Τις βασικές πτυχές των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την προοπτική τους, στη σκιά της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και στον Έβρο, φώτισαν οι πρώην υπουργοί Ντόρα Μπακογιάννη, Ευάγγελος Βενιζέλος και Ευάγγελος Αποστολάκης, σε διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, σε συνεργασία με τον Κύκλο Ιδεών.
Παίρνοντας πρώτη τον λόγο, η πρώην υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη εξέφρασε την εκτίμηση πως η εικόνα σήμερα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι ανησυχητική και επισήμανε ότι η Τουρκία συντηρεί την ένταση σκοπίμως διότι πιστεύει ότι έχει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί από διαφορετική θέση, σημειώνοντας δε ότι δεν ήταν τυχαία τα επεισόδια στον Έβρο και οι πρόσφατες δηλώσεις των Τούρκων υπουργών Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου και Άμυνας Χουλουσί Ακάρ. Εστιάζοντας περαιτέρω στον Έβρο, η κ. Μπακογιάννη κατέδειξε πως η στρατηγική του Ερντογάν τού γύρισε μπούμερανγκ. «Είχε στόχο να δημιουργήσει αναστάτωση στην Ελλάδα και να εκβιάσει την Ευρώπη. Βρέθηκε απέναντι σε μια Ευρώπη η οποία στήριξε την Ελλάδα. Και αυτό εξελήφθη ως μια ήττα από την τουρκική πολιτική ηγεσία» εξήγησε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
H πανδημία, ο Ερντογάν και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις
Συνεχίζοντας στο ίδιο μήκος κύματος την ανάλυσή της, η βουλευτής της ΝΔ διατύπωσε την εκτίμηση ότι τελικά ο Τούρκος Πρόεδρος θα υποχρεωθεί να στραφεί με τον έναν ή τον άλλον τρόπο προς την Ευρώπη. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό και την οικονομία, εξέφρασε την πεποίθηση ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θα αναγκαστεί να στραφεί στην Ευρώπη. «Αυτή η συμφωνία πακέτο Ευρώπης- Τουρκίας, την οποία πρέπει να επιδιώξουμε εμείς να κάνει η Ευρώπη με την Τουρκία, πρέπει να περιλαμβάνει εκτός από το μεταναστευτικό και την οικονομική συνεργασία και τα θέματα ασφάλειας και να φέρει την Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων» προσδιόρισε με σαφήνεια. Εξίσου, προέταξε πως η Ελλάδα πρέπει να εντάξει αυτή τη στρατηγική της σε μια συνολική ευρωπαϊκή στρατηγική και ότι ίσως αυτή τη στιγμή να είναι η καλύτερη ευκαιρία να ακολουθήσει η Ελλάδα αυτή τη στρατηγική και να εντάξει τις ελληνικές θέσεις μέσα στους ευρωπαϊκούς στόχους.
Απαντώντας σε ερώτηση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, η κ. Μπακογιάννη διατύπωσε την άποψη ότι η συμφωνία με την Αίγυπτο πρέπει να προηγηθεί των όποιων άλλων συμφωνιών. Αναφορικά με τη σύναψη σχετικής συμφωνίας και με την Τουρκία, η πρώην υπουργός Εξωτερικών υπογράμμισε πως «πρέπει να βασιστούμε στο διεθνές δίκαιο και να προσπαθήσουμε να βρούμε ένα modus operandi», αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι στη φάση αυτή απέχουμε πάρα πολύ από αυτό.
Περαιτέρω σκιαγραφώντας την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Τουρκία, είπε πως «η κρίση του κορονοϊού βρήκε την Τουρκία σε ήδη αρκετά βεβαρημένη οικονομική κατάσταση» και της δημιούργησε ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Παρατήρησε πως για πρώτη φορά εδώ και πάρα πολλά χρόνια η δημοτικότητα του Τούρκου Προέδρου πέφτει καθημερινά, ότι πάνω από 60% των νέων Τούρκων δηλώνουν ευθέως ότι δεν εμπιστεύονται τον Ταγίπ Ερντογάν και καταγράφεται από τα εσωτερικά του κόμματος του μία δύναμη της οποίος ηγείται ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Αλί Μπαμπατζάν.
