Η επιχείρηση «Κόσμος» με στόχο τον απεγκλωβισμό και επαναπατρισμό όσων ελλήνων πολιτών του επιθυμούν από το Σουδάν ξεκίνησε χθες με την μεταστάθμευση σε αεροδρόμιο στα νότια της Αιγύπτου ενός μεταγωγικού C-130 και ενός μικρότερου C-27 καθώς όπως όλα δείχνουν οι διαθεσιμότητες των C-130 δεν επέτρεψαν την πτήση και δεύτερου «Ηρακλή». Στα δύο αυτά μεταγωγικά επιβαίνει κλιμάκιο της Διοίκησης Ειδικού Πολέμου που στόχο έχει την παροχή ασφάλειας στην όλη επιχείρηση στα περίπου 130 με 150 άτομα που σκοπεύει να απομακρύνει η ελληνική αποστολή.
Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν σημαντική εμπειρία από επιχειρήσεις αυτού του είδους καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που εμπλέκονται σε κάτι τέτοιο. Ανατρέχοντας κανείς στην ιστορία θα δει να ξεχωρίζουν 4 επιχειρήσεις αυτού του είδους και συγκεκριμένα εκείνες σε Λιβύη, Αλβανία, Γεωργία και Κογκό
Λιβύη 2011
Mε το ξέσπασμα της κρίσης στη Λιβύη το Υπουργείο Εξωτερικών ενεργοποίησε άμεσα υπό τον συντονισμό του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου την Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων, ενώ σε συνεργασία με το υπουργείο Άμυνας τέθηκαν σε ετοιμότητα 3 μεταγωγικά αεροσκάφη, για τα οποία ζητήθηκε από τις λιβυκές αρχές άδεια προσγείωσής τους σε πέντε αεροδρόμια (Τρίπολης, Σύρτης, Σέμπχας, Βεγγάζης και Τζάλου).
Η Μονάδα Διαχείρισης Κρίσεων συγκέντρωσε κάθε πληροφορία σχετικά με την παρουσία και την κατάσταση των Ελλήνων.
Ζητήθηκε επίσης από όσες εταιρείες δραστηριοποιούνταν στην Λιβύη, κυρίως κατασκευαστικές, να δηλώσουν τους Έλληνες υπαλλήλους που απασχολούσαν την στιγμή της έναρξης της κρίσης και τον χώρο ή εργοτάξιο στο οποίο εργάζονταν.
Κατεγράφησαν 270 περίπου Έλληνες υπήκοοι, τηλέφωνα επικοινωνίας, παρά το γεγονός ότι οι τηλεπικοινωνιακές δομές, ιδίως της κινητής τηλεφωνίας, έχουν τεθεί σε μεγάλο βαθμό εκτός λειτουργίας, καθώς και τηλέφωνα συνδέσμων στην Ελλάδα. Οι εν λόγω Έλληνες ευρίσκονταν διάσπαρτοι στην Λιβύη σε αποστάσεις που έφθαναν τα 1200 χλμ μεταξύ των διαφόρων τοποθεσιών, ενίοτε δε σε εξαιρετικά δυσπρόσιτες περιοχές της ερήμου.
Με τα δεδομένα αυτά καταρτίσθηκε σχεδιασμός για την συγκέντρωση της πλειονότητας των Ελλήνων, εφ’όσον είχαν τη δυνατότητα ασφαλούς μετάβασης, σε πέντε κομβικά σημεία ανά την λιβυκή επικράτεια (Τρίπολη, Σύρτη, Σέμπχα, Βεγγάζη και Τζάλου) προκειμένου, στη συνέχεια, να πραγματοποιηθεί η από αέρος και από θαλάσσης εκκένωσή τους.
Η εκκένωση ξεκίνησε με την παραλαβή 46 Ελλήνων στην Βεγγάζη από ελληνικό εμπορικό πλοίο, το οποίο εκκένωσε επίσης Κινέζους υπηκόους που μεταφέρθηκαν στην Κρήτη, καθώς το αεροδρόμιο της Βεγγάζης έχει σε μεγάλο βαθμό καταστραφεί και τεθεί εκτός λειτουργίας.
Μετά από επίμονες διπλωματικές ενέργειες, δόθηκε από τις Λιβυκές αρχές η άδεια υπέρπτησης και προσγείωσης για τρία C-130.
Δύο αεροσκάφη υπό τον Υφυπουργό κ. Δόλλη με διπλωματικούς υπαλλήλους, μεταξύ των οποίων και αραβομαθείς, μετέβησαν στην Τρίπολη όπου εκκένωσαν 171 άτομα, Ελληνες, Κυπρίους καθώς και ορισμένους υπηκόους άλλων χωρών. Στους εκκενωθέντες περιλαμβάνονταν και ένας τραυματισθείς από σφαίρες υπάλληλος της ελληνικής πρεσβείας.
