Η ανοιχτή επιστολή από 104 συνταξιούχους Τούρκους Ναυάρχους που επικρίνουν το κυβερνητικό σχέδιο για τη διάνοιξη νέας πλωτής οδού παράλληλα με τον Βόσπορο, έθεσε τις βάσεις μιας νέας πολιτικής κλιμάκωσης στην Τουρκία που θα μπορούσε να κορυφωθεί με την εκκαθάριση και άλλων αξιωματικών από τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με την επίφαση προετοιμασίας πραξικοπήματος.
Συγκεκριμένα οι απόστρατοι Ναύαρχοι εξέφρασαν την ανησυχία τους για την πρόθεση της Άγκυρας να χτίσει μια τεχνητή πλωτή οδό ως εναλλακτική λύση του Βοσπόρου, καθώς κυκλοφορούσαν προτάσεις ότι η Άγκυρα θα μπορούσε να αποχωρήσει από τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η οποία κατοχυρώνει στην Τουρκία δικαιώματα ελέγχου της θαλάσσιας κυκλοφορίας μέσω του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, αναφορικά με τη σύνδεση μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ερντογανικοί: ''Κεμαλιστές & ΗΠΑ πίσω από τους ναυάρχους''
Η συνθήκη έχει εκτεταμένες διεθνείς επιπτώσεις, καθώς εγγυάται την πρόσβαση σε πολιτικά πλοία σε καιρό ειρήνης, αλλά περιορίζει τη διέλευση ορισμένων στρατιωτικών πλοίων.
Στο δεύτερο μέρος της επιστολής, οι απόστρατοι Ναύαρχοι ανέφεραν ότι ο στρατός πρέπει να τηρήσει τις ιδρυτικές αρχές της τουρκικής δημοκρατίας και τη «σύγχρονη διαδρομή» που σχεδίασε ο ιδρυτής της, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. "Διαφορετικά, η Δημοκρατία της Τουρκίας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο και την απειλή γεγονότων γεμάτα κρίση και τους μεγαλύτερους κινδύνους για την ύπαρξή της, τα παραδείγματα των οποίων φαίνονται στην ιστορία", προειδοποίησαν.
Η έκκληση των αποστράτων Ναυάρχων αποτελεί μια αναφορά στις κοσμικές αξίες του κράτους και προκλήθηκε από την πρόσφατη διαρροή εικόνων ενός ναυάρχου που ήταν εν ενεργεία, ο οποίος φέρεται να επισκέπτεται τα συγκροτήματα μιας ισλαμικής τάξης με θρησκευτικά καλύμματα κεφαλής και μια ρόμπα πάνω από τη στολή του.
Η Al-Monitor έμαθε ότι οι προετοιμασίες για την ανοιχτή επιστολή των απόστρατων Ναυάρχων ξεκίνησαν πριν από περίπου ένα μήνα και ότι πολλά πρόχειρα μηνύματα κοινοποιήθηκαν σε ομάδες WhatsApp τις τελευταίες δύο εβδομάδες για τη συλλογή απόψεων και σχολίων. Οι ομάδες, ωστόσο, παρακολουθούνταν από τις υπηρεσίες πληροφοριών. Έτσι, οι αρχές γνώριζαν την πρωτοβουλία και θα μπορούσαν να την σταματήσουν προειδοποιώντας διακριτικά ή ανοιχτά τους απόστρατους. Επέλεξαν να μην το πράξουν, κάτι που υποδηλώνει ότι η ανοιχτή επιστολή επιτρέπεται εν γνώσει τους να προχωρήσει.
Αυτό που ακολούθησε ήταν μια εκστρατεία με επικεφαλής κυβερνητικά μέλη και φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, που απεικόνιζε την ανοιχτή επιστολή ως καλυμμένη απειλή πραξικοπήματος. Ξεκίνησε δικαστική έρευνα για το περιστατικό, και 10 από τους υπογράφοντες συνελήφθησαν. Συνολικά, η επιστολή ήρθε ως θεόσταλτη για τον Ερντογάν, προκειμένου να αναβιώσει την χαρακτηριστική του αφήγηση για απειλές πραξικοπήματος και να εδραιώσει την κλιδωνισμένη λαϊκή υποστήριξή του εν μέσω βαθύτερων οικονομικών αναταραχών.
Ωστόσο, ο τόνος και το περιεχόμενο της δήλωσης αντηχούσαν ως στρατιωτικό διάγγελμα. Μια καλύτερη διατύπωση με πιο δημοκρατικό τόνο θα μπορούσε να δημιουργήσει ευρύτερη δημόσια υποστήριξη.
Όσον αφορά το ποια θα είναι η πιθανή συνέπεια αυτής της επιστολής, αυτή θα είναι η ευθυγράμμιση μεταξύ της κυβέρνησης και ενός σκληροπυρηνικού κοσμικού αλλά αντιαμερικανικού, εθνικιστικού στρατοπέδου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Μετωπική σύγκρουση απόστρατων ναυάρχων και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Οι απόστρατοι Ναύαρχοι φαίνεται να έχουν ενοχληθεί επίσης από τις πρόσφατες αλλαγές στους νόμους που ρυθμίζουν τους διορισμούς στρατιωτικού προσωπικού. Σύμφωνα με τις τροπολογίες, οι οποίες εισήχθησαν στις αρχές Μαρτίου, η εξουσία διορισμού και προώθησης στρατηγών, ναυάρχων, και αξιωματικών μεταφέρθηκε από τη δικαιοδοσία του Γενικού Επιτελείου στο Υπουργείο Άμυνας.
