Έχουν περάσει 13 χρόνια από τον Ιούνιο του 2010 όταν «εξαφανίστηκε» μέσα από τα χέρια της κυπριακής αστυνομίας και των μυστικών υπηρεσιών, ο Ρόμπερτ Κρίστοφερ Μέτσος… Αυτό το όνομα τουλάχιστον έγραφε το διαβατήριο του.
Πράκτορας και αυτός του προγράμματος «Illegals» της ρωσικής FSB, με προϋπηρεσία στη σοβιετική KGB. Ο Μέτσος ήταν μέλος της ομάδας στην οποία συμμετείχε η star της ρωσικής κατασκοπείας Άννα Βασίλιεβνα Τσάπμαν, η οποία λίγες μέρες νωρίτερα είχε συλληφθεί με συνεργάτες της στις ΗΠΑ. Ο Μέτσος είχε καταφέρει να διαφύγει και εναντίον του οι αμερικανικές αρχές είχαν εκδώσει διεθνές ένταλμα σύλληψης.
Οι Αμερικάνοι, θεωρούν ότι ο Μέτσος δεν επέλεξε τυχαία να πάει στην Κύπρο, ξέροντας πως τότε κυβερνούσε μια κυβέρνηση φιλική στη Ρωσία, με ένα πρόεδρο – τον Δημήτρη Χριστόφια - που διατηρούσε ιδιαίτερες συναισθηματικές σχέσεις με τη Μόσχα, από τη περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης.
Μέχρι σήμερα θεωρούν πως οι κυπριακές αρχές ουσιαστικά διευκόλυναν την απόδραση του Μέτσος προς τη Ρωσία, σημειώνοντας με νόημα πως η Λευκωσία είχε πάρει ένα σημαντικό δάνειο από τη Ρωσία και το 2008 είχε δώσει στη Μόσχα λίστα με τα ονόματα Ρώσων που είχαν χρήματα στις Κυπριακές τράπεζες και τους οποίους το καθεστώς Πούτιν ήθελε να «μαζέψει».
Σύλληψη «σωτηρίας» στη Λάρνακα
Ο Ρόμπερτ Μέτσος, μόλις ξέσπασε η καταιγίδα των συλλήψεων των Illegals στη Νέα Υόρκη, πήρε το πρώτο αεροπλάνο και έφυγε πριν καν εκδοθεί το διεθνές ένταλμα εναντίον του. Η CIA και το FBI τον είχαν θέσει από καιρό υπό παρακολούθηση και ανέμεναν την κατάλληλη στιγμή για να τον συλλάβουν μαζί με τους υπόλοιπους.
Οι Αμερικάνοι γνώριζαν ότι θα έφτανε με πτήση στο αεροδρόμιο Λάρνακας με σκοπό να μεταβεί στη συνέχεια στην Ουγγαρία όπου τον ανέμενε κλιμάκιο της FSB. Μάλιστα είχαν κάνει υποδείξεις στις κυπριακές αρχές. Μόλις έφτασε ο Μέτσος, ενεργοποιήθηκε το διεθνές ένταλμα εναντίον του και συνελήφθη, καθώς ήταν βέβαιο ότι ήταν ένα από τα σημαντικότερα στελέχη του ρωσικού κατασκοπευτικού δικτύου που δρούσε στις ΗΠΑ. Τα αδικήματα για τα οποία είχε εκδοθεί το διεθνές ένταλμα σύλληψης ήταν (1) Συνωμοσία και συμμετοχή στη δράση ομάδας κατασκοπίας ως μη εγγεγραμμένος πράκτορας ξένης χώρας, και (2) Συνωμοσία για συμμετοχή σε ξέπλυμα βρόμικου χρήματος.
Μαζί του είχε και έναν φορητό ηλεκτρονικό υπολογιστή, ο οποίος κατά τις εκτιμήσεις είχε σημαντικές πληροφορίες. Ο υπολογιστής κατασχέθηκε και ο Μέτσος κρατήθηκε για να οδηγηθεί στο δικαστήριο, ώστε να εκδοθεί διάταγμα κράτησης του με σκοπό να απελαθεί στις ΗΠΑ.