Ένα τρίτο αεροσκάφος, υπό τον Σύμβουλο Πρεσβείας κ. Βασιλοκωνσταντάκη μετέβη στο αεροδρόμιο της Σέμπχα 662 χλμ. νοτίως της Τριπόλεως, όπου παρέλαβε 36 άτομα, Έλληνες, Κυπρίους και ορισμένους υπηκόους άλλων χωρών. Οι εκκενωθέντες προέρχονταν από τέσσερα διαφορετικά σημεία που βρίσκονται σε ακτίνα έως και 200 χλμ. γύρω από την Σέμπχα. Σημειώνεται ότι το ελληνικό C-130 ήταν μόλις το δεύτερο αεροσκάφος που πραγματοποίησε εκκένωση από το συγκεκριμένο αεροδρόμιο, το οποίο δεν διαθέτει ηλεκτρονικά βοηθήματα.
Στην συνέχεια το ίδιο C-130 προσγειώθηκε στην Σύρτη από όπου εκκένωσε 23 Έλληνες και Κυπρίους υπηκόους που βρίσκονταν στην περιοχή. Σε αυτούς περιλαμβάνονταν και οι Έλληνες υπήκοοι που εργάζονταν στον μεταξύ Σύρτης και Βεγγάζης λιμένα Εσ-Σιντέρ, καθώς οι Λιβυκές αρχές δεν επέτρεψαν την επιβίβασή τους σε ελληνικό εμπορικό πλοίο, το οποίο είχε ελλιμενισθεί νωρίτερα στην περιοχή και προσφέρθηκε να συνδράμει.
Δύο ακόμη άτομα από την περιοχή της Τριπόλεως εκκενώθηκαν προς το Βουκουρέστι, όπου παρελήφθησαν από την εκεί ελληνική Πρεσβεία, η οποία μερίμνησε για την μετάβασή τους στην Θεσσαλονίκη.
Χθες το βράδυ, κατόπιν συνεργασίας του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών με το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών και την γερμανική πολεμική αεροπορία, η οποία για τον σκοπό τούτο μεταστάθμευσε 2 μεταγωγικά C-160 στην αεροπορική βάση της Πολεμικής Αεροπορίας στην Σούδα, ολοκληρώθηκε, μέσω του αεροδρομίου της Ναφούρα, η εκκένωση 8 Ελλήνων υπηκόων οι οποίοι βρίσκονταν στην Τζάλου, 400 χλμ. νοτίως της Βεγγάζης. Εκκενώθηκαν επίσης 11 Κύπριοι καθώς και 113 υπήκοοι διαφόρων χωρών. Πρόκειται για την πρώτη από αέρος εκκένωση από αυτή την δυσπρόσιτη περιοχή. Οι Έλληνες και Κύπριοι υπήκοοι μεταφέρθησαν μία ώρα μετά την άφιξή τους από την Λιβύη με εμπορική πτήση στην Αθήνα, ενώ σε συνεννόηση με την Περιφέρεια Κρήτης παρασχέθηκε κατάλυμα και διατροφή στους αλλοδαπούς που δεν διέθεταν έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα έως ότου επιληφθούν τα Προξενεία των χωρών τους για τον επαναπατρισμό τους.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης εκκένωσης τη λιβυκή ακτή παρέπλεε η φρεγάτα «Ψαρά» του Πολεμικού Ναυτικού.
Σημειώνεται ότι η όλη επιχείρηση εκκένωσης με τα μεταγωγικά αεροσκάφη έγινε με σχεδόν απόλυτη σιγή επικοινωνιών, καθώς, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα κινητά τηλέφωνα δεν λειτουργούν στην λιβυκή επικράτεια.
Σημειώνεται τέλος ότι ο ρόλος της χώρας μας στην τεράστια ανθρωπιστική επιχείρηση επαναπατρισμού ξένων πολιτών που βρίσκονταν στη Λιβύη είναι καθοριστικός, καθώς λειτουργεί ως ενδιάμεσος σταθμός εκκένωσης για χιλιάδες Κινέζους πολίτες, καθώς και για εκατοντάδες πολίτες τρίτων χωρών.
Απεγκλωβισμός 240 Ξένων Αξιωματικών από την Αλβανία – Επιχείρηση “ΚΟΣΜΑΣ 15 Μαρτίου 1997
Μετά την κατάρρευση των «παρατραπεζικού συστήματος» στην Αλβανία, οι Αλβανοί ξεσηκώθηκαν κατά της Κυβέρνησης, με αποτέλεσμα σε σύντομο χρονικό διάστημα να διαλυθεί το κράτος, να ανοίξουν οι αποθήκες του Αλβανικού στρατού, να εξοπλιστεί το σύνολο σχεδόν του πληθυσμού και η αναρχία να κυριαρχεί από Βορρά μέχρι το Νότο. Ένοπλες συμμορίες άρχισαν να λυμαίνονται την ύπαιθρο, ενώ οι πόλεις παρέμειναν άδειες από ζωή, αφού η κυκλοφορία ήταν επικίνδυνη και η αγορά «νεκρή».
