθόρισε τα social media
«Τι κάνει ένα κοινωνικό δίκτυο αυτό που είναι;» ήταν ένα από τα ερωτήματα που αιωρήθηκαν. Στην ακμή τους, τα social media λειτουργούσαν ως ψηφιακοί χώροι συγκέντρωσης, όπου οι άνθρωποι μοιράζονταν στιγμές, ειδήσεις και κοινωνικά γεγονότα με φίλους. Το Facebook ήταν το μέρος που μάθαινες αν ο φίλος σου έχει σχέση ή αν διοργανώθηκε ένα πάρτι χωρίς να προσκληθείς. Πλέον, όμως, μοιάζει περισσότερο με ένα μέσο ψυχαγωγίας και κατανάλωσης περιεχομένου.
Ο ίδιος ο Ζάκερμπεργκ παρουσίασε ένα διάγραμμα, σύμφωνα με το οποίο το ποσοστό του χρόνου που αφιερώνεται στην προβολή περιεχομένου φίλων έχει μειωθεί σημαντικά:
- Από 22% σε 17% στο Facebook
- Από 11% σε 7% στο Instagram
Αντί για διαπροσωπική σύνδεση, οι χρήστες πλέον καταναλώνουν μαζικά περιεχόμενο από influencers, εταιρείες, ειδησεογραφικά αποσπάσματα και υλικό που δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη.
Η μάχη με την FTC
Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ (FTC) κατηγορεί τη Meta ότι διατηρεί παράνομο μονοπώλιο στον χώρο των κοινωνικών δικτύων, αγοράζοντας ανταγωνιστές όπως το Instagram (2012) και το WhatsApp (2014). Αντίθετα, η Meta υποστηρίζει ότι ο ορισμός του «μέσου κοινωνικής δικτύωσης» έχει αλλάξει τόσο δραματικά, που δεν υφίσταται καν μονοπώλιο με τη σημερινή έννοια.
Η εταιρεία παρουσίασε μάλιστα ένα γραφικό με ένα ρινγκ πυγμαχίας, στο οποίο εμφανίζονται ως ανταγωνιστές της το TikTok, το YouTube και το iMessage – αν και η FTC δεν αναγνωρίζει τις δύο τελευταίες ως άμεσους ανταγωνιστές.
Ένα σημαντικό επιχείρημα της FTC είναι πως αν η Meta δεν είχε εξαγοράσει το WhatsApp, ίσως σήμερα να είχε εξελιχθεί σε έναν πολύ ισχυρό ανταγωνιστή. Οι ιδρυτές του, ωστόσο, είχαν εκφράσει την πρόθεσή τους να κρατήσουν την πλατφόρμα «λιτή» – σε αντίθεση με τις επιθετικές τακτικές ανάπτυξης της Meta, που πρόσθεσε λειτουργίες όπως βιντεοκλήσεις και ομαδικά chats.
Παραμένει, πάντως, δύσκολο να αποδειχθεί αν μια ανεξάρτητη πορεία του WhatsApp θα προσέφερε περισσότερες επιλογές ή καλύτερη εμπειρία χρήσης.
Το μέλλον των social media και... η σκέψη του διαχωρισμού
Σε μια από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές της κατάθεσης, η FTC παρουσίασε υπόμνημα του Ζάκερμπεργκ από το 2018, στο οποίο εξέφραζε την ιδέα να γίνει το Instagram ξεχωριστή εταιρεία. Παραδεχόταν ότι ενδέχεται να έχει καλύτερες επιδόσεις εκτός του ομίλου της Meta, προβλέποντας ταυτόχρονα ότι ίσως η εταιρεία οδηγηθεί σε υποχρεωτικό διαχωρισμό στο μέλλον, εξαιτίας αντιμονοπωλιακής ρύθμισης.
Σήμερα, το τοπίο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης βρίσκεται σε ριζική μετάβαση:
- Το TikTok βρίσκεται αντιμέτωπο με πιθανή απαγόρευση στις ΗΠΑ
- Η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργεί νέο είδος περιεχομένου
- Το OpenAI, σύμφωνα με δημοσίευμα του Verge, αναπτύσσει το δικό του κοινωνικό δίκτυο για να ανταγωνιστεί το Instagram και το Χ
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που η FTC μοιάζει να κυνηγάει ένα παλιό πρόβλημα, ενώ οι εξελίξεις τρέχουν μπροστά της.
Πρόστιμα στην Ευρώπη – Πιέσεις από τον Τραμπ στις ΗΠΑ
Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε στην Apple και τη Meta πρόστιμα για αντιανταγωνιστικές πρακτικές, ύψους 500 και 200 εκατομμυρίων ευρώ αντίστοιχα. Αντίθετα, στις ΗΠΑ, η δικαστική απόφαση μπορεί να αποβεί πιο δραστική, με το ενδεχόμενο διάσπασης της Meta να παραμένει στο τραπέζι.
Στον Λευκό Οίκο, ο Ζάκερμπεργκ έχει καλλιεργήσει σχέσεις με τον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος παρόλα αυτά εξακολουθεί να υποστηρίζει την αγωγή κατά της Meta. Ο ίδιος, όπως φαίνεται και από την περίπτωση της ByteDance (ιδιοκτήτριας του TikTok), δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει την απειλή μιας διάλυσης ως μέσο διαπραγμάτευσης.