Κυπριακή κωμωδία
Ο Μέτσος, όπως προβλεπόταν οδηγήθηκε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας, στο οποίο δεν έγινε καμία αναφορά σε κατασκοπεία. Το Δικαστήριο, θεώρησε πως έπρεπε να τον αφήσει ελεύθερο, με εγγύηση €27.000, επιβάλλοντας ως περιοριστικό όρο να παραδώσει το (πλαστό) διαβατήριο του και να εμφανίζεται κάθε μέρα σε αστυνομικό τμήμα. Μάλιστα επειδή ο Μέτσος δεν είχε μαζί του τα 27.000 ευρώ για την εγγύηση τον διευκόλυνε η κυπριακή αστυνομία μεταφέροντας τον με περιπολικό σε υποκατάστημα τράπεζας στη Λάρνακα για να κάνει ανάληψη! Δεν φάνηκε προφανώς σε κανέναν περίεργο ότι διέθετε τραπεζικό λογαριασμό στη Κύπρο, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν το τραπεζικό σύστημα τις Κύπρου για τις «δουλειές» τους.
Του έστρωσαν χαλί
Η απόφαση του δικαστηρίου να αφήσει ελεύθερο έναν διεθνώς καταζητούμενο, όπως σημείωναν νομικοί κύκλοι, ήταν τουλάχιστον αστεία και απλώς διευκόλυνε την απόδραση.
Ο Μέτσος έδωσε τις €27.000 και έκλεισε δωμάτιο στο ξενοδοχείο Achilleos και έκτοτε δεν τον είδε ποτέ κανένας.
Πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας, ενδεχομένως γνώριζαν ότι η Κυπριακή αστυνομία θα έκανε τα στραβά μάτια (όπως και έγινε) και μπόρεσαν να φυγαδεύσουν τον Μέτσος. Πληροφορίες λένε πως πέρασε στα κατεχόμενα και από εκεί μέσω Τουρκίας στη Συρία, για να καταλήξει στη Ρωσία.
Αμερικανικές πηγές, όπως προκύπτει και από τα έγγραφα που έχουν αποκαλυφθεί από τα Wikileaks, θεωρούν πως οι στενές σχέσεις της κυβέρνησης Χριστόφια με την Μόσχα δεν είναι άσχετες με την εξαφάνιση του υπερκατασκόπου της Ρωσίας. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποδειχθεί, παρά τις εικασίες που γίνονται σε σχέση με τον τρόπο που μπόρεσε να διαφύγει από τη Κύπρο ο Μέτσος. Παρά το ότι υπήρχαν σαφείς πληροφορίες για τη κατασκοπευτική του δράση, αυτός αφέθηκε ανενόχλητος στο δωμάτιο του ξενοδοχείου που διέμενε στη Λάρνακα. Όταν αναζητήθηκε δεν εντοπίστηκε πουθενά. Ακόμα και ο δικηγόρος του Μιχάλης Παπαθανασίου, φάνηκε να μην είχε ιδέα για το ποιος στη πραγματικότητα ήταν ο πελάτης του.
Μετά την «εξαφάνιση» του Μέτσος, ο τότε εκπρόσωπος Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Φίλιπ Κράουλεϊ, δήλωσε: «Είμαστε απογοητευμένοι που ο ύποπτος Ρόμπερτ Κρίστοφερ Μέτσος αφέθηκε ελεύθερος υπό όρους μετά τη σύλληψή του στην Κύπρο. Όπως πιστεύουμε του δόθηκε άσκοπα η υνατότητα να το σκάσει και αυτό έκανε».
Επίσης η πρεσβεία των ΗΠΑ έκανε διάβημα στο υπουργείο εξωτερικών στη Λευκωσία. Ο τότε Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας σχολιάζοντας τις επικρίσεις των ΗΠΑ δήωσε πως «δεν είναι ορθό να καταλογίζεται ευθύνη στην Κυπριακή Δημοκρατία για τη διαφυγή του Καναδού καταζητούμενου για κατασκοπεία εναντίον των ΗΠΑ». Υπέδειξε ότι «η Κύπρος, όπως και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι κράτος δικαίου, και το δικαστήριο αποφάσισε να αφήσει τον Μέτσος ελεύθερο με εγγύηση, προκειμένου να κριθεί, αν θα πρέπει να δικαστεί».
Ο τότε υπουργός Δικαιοσύνης της Κύπρου Λουκάς Λουκά, είπε ότι ήταν λανθασμένη η δικαστική απόφαση να αφεθεί ελεύθερος ο Μέτσος με εγγύηση και μάλιστα εξέταζε με τον Γενικό Εισαγγελέα του ενδεχόμενο έφεσης… αλλά τους πρόλαβε η «εξαφάνιση». O κ. Λουκά ισχυριζόταν πως «έχουμε κάποιες πληροφορίες και ελπίζουμε ότι σύντομα θα τον συλλάβουμε»!
