Ισπανία, Πορτογαλία και Γαλλία επίσης καίγονται, καθώς στην Ελλάδα περνάμε ένα ακόμα καλοκαίρι στο έλεος των πυρκαγιών και των ανέμων. Σήμερα το Ηνωμένο Βασίλειο πέρασε το όριο των 40 βαθμών για πρώτη φορά στην ιστορία του. Δεκάδες χώρες παλεύουν με την ξηρασία, ενώ οι θερμοκρασίες δεν δείχνουν σημάδια πτώσης.
Ολόκληρη η ευρωπαϊκή ήπειρος πλήττεται από ένα άνευ προηγουμένου κύμα καύσωνα που έχει οδηγήσει τους μετεωρολόγους να κάνουν λόγο για «αποκάλυψη θερμότητας», ενώ οι επιστήμονες σημειώνουν ότι οι προβλέψεις που έγιναν για τα επόμενα 30 χρόνια ήδη γίνονται πραγματικότητα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη. Οι ειδικοί λένε ότι η φετινή ακραία και επίμονη ζέστη είναι ήδη μέρος μιας αυξανόμενης τάσης. Και τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση με ταχύτερο ρυθμό από οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη...
Η Ευρώπη στο επίκεντρο του Αρμαγεδδώνα
Όπως εξηγούν οι New York Times, η θέρμανση του κλίματος παίζει αναμφίβολα θεμελιώδη ρόλο: σύμφωνα με τα στοιχεία του Copernicus, η ευρωπαϊκή ήπειρος βρίσκεται ήδη 2,2 βαθμούς πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, επομένως ήδη πέρα από το όριο του 1,5 βαθμού που υποδεικνύει η διεθνής κοινότητα ως κατώφλι για αποφυγή μη αναστρέψιμων περιβαλλοντικών συνεπειών. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες, που έχουν να κάνουν με την κυκλοφορία της ατμόσφαιρας και του ωκεανού.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Kai Kornhuber, ερευνητή στο Παρατηρητήριο Lamont-Doherty, μέρος του Πανεπιστημίου Κολούμπια, η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των κυμάτων καύσωνα που έπληξαν την Ευρώπη τα τελευταία 40 χρόνια οφείλεται εν μέρει στις αλλαγές αλλαγές που επηρέασαν τα ρεύματα που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα.
Ο ρόλος των ρευμάτων
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε αυτόν τον μήνα με άλλους ερευνητές διαπιστώνει ότι πολλά από τα κύματα καύσωνα της Ευρώπης εμφανίστηκαν όταν το ρεύμα του πίδακα χωρίστηκε προσωρινά στα δύο, αφήνοντας μια περιοχή χαμηλών ανέμων και αέρα υψηλής πίεσης στο κέντρο που, συνδυαστικά, ευνοεί ακραία συσσώρευση θερμότητας.
Η Έφη Ρούση, ανώτερη επιστήμονας στο Ινστιτούτο Κλιματικής Έρευνας του Πότσνταμ στη Γερμανία και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, είπε ότι ο τρέχων καύσωνας φαίνεται να συνδέεται με αυτόν τον «διπλό πίδακα», που πιστεύει ότι λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
Ο καθηγητής Kornhuber θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση την Αρκτική, η οποία θερμαίνεται πολύ πιο γρήγορα από άλλα μέρη του κόσμου. Καθώς θερμαίνεται πιο γρήγορα, η θερμοκρασία μεταξύ αυτού και του Ισημερινού μειώνεται, προκαλώντας μείωση των καλοκαιρινών ανέμων που με τη σειρά του οδηγεί σε μεγαλύτερη επιμονή των μετεωρολογικών φαινομένων. Διακυβεύεται επίσης η υπόθεση ότι το ευρωπαϊκό κλίμα επηρεάζεται από την αλλαγή ενός από τα κύρια ωκεάνια ρεύματα στον κόσμο, τη Νότια Αναστροφή της Ατλαντικής Κυκλοφορίας (AMOC).