Ευάγγελος Βενιζέλος
Την εκτίμηση πως «το φαινόμενο που λέγεται εξαγωγή μιας φυσικής έντασης για λόγους αντιπερισπασμού ή γιατί έτσι δημιουργεί κάποιες δυνατότητες ανταλλαγής μέσα από τη διαπραγμάτευση, θα οξύνεται», εξέφρασε με τη σειρά του ο Ευάγγελος Βενιζέλος αναφερόμενος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Αναφερόμενος στον Έβρο, ο κ. Βενιζέλος είπε πως υπάρχει μια σαφής ήττα της γραμμής Ερντογάν και μια ελληνική επιτυχία. «Έχουμε καταφέρει τον τελευταίο καιρό να στεγανοποιήσουμε τα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο, δεν έχουμε διελεύσεις. Αυτό ίσως να εξηγεί και μια υπερένταση στις τουρκικές υπερπτήσεις, παραβάσεις και παραβιάσεις στο Αιγαίο» επισήμανε.
Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό, ο κ. Βενιζέλος ανάδειξε πως η Ελλάδα πρέπει να το αντιμετωπίζει ως ευρωπαϊκό πρόβλημα και διεθνές ανθρωπιστικό και όχι ως ελληνοτουρκικό. Σχολιάζοντας σχετικά αναφορά της Ντόρας Μπακογιάννη, ο κ. Βενιζέλος είπε «μακάρι να υπάρξουν οι προϋποθέσεις για συμφωνία πακέτο για το μεταναστευτικό», αλλά τη θεώρησε δύσκολη.
Αποτυπώνοντας τη σημερινή κατάσταση στην Τουρκία, ο πρώην αντιπρόεδρος και υπουργός Εξωτερικών την περίοδο 2013-2015, είπε πως ο Ταγίπ Ερντογάν αντιμετωπίζει ένα μεγάλο φάσμα προβλημάτων. «Καλείται να διαχειριστεί μια κρίση υγειονομική, οικονομική που προϋπήρχε και τώρα έχει ενταθεί. Επίσης, έχει ανοικτά μέτωπα στην εξωτερική του πολιτική και στην πολιτική ασφάλειας και άμυνας, και ο ίδιος επενδύει στα μέτωπα αυτά, με χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της Συρίας και της Λιβύης. Το αδιέξοδο του κ. Ερντογάν οικονομικά, χρηματοπιστωτικά και νομισματικά είναι πάρα πολύ μεγάλο» σημείωσε χαρακτηριστικά και προσέθεσε πως «όλα αυτά είναι αντιφατικά, πολύπλοκα, επικίνδυνα γιατί είναι οριακά. Αυτά συνοδεύονται με την πάγια διάθεση της Τουρκίας να εξάγονται οι εσωτερικές εντάσεις».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Βενιζέλος εκτίμησε πως η Τουρκία δεν θα δώσει ποτέ μεγαλύτερη έμφαση στο ζήτημα της αποστρατικοποίησης. «Το ζήτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών είναι παλιό. Δεν είναι καινούργιο δεδομένο στον κατάλογο των μονομερών διεκδικήσεων της Τουρκίας. Η ελληνική απάντηση έχει δοθεί εδώ και αρκετό καιρό» σημείωσε.
Όσον αφορά το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, κατέστησε σαφές πως δεν είναι ένα ελληνοτουρκικό ζήτημα, λέγοντας ότι η οριοθέτηση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι μια πολύ σημαντική πτυχή, αλλά όχι η μόνη πτυχή. «Εμείς έχουμε εκκρεμότητα ως προς την οριοθέτηση με την Αλβανία, την Ιταλία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη. Άρα, σημαίνει ότι υπάρχουν προβλήματα» προσέθεσε και προέταξε πως «πρέπει να έχουμε την πρωτοβουλία των διερευνητικών επαφών και των διαβουλεύσεων, με στόχο να γίνει η οριοθέτηση όπως λέει το διεθνές δίκαιο. Αναγνώρισε πως συμφωνία είναι δύσκολο πρακτικά να επιτευχθεί, αλλά σημείωσε πως μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία για την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης μόνο για την οριοθέτηση. Αφού διερωτήθηκε αν θα μας προσφέρει κάτι η ανακήρυξη της ΑΟΖ που είναι μια νομική πράξη γενική, σημείωσε πως χωρίς οριοθέτηση δεν εκμεταλλεύεσαι τίποτα. Χωρίς οριοθέτηση στην πραγματικότητα δεν μπορεί να έχεις την πλήρη εκμετάλλευση των φυσικών σου πόρων και των κυριαρχικών σου δικαιωμάτων, προσέθεσε.
