Σε διάφορες πόλεις του κόσμου άρχισαν να δημιουργούνται φάρμες κάτω από την επιφάνεια της γης, που έρχονται να λύσουν διάφορα προβλήματα καλλιέργειας αλλά και διανομής των προϊόντων στους καταναλωτές.
Η διαδρομή ενός αγροτικού προϊόντος από τη φάρμα μέχρι τα ράφια του καταστήματος απαιτεί χρόνο, χρήματα και επιβαρύνει το περιβάλλον. Τη λύση και στα τρία προβλήματα ίσως δώσει μια ιδέα που έχει αρχίσει να εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια σε διάφορες πόλεις του κόσμου: υπόγεια αγροκτήματα κάτω από την επιφάνειά τους.
Η παραγωγή αγροτικών προϊόντων σε μαζική κλίμακα μειώνει το κόστος τους, αλλά προϋποθέτει τεράστιες εκτάσεις καλλιέργειας και τυποποίησης. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της παραπάνω ιδέας, αυτές οι εκτάσεις δεν είναι απαραίτητο να αναζητηθούν σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων από το κέντρο μιας πόλης αλλά συχνά βρίσκονται κυριολεκτικά κάτω από τα πόδια μας.
Φάρμα σε πάρκινγκ αυτοκινήτων
Για παράδειγμα, σύμφωνα με νέο ρεπορτάζ του BBC, υπογείως του Παρισιού υπάρχουν τεράστιες εκτάσεις ανεκμετάλλευτων πάρκινγκ αυτοκινήτων. «Στη δεκαετία του ’70 ήταν υποχρεωτικό για κάθε διαμέρισμα να έχει δύο θέσεις αυτοκινήτων» εξηγεί σήμερα o Ζαν-Νοέλ Γκερτς, επικεφαλής της εταιρείας υπόγειας καλλιέργειας Cycloponics. Σήμερα λοιπόν, που λιγότεροι άνθρωποι έχουν αυτοκίνητα και υπάρχει άφθονος ανεκμετάλλευτος χώρος, η Cycloponics τον διεκδικεί για να τον μετατρέψει σε φάρμα που θα παράγει βιολογικά μανιτάρια και αντίδια – δύο είδη που μπορούν να ευδοκιμήσουν κάτω από την επιφάνεια του εδάφους.
H ίδια εταιρεία μάλιστα συνεργάζεται με μια μη κυβερνητική οργάνωση που, κατά τον Γκερτς, «προσφέρει 4.000 γεύματα τη μέρα σε εργαζόμενους σε νοσοκομεία και με μια άλλη εταιρεία που διανέμει 500-1.000 πακέτα με λαχανικά σε κατοίκους του Παρισιού καθημερινά».
Ο επόμενος στόχος της εταιρείας είναι να κατασκευάσει μικρές κουζίνες ώστε το φαγητό να μαγειρεύεται επιτόπου και τα πάντα, από την καλλιέργεια μέχρι την αποθήκευση, να πραγματοποιούνται σε υπόγειους χώρους στο κέντρο του Παρισιού.
Φράουλες μέσα σε κοντέινερ
Μια άλλη εταιρεία με έδρα το Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, η Square Roots, καλλιεργεί μη γηγενή είδη σε διάφορα μέρη του κόσμου χρησιμοποιώντας κοντέινερ όπου δημιουργεί το αντίστοιχο μικροκλίμα. «Ο κόσμος θέλει τροφές από όλο τον κόσμο αλλά οι συνέπειες της μεταφοράς τους είναι τεράστιες» σχολιάζει εκπρόσωπος της εταιρείας, ο Τομπάιας Πεγκς, συμπληρώνοντας το εξής: «Συνέπειες και στον ίδιο τον καταναλωτή, καθώς τα θρεπτικά στοιχεία καταστρέφονται κατά τη μεταφορά. Σκεφτήκαμε λοιπόν, αντί να μεταφέρουμε τροφές στα κοντέινερ, γιατί να μη μεταφέρουμε το μικροκλίμα όπου αυτές καλλιεργούνται;».
Έτσι, μέσα σε τρία χρόνια η Square Roots, ενώ ξεκίνησε καλλιεργώντας βότανα και πράσινα φυλλώδη λαχανικά, έχει εμπλουτίσει την παραγωγή της με μελιτζάνες, γογγύλια, φράουλες και ντομάτες. Οι περιορισμοί στις μη γηγενείς καλλιέργειες είναι κυρίως οικονομικοί, καθώς τα βαρύτερα λαχανικά καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια, αυξάνοντας έτσι το κόστος παραγωγής, ωστόσο ο Πεγκ ισχυρίζεται ότι η εταιρεία του έχει καταφέρει να παράγει σε εσωτερικούς χώρους ακόμη και βιολογικά προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές.
Ένα από τα πλεονεκτήματα της Square Root; Το κόστος διανομής των προϊόντων της είναι το ελάχιστο δυνατό. Από τις φάρμες εσωτερικού χώρου που λειτουργεί στη Νέα Υόρκη, τα πιο μακρινά σημεία πώλησης απέχουν γύρω στα 10 χιλιόμετρα και η μεταφορά των φρούτων και λαχανικών γίνεται με τρίκυκλα που τροφοδοτούνται με μπαταρία.
Από καταφύγιο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αγρόκτημα
Στο Λονδίνο διεξάγεται ένα άλλο πρόγραμμα υπόγειας καλλιέργειας με τίτλο Growing Underground. Ένας από τους συνιδρυτές του, ο Στιβ Ντρινγκ, αξιοποίησε προς αυτόν το σκοπό ένα καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στη νοτιοδυτική πλευρά της βρετανικής πρωτεύουσας, το οποίο συνδυάστηκε με 6.500 τ.μ. άδειων τούνελ που του παραχωρήθηκαν από τις δημόσιες συγκοινωνίες.
Όπως συμβαίνει και σε άλλες υπόγειες καλλιέργειες, οι συγκεκριμένες δεν επηρεάζονται από τις καιρικές συνθήκες. «Είτε έξω έχει -5 είτε 30 βαθμούς Κελσίου, μέσα στα τούνελ, σε βάθος 34-37 μέτρων από την επιφάνεια του Λονδίνου, η θερμοκρασία είναι σταθερά στους 14 βαθμούς» εξηγεί ο Ντρινγκ.
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της υπόγειας καλλιέργειας είναι η καλή κυκλοφορία του αέρα, καθώς σε διαφορετική περίπτωση αναπτύσσονται παθογόνοι μικροοργανισμοί. Ωστόσο το συγκεκριμένο καταφύγιο στο Λονδίνο σχεδιάστηκε ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει 8.000 άτομα, οπότε όπως προσθέτει ο Ντρινγκ, συνοδεύεται από «απαράμιλλο εξαερισμό».
Στην προηγούμενη οικονομική κρίση, όπως σχολιάζει το άρθρο του BBC, ο κόσμος άρχισε να είναι πιο επιλεκτικός στις αγορές τροφίμων, αναζητώντας τις πιο οικονομικές επιλογές, ανεξαρτήτως άλλων χαρακτηριστικών. «Αλλά σε αυτή την ύφεση, η οποία προέκυψε από μια πανδημία, ο κόσμος επανεξετάζει την τροφή του. Ίσως σύντομα όλοι να σκεφτόμαστε πιο προσεκτικά την προέλευσή της και το τι περιέχει».