Η κίνηση αυτή πυροδότησε εκτεταμένες ανησυχίες σε στρατιωτικούς κύκλους ότι η κυβέρνηση θέτει ένα νομικό πλαίσιο για να επαναπροσδιορίσει τα ανώτερα κλιμάκια της στρατιωτικής ιεραρχίας σύμφωνα με τις προτιμήσεις του τον Αύγουστο, όταν αποφασίζονται στρατιωτικές προαγωγές, αναθέσεις καθηκόντων και αποστρατείες.
Ένα κρίσιμο ερώτημα σε αυτό το πλαίσιο είναι εάν ο "έλεγχος" της ανοικτής επιστολής θα επεκταθεί σε Στρατηγούς και Ναυάρχους. Μια τέτοια κίνηση θα επηρέαζε τις προαγωγές τον Αύγουστο, καθώς όποιος κρατείται σχεδόν σίγουρα θα αποστρατεύεται.
Ένα άλλο, αν και λιγότερο πιθανό, σενάριο είναι ότι η ανοιχτή επιστολή ήταν ένας ψεύτικος αγώνας για να καταλάβει τη δημόσια συζήτηση, στην οποία κυριαρχούσε η οικονομική κρίση, η πανδημία COVID-19 και τα προβλήματα εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας.
Μερικοί από τους απόστρατους Ναυάρχους που υπέγραψαν την επιστολή είναι γνωστό ότι ανήκουν στο αντιαμερικανικό στρατόπεδο που υποστήριξε τη στάση του Ερντογάν προς τη Δύση τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, η Άγκυρα ξεκίνησε πρόσφατα μια αναζήτηση για την αποκατάσταση των σχέσεων με την Ουάσιγκτον και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Επιπλέον, η αυξανόμενη ανησυχία για τον κοσμικό χαρακτήρα του τουρκικού στρατού και τις παραδόσεις του θα υπερέβαινε άλλες σκέψεις από αυτούς τους απόστρατους.
Είναι ενδιαφέρον, στα πρώτα δημόσια σχόλιά του για το ζήτημα στις 5 Απριλίου, ο τόνος του Ερντογάν δεν ήταν τόσο πομπώδης όσο αναμενόταν. Μετά την ομιλία του, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης φάνηκαν μείωσαν την επιθετική ρητορική τους. Μάλλον αντιλήφθηκαν ότι δεν "πουλάει" πλέον στον τουρκικό λαό, ότι πάλι απειλείται η κυβέρνηση με πραξικόπημα, ο οποίος λαός τελεί είναι εν μέσω οικονομικής ανέχειας, φτώχειας και Covid
Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι η επίσκεψη κορυφαίων αξιωματούχων της ΕΕ στις 6 Απριλίου στην Τουρκία μετά από τα μηνύματα της Άγκυρας ότι είναι πρόθυμη να ξεπαγώσει τις ψυχρές διμερείς σχέσεις. Η Άγκυρα ελπίζει ότι η αποκατάσταση των σχέσεων με την ΕΕ θα ενθαρρύνει τις ευρωπαϊκές επενδύσεις για την αναζωογόνηση της τουρκικής οικονομίας. Έτσι, οι πιεστικές οικονομικές ανησυχίες θα τον εμπόδισαν να πυροδοτήσει φόβους για μια νέα δικαστική επίθεση εναντίον του στρατού και να προκαλέσει πολιτικές εντάσεις στη χώρα.
Εκατοντάδες στρατιωτικοί, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων Διοικητών, φυλακίστηκαν σε μια σειρά αμφιλεγόμενων δικών για φερόμενα πραξικοπήματα κατά τα προηγούμενα χρόνια της εξουσίας του Ερντογάν. Οι διώξεις οδήγησαν σε μαζικές εκκαθαρίσεις στον στρατό, διαταράσσοντας τη σειρά διαδοχής στις τάξεις της στρατιωτικής Ιεραρχίας.
Θα μπορούσαν να μετατραπούν με την επίφαση των Γκιουλενιστών οι κρίσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις σε ένα είδος «ξεκαθαρίσματος» από πλευράς Ερντογάν για να κάνει τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις «κομματικό στρατό»; Η κυβέρνηση ελπίζει για πολιτικά οφέλη από την κρίση;
Δύο βασικοί δείκτες είναι πιθανό να προσφέρουν ενδείξεις σε αυτά τα ερωτήματα. Το πρώτο είναι τα μέσα ενημέρωσης.
Μια ενδεχόμενη εμφάνιση των πρωτοσέλιδων για μια αποτυχημένη συνωμοσία πραξικοπήματος, πλήρης με διαρροές συνομιλιών ή μηνυμάτων μεταξύ αποστράτων ή αξιωματικών, θα ήταν ένα ενδεικτικό μήνυμα.
Ο δεύτερος δείκτης είναι η κράτηση αξιωματικών που είναι εν ενεργεία, γιατί αυτό θα ήταν ένα μήνυμα ότι ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει τη διαμάχη για πολιτικούς σκοπούς για να διατηρηθεί στην εξουσία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ο Ερντογάν εμπλέκει Κεμαλιστές-Ακσενέρ με τους ναυάρχους
Τέλος από τα παραπάνω διαφαίνεται οι συνιστώσες της διαμάχης προκαλούν ανησυχία για ακόμη μεγαλύτερη πόλωση στην Τουρκία σε θεμελιώδεις γραμμές της, όπως ο κοσμικός χαρακτήρας της έναντι του Ισλάμ, ή η κληρονομιά του Ατατούρκ έναντι του οράματος του Ερντογάν. Η Τουρκία φαίνεται να διέρχεται από μια ζώνη λυκόφωτος.