Ευάγγελος Αποστολάκης
Τη διαπίστωση πως υπάρχει μια αλλαγή στο πώς διαχειρίζεται η Τουρκία τα θέματα ειδικά της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου σε σχέση με τον προηγούμενο καιρό, έκανε ο πρώην υπουργός Άμυνας Ευάγγελος Αποστολάκης. Ειδικότερα, επισήμανε πως παλαιότερα τον προεξέχοντα ρόλο είχε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, με την τουρκική διπλωματία να κάνει τις κινήσεις και να ασκεί τις πιέσεις, με λιγότερο βάρος στη στρατικοποίηση των προβλημάτων. Σήμερα, συνέχισε, με δεδομένο ότι υπάρχει μια αντιπαράθεση σε λανθάνουσα μορφή μεταξύ των Τούρκων υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας, ο οποίος φαίνεται ότι έχει κερδίσει έδαφος, η στρατικοποίηση του προβλήματος και η αμεσότητα που έχουν όλες αυτές οι παρεμβάσεις έχουν μεγαλύτερο αποτέλεσμα, ή τουλάχιστον αμεσότερο, στις επιδιώξεις της στρατηγικής της Τουρκίας, οι οποίες δεν αλλάζουν. «Δεν κάνει πίσω σε τίποτα από αυτά που διεκδικεί» παρατήρησε περαιτέρω ο κ. Αποστολάκης και εκτίμησε πως γι’ αυτό τον λόγο έχουν ενταθεί πάρα πολύ οι παραβιάσεις και ότι η ισχύς του στρατού της Τουρκίας έχει αρχίσει να προβάλλεται περισσότερο και σε αυτή την περιοχή.
Αναφερόμενος στον Έβρο, είπε πως υπήρξε μια σοβαρή επιτυχία της Ελλάδας και μια σοβαρή και μετρήσιμη ήττα της Τουρκίας και εκτίμησε ότι η γειτονική χώρα θα συνεχίζει να πιέζει στην περιοχή.
Περαιτέρω σημείωσε ότι επειδή ο Ερντογάν λειτουργεί τακτικά και εκμεταλλεύεται τα κενά των σχέσεων και των προβλημάτων που υπάρχουν των ισχυρών στην περιοχή, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί όλη αυτή την αναστάτωση, ακόμα και το θέμα του κορονοϊού, για να κάνει μερικά βήματα μπροστά στις διεκδικήσεις του.
Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό και το ενεργειακό, ο πρώην υπουργός Άμυνας είπε πως ο Τούρκος Πρόεδρος τα βάζει μπροστά και για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης, γιατί αρχίζει να αντιμετωπίζει πρόβλημα αξιοπιστίας και επειδή χάνεται η παντοδυναμία του. Ειδικότερα για το μεταναστευτικό, υπογράμμισε πως η λύση του πρέπει να τεθεί στην Ευρώπη.
Ο κ. Αποστολάκης διαπίστωσε ακόμα πως ο Ταγίπ Ερντογάν δεν μπορεί να παλέψει όλα αυτά τα μέτωπα που έχει ανοίξει και δείχνει αδυναμία σε όλες τους τις επιχειρήσεις. «Στη Συρία δεν τα πάει καλά. Στη Λιβύη οι παρεμβάσεις του είναι τσουρουφλισμένες. Προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τον χρόνο και ο χρόνος τον πιέζει. Θέλει να εκμεταλλευτεί ό,τι θετικό έχει προκύψει από το Σύμφωνο Λιβύης-Τουρκίας και ό,τι μπορεί να κερδίσει ως δεδικασμένο για το μέλλον» ανέφερε σχετικά.
Ο κ. Αποστολάκης ανέφερε ακόμη πως δεν πρέπει να ανησυχούμε τόσο πολύ για την ισχύ και τη δύναμη των ενόπλων δυνάμεων του Ερντογάν.
Κληθείς να σχολιάσει για την ΑΟΖ, χαρακτήρισε ως σημείο κλειδί την οριοθέτηση με την Αίγυπτο και προέτρεψε «να φύγουμε από το φοβικό σύνδρομο το τι θα μας κάνει η Τουρκία αν κάνουμε αυτή την κίνηση ή την άλλη».
Καταληκτικά, ο Ευάγγελος Αποστολάκης τόνισε την ανάγκη ενίσχυσης των ενόπλων δυνάμεων και να έρθουν στο επίπεδο που πρέπει.