Επικήρυξη για 50.000 δολάρια
Το FBI από το 2010 καταζητεί το Μέτσος ως ύποπτο για κατασκοπεία, και ξέπλυμα χρήματος και τον έχει επικηρύξει με 50.000 δολάρια τα οποία θα εισπράξει όποιος δώσει πληροφορίες που θα οδηγήσουν στον εντοπισμό και τη σύλληψη του. Όπως υποστηρίζουν οι αμερικανικές αρχές, δρούσε από το 1993 ως το 2005 σαν κατάσκοπος των Ρώσων στις ΗΠΑ και από το 2005 έως το 2010 έπαιζε τον ρόλο του μεταφορέα χρημάτων προς το δίκτυο κατασκόπων της Μόσχας που είχε αποκαλυφθεί στην Αμερική. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ διαθέτουν παλιές φωτογραφίες του Μέτσος, αλλά και βίντεο που τον δείχνουν να ανταλλάσσει φακέλους και τσάντες με άλλους κατασκόπους σε στοές του μετρό και σε σκάλες υπόγειων διαβάσεων.
Όταν συνελήφθη στη Κύπρο στις 29 Ιουνίου του 2010 πίστεψαν ότι θα είχαν την ευκαιρία να ελέγξουν το πιο σημαντικό κρίκο του δικτύου κατασκόπων που είχαν εξαρθρώσει. Λογάριασαν όμως χωρίς τις Κυπριακές αρχές.
Ένας άνθρωπος «χίλια» ονόματα
Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ο μεσήλικας (67 ετών σήμερα) με τα γυαλιά που συνελήφθη στο αεροδρόμιο Λάρνακας ονομάζεται πράγματι Κρίστοφερ Ρ. Μέτσος και είναι Καναδός υπήκοος, όπως τουλάχιστον φανέρωνε το διαβατήριο του. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς διέθετε πάρα πολλά ονόματα και διαβατήρια, ενώ εμφανιζόταν με διαφορετικές ημερομηνίες γέννησης και χώρες καταγωγής.
Μερικά από τα ονόματα με τα οποία κυκλοφορούσε ήταν: Pavel Kapustin, Gerard Martin Kelleher, Diego Cadenilla Jose Antonio, Luis Miguel Alarcon-Correas, Patrick Allen Woolcocks, Peter Michael Franklin, Graham Douglas Cox, Pavel Gukov και Sean Proinnsias O'Donaill.
Όσο για τις ημερομηνίες γέννησης ήταν και αυτές πολλές όσες και τα ονόματα. Ο Μέτσος φαίνεται να έχει γεννηθεί στις 16 Ιουνίου 1956, στις 7 Απριλίου 1954, στις 17 Νοεμβρίου 1959, στις 20 Οκτωβρίου 1955, στις 21 Ιουνίου 1956, στις 17 Μαρτίου 1956, στις 9 Οκτωβρίου 1953, στις 27 Απριλίου 1958, την 1η Ιουνίου 1954, στις 30 Δεκεμβρίου 1954… Θεωρείται πως είναι Καναδός αλλά ουδείς είναι σίγουρος για τη πραγματική του εθνικότητα.
Στο ένταλμα σύλληψης του αναφέρεται το ύψος το χρώμα των ματιών του και το ότι έχει μια ουλή στο στήθος και σημάδια από καψίματα στα χέρια του.
Σημειώνεται πως μάλλον έχει καταφύγει στη Ρωσία και μπορεί να εμφανίζεται με ψεύτικο μουστάκι όπως είχε εμφανιστεί και στη Κύπρο. Χαρακτηριστικό είναι ότι θεωρείται επικίνδυνος, έχει εκπαιδευτεί σε πολεμικές τέχνες και είναι κάτοχος μαύρης ζώνης στο καράτε. Πιθανότατα οπλοφορεί.
Με στοιχεία νεκρού
Οι αμερικάνικες αρχές γμωρίζουν πως το όνομα Μέτσος ανήκει σε άνθρωπο ο οποίος έχει πεθάνει σε παιδική ηλικία. Εικάζεται ότι γεννήθηκε το 1955 ή το 1956.
Τη δεκαετία του 1990 έζησε για μεγάλο χρονικά διάστημα στη Μπογκοτά της Κολομβίας. Είχε καταφέρει να εισαχθεί στην Στρατιωτική Ακαδημία του Νόργουιτς που είναι στρατιωτική σχολή για μη μάχιμους αξιωματικούς. Το πρώτο εξάμηνο μετά τις διακοπές εξαφανίστηκε και δεν επέστρεψε στην Ακαδημία.