Από τις αρχές Μαρτίου του 1997, όταν πλέον η κατάσταση ήταν εκτός ελέγχου και άκρως επικίνδυνη για κάθε ξένο που διέμενε στην Αλβανία, άρχισαν να κλείνουν μία μετά την άλλη οι πρεσβείες ή να αναστέλλουν τη λειτουργία τους. Με μια επιχείρηση αερομεταφοράς, διάρκειας τριών ημερών, οι Αμερικανοί πεζοναύτες μερίμνησαν για την απομάκρυνση του συνόλου των Αμερικανών και ενός μεγάλου αριθμού Ευρωπαίων που βρίσκονταν τότε στα Τίρανα (διπλωμάτες, επιχειρηματίες, στρατιωτικοί και άλλοι ιδιώτες). Το ίδιο έπραξαν οι Γερμανοί και οι Ιταλοί, ενώ στις 14 Μαρτίου απομακρύνθηκαν με τα πλοία του Π.Ν. 52 Έλληνες και μεταξύ αυτών και μεγάλο μέρος του προσωπικού της Ελληνικής Πρεσβείας όπως επίσης πέντε Βέλγοι καθώς και ολιγάριθμοι Ιορδανοί και Παλαιστίνιοι.
Η εγκατάλειψη της Αλβανίας από τους αλλοδαπούς είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις και επικρατούσε ένας άνευ προηγουμένου πανικός, καθώς από τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου διαδιδόταν η φήμη ότι εξτρεμιστικά στοιχεία επρόκειτο να «κάψουν τα Τίρανα». Η απειλή αυτή συνέτεινε στο να συσσωρεύονται καθημερινά εκατοντάδες πολιτών έξω από την Ελληνική Πρεσβεία και να ζητούν επίμονα να μεταφερθούν εκτός Αλβανίας. Οι αιτήσεις αυτές απευθύνονταν και προς το Υπουργείο Εξωτερικών, ιδιαίτερα από κράτη των οποίων η απόσταση δεν επέτρεπε την οργάνωση της διαφυγής των υπηκόων τους. Το ΥΠΕΞ ζήτησε τη συνδρομή του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το οποίο μεταβίβασε στο ΓΕΕΘΑ την ευθύνη της όλης σχεδίασης και εκτέλεσης της επιχείρησης.
Την νύκτα της 14ης Μαρτίου 1997, μετά από διαδοχικές συσκέψεις του Έλληνα ΑΚΑΜ Τιράνων με τον ομόλογό του της Κίνας, τον Πρέσβη και τον Α΄ Γραμματέα της Αιγυπτιακής Πρεσβείας, τον επιτετραμμένο της Πρεσβείας του Ιράν και τον Πρέσβη της Παλαιστίνης οριστικοποιήθηκε ο χρόνος και ο συνολικός αριθμός των ξένων υπηκόων οι οποίοι θα μεταφέρονταν από τα Τίρανα στο Δυρράχιο για επιβίβαση στα Ελληνικά πλοία. Επρόκειτο για 171 Κινέζους, 40 Αιγυπτίους, 10 Ιρανούς και 20 Ιορδανούς και Παλαιστινίους υπηκόους.
Για την εν λόγω αποστολή διατέθηκαν η Φ/Γ ΑΙΓΑΙΟΝ, η ΤΠΚ ΚΑΒΑΛΟΥΔΗΣ, το Ν/Α ΚΛΕΙΩ, η Τ/Α ΛΑΙΛΑΨ και διμοιρία ανδρών της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών.
Μετά από συντονισμένες προσπάθειες τόσο οι ξένοι υπήκοοι όσο και τα πλοία του Π.Ν. έφθασαν ταυτόχρονα στο λιμάνι του Δυρραχίου. Η Τ/Α ΛΑΙΛΑΨ εκτέλεσε παραπλανητικές κινήσεις πλησίον του δεξιού προβλήτα του λιμένα ενώ η ΤΠΚ ΚΑΒΑΛΟΥΔΗΣ ταυτόχρονα προσέγγισε στον αριστερό προβλήτα, ο οποίος είχε αποκλειστεί από τη διμοιρία της ΔΥΚ με αποτέλεσμα ο όχλος των περίπου 4.000 ανδρών να παραμείνει μακριά και να επιβιβαστούν ασφαλώς οι ξένοι υπήκοοι. Μετά την επιβίβαση και της ομάδας της ΔΥΚ, η ΤΠΚ και η Τ/Α απομακρύνθηκαν και οι ξένοι υπήκοοι επιβιβάστηκαν στη Φ/Γ ΑΙΓΑΙΟΝ. Ακολούθως, όλα τα πλοία απομακρύνθηκαν και κατέπλευσαν στο λιμάνι της Κέρκυρας το βράδυ της ίδιας μέρας, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.
Η όλη επιχείρηση μεταφοράς από τα Τίρανα και η επιβίβαση στα πλοία του Π.Ν. ήταν άκρως επικίνδυνη, καθότι πραγματοποιήθηκε σε ένα ιδιαίτερα ταραχώδες περιβάλλον και μέσω μιας χαώδους κατάστασης, όπου η ανθρώπινη ζωή δεν είχε καμία αξία. Τεράστια ήταν η συμβολή των πλοίων του Π.Ν., τα οποία ενήργησαν συντονισμένα και ανταποκρίθηκαν πλήρως στις απαιτήσεις της επιχείρησης, ενώ παράλληλα εντυπωσιακή ήταν η παρουσία των ανδρών της ΔΥΚ και η συνδρομή του ΑΚΑΜ Τιράνων.
Γεωργία 1993
Η Επιχείρηση Χρυσόμαλλο Δέρας ήταν μία επιχείρηση εκκένωσης αμάχων, που πραγματοποίησε το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό τον Αύγουστο του 1993, για να μεταφέρει πάνω από 1.000 γηγενείς Έλληνες από τη Γεωργία, που τράπηκαν σε φυγή λόγω του πολέμου στην Αμπχαζία, προς την Ελλάδα.
Κογκό 14 Μαρτίου 1961 – 9 Νοεμβρίου 1961
Το 1960 η Ελληνική Αεροπορία, ύστερα από απόφαση της Κυβέρνησης, απέστειλε στο Κονγκό κλιμάκιο αεροσκαφών της 3ης Μοίρας Μεταφορών, με σκοπό τη μεταφορά των ομογενών από τις επαναστατημένες περιοχές σε άλλες ασφαλείς. Τα δύο αεροσκάφη C-47 Dakota με προσωπικό 24 Αξιωματικούς και Υπαξιωματικούς στο διάστημα από 21 μέχρι 31 Ιουλίου που παρέμειναν εκεί πραγματοποίησαν 55 εξόδους μεταφέροντας 157 ομογενείς από τις ταραγμένες περιοχές του Κονγκό στην ασφάλεια των γειτονικών χωρών και του Κονγκό σε ασφαλή εδάφη γειτονικών χωρών και της υπό το Βελγικό έλεγχο επαρχίας Ρουάντα-Ουρούντι.
Το επόμενο έτος η Ελληνική Αεροπορία συνέβαλε επίσης στην προσπάθεια του Ο.Η.Ε. για την εδραίωση της τάξης στην περιοχή του Κονγκό που μόλις έγινε ανεξάρτητη. Απέστειλε το Αεροπορικό απόσπασμα Κονγκό, αποτελούμενο από 21 Αξιωματικούς και Υπαξιωματικούς. Το προσωπικό αυτό μεταφέρθηκε στο Κονγκό με Α/Φη της Ολυμπιακής Αεροπορίας και του Ο.Η.Ε.
Αμέσως μετά την άφιξή του, στις 14 Μαρτίου 1961, το Αεροπορικό Απόσπασμα τέθηκε υπό τις διαταγές των αεροπορικών δυνάμεων του Ο.Η.Ε. και ανέλαβε την εκτέλεση διάφορων αποστολών με Α/Φ του Ο.Η.Ε., που επικεντρώθηκαν κυρίως σε μεταφορές πάσης φύσεως υλικού, καθώς και προσωπικού.
Ενδεικτικά επισημαίνεται ότι τον Απρίλιο πραγματοποίησε 110 αποστολές μεταφέροντας 126184 λίβρες υλικού και 677 επιβάτες, ενώ από 1 Σεπτεμβρίου μέχρι 15 Οκτωβρίου 49 αποστολές μεταφέροντας 63390 λίβρες και 197 επιβάτες. Στις 9 Νοεμβρίου 1961 το κλιμάκιο, το οποίο εν τω μεταξύ είχε συμπληρωθεί με 4 ακόμη Υπαξιωματικούς αναχώρησε για την Ελλάδα.
Η προσφορά του συνόλου του προσωπικού της Ελληνικής αποστολής στο Κονγκό, πιλότων και τεχνικών, οι οποίοι κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες πέτυχαν σε όλες τις αποστολές που τους ανατέθηκαν, αφήνοντας άριστες εντυπώσεις για το έργο τους και αποκομίζοντας εξαιρετικές κριτικές από τους ανωτέρους τους, δόξασε το όνομα της Ελλάδος και της Πολεμικής Αεροπορίας στα πέρατα του κόσμου