Εικάζεται πως δεν ήταν κατάσκοπος μόνο των Ρώσων αλλά και άλλων χωρών. Πάντως αυτό που έχει επιβεβαιωθεί είναι ότι συντόνιζε το δίκτυο των Ρώσων κατασκόπων που δρούσαν ως απλοί πολίτες στις ΗΠΑ χωρίς να κινούν το ενδιαφέρον των αρχών. Ο ρόλος του ήταν γνωστός στο FBI για χρόνια και δημοσιοποιήθηκε το 2010 όταν στις 27 Ιουνίου είχαν συλληφθεί οι: Άννα Τσάπμαν, Μιχαήλ Σεμένκο, Βίκυ Πέλαεζ, Ντόναλντ Χιθφιλντ, Μάικλ Ζότολι και 5 άλλα άτομα. Το δίκτυο είχε επιχειρήσει να αποκτήσει πληροφορίες για σε σχέση με τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ για το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ιράν.
Ο Μέτσος δεν ζούσε στις ΗΠΑ αλλά το διάστημα 2001 έως το 2005 είχε πάει στις Ηνωμένες Πολιτείες τουλάχιστον 4 φορές και συναντήθηκε με τον πράκτορα Ρίτσαρντ Μέρφι ο οποίος επίσης άνηκε στο ρωσικό δίκτυο.
Σε ένα βίντεο που εξασφάλισε η CIA ο Μέτσος εμφανίζεται να παραλαμβάνει ένα πακέτο με χρήματα από τον δεύτερο γραμματέα της Ρωσικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη. Ένα μέρος των χρημάτων δόθηκαν στον Μέρφι και τα υπόλοιπα θάφτηκαν σε ένα προάστιο της Νέας Υόρκης από όπου τα παρέλαβε ο Ζότολι.
Στις 7 Ιουλίου του 2010 ανακοινώθηκε ότι η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες στο υψηλότερο επίπεδο είχαν συμφωνήσει να ανταλλάξουν κατασκόπους. Στις 8 Ιουλίου 2010 έγινε η ανταλλαγή των Ρώσων κατασκόπων που είχαν συλληφθεί και παραδεχθεί τη δράση τους με κατασκόπους που είχαν συλληφθεί στη Ρωσία. Λέγεται πως οι Ρώσοι αντάλλαξαν τους κατασκόπους τους με Ρώσους που διενεργούσαν κατασκοπεία για λογαριασμό των ΗΠΑ. Πρόκειται για Ίγκορ Σουτγιάγκιν, Σεργκέι Σκρίπαλ, Αλεξάντερ Βασιλένκο και Γκενάντι Ζαπορίζιε. Ο Μέτσος παραμένει άφαντος και όπως αναφέρουν πληροφορίες έχει ένα γιο που ζει στο Παρίσι ενώ με τη γυναίκα του χώρισε πριν από 19 χρόνια.
Deal Λευκωσίας – Μόσχας;
Από την αποκάλυψη απόρρητων μηνυμάτων στον ιστότοπο Wikileaks γίνεται αναφορά στη Κύπρο που χαρακτηρίζεται ως σταυροδρόμι κατασκόπων και εικάζεται ότι υπάρχει οργανωμένο δίκτυο της ρωσικής κατασκοπείας. Πάντως οι Αμερικανοί στα μηνύματα τους δεν κρύβουν την απογοήτευση τους γιατί όπως υποστηρίζουν είχαν στα χέρια τους τον Μέτσος και οι κυπριακές αρχές τους «έκοψαν τα πόδια».
Η σχέση Λευκωσίας-Μόσχας χαρακτηρίζεται ως «απίστευτα ενδιαφέρουσα» και σημειώνεται πως η Κύπρος το 2008 πήρε ένα μεγάλο ποσό σε μετρητά (δάνειο) για να παραδώσει στοιχεία για Ρώσους που διαθέτουν τραπεζικούς λογαριασμούς με μεγάλες καταθέσεις στις κυπριακές τράπεζες. Όπως και αν έχουν τα πράγματα η Κύπρος, μετά την εξαφάνιση Μέτσος, παρέδωσε στους Αμερικανούς τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή ο οποίος είχε κατασχεθεί. Ο υπολογιστής σύμφωνα με πληροφορίες δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί καθώς όλα τα αρχεία είχαν αυτοκαταστραφεί με ειδικό ηλεκτρονικό πρόγραμμα.