Επίσης, έχοντας ήδη βιώσει ένα κύμα καύσωνα αυξάνει την πιθανότητα να χτυπήσουν και άλλοι την ίδια περιοχή. Όταν υπάρχει υγρασία στο έδαφος, μέρος της ηλιακής ενέργειας χρησιμοποιείται για την εξάτμιση του νερού, οδηγώντας σε μια ελαφρά επίδραση ψύξης του αέρα. Αλλά όταν ένα κύμα καύσωνα στεγνώνει το χώμα και εξανεμίζει όλη την υγρασία, μένει λίγο έως τίποτα να εξατμιστεί στο επόμενο κύμα ζεστού αέρα. Έτσι, σε έναν φαύλο κύκλο, η ηλιακή ενέργεια «μαγειρεύει» ακόμη περισσότερο την επιφάνεια της γης, εισάγοντας επιπλέον θερμότητα στον αέρα.
Οι πιο εκτεθειμένες χώρες
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα της κρίσιμης κατάστασης που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ήπειρος. Χθες, 19 Ιουλίου, η χώρα αντιμετώπισε την πιο καυτή ημέρα που έχει καταγραφεί, με τις ωριαίες θερμοκρασίες να απομακρύνονται από το εθνικό ρεκόρ των 38,7 βαθμών που βρέθηκε στο Κέιμπριτζ τον Ιούλιο του 2019. Στις 14:00 το αεροδρόμιο Χίθροου κατέγραψε 40,2 βαθμούς, ξεπερνώντας τους 40 βαθμούς για την πρώτη φορά.
Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε από το Met office, την εθνική μετεωρολογική υπηρεσία, οι θερμοκρασίες ενδέχεται να φτάσουν τους 42. Οι βρετανικές αρχές συνέστησαν έντονα αποφυγή ταξιδιών με τρένο και υπάρχουν ενοχλήσεις και ακυρώσεις στο εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, ιδιαίτερα στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από το καύσωνα όπου υπάρχουν και οι πρώτες δασικές πυρκαγιές, φαινόμενο που δεν είναι καθόλου σύνηθες για τα βρετανικά νησιά.
Πυρκαγιές σε Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία
Αντίθετα, η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία συνεχίζουν να καίγονται. Σήμερα σε 64 γαλλικούς δήμους, κυρίως στις ακτές του Ατλαντικού, έχει σπάσει το απόλυτο ρεκόρ θερμότητας. Αλλά η καυτή ζέστη, με θερμοκρασίες μεταξύ 37 και 40 βαθμών, κινείται επίσης προς τα ανατολικά της χώρας, αφήνοντας πίσω τις καταστροφικές πυρκαγιές που ανάγκασαν την εκκένωση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και κατέστρεψαν χιλιάδες εκτάρια ξύλων και βλάστησης: 19 χιλιάδες μόνο στη Ζιρόντ και μόνο από τις 12 Ιουλίου. Η πρωτεύουσα του Παρισιού έχει γίνει επίσης καμίνι, ωθώντας τον δήμο να ανακοινώσει ειδικά μέτρα για τη στήριξη του πληθυσμού.
Στην Πορτογαλία, όπου οι θερμοκρασίες έχουν φτάσει τους 45 βαθμούς, πάνω από τη μισή χώρα βρίσκεται σε κόκκινο συναγερμό με 14 ενεργές πυρκαγιές. Αρκετές ισπανικές περιοχές βιώνουν παρόμοια κατάσταση: ένα φυσικό καταφύγιο κοντά στη Σαλαμάνκα βρίσκεται στις φλόγες από τις 12 Ιουλίου, με πάνω από 39 τετραγωνικά χιλιόμετρα να έχουν ήδη καταστραφεί, ενώ κοντά στη Μάλαγα μια άλλη πυρκαγιά έχει καταβροχθίσει περίπου 20 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης.
Συναγερμός πυρκαγιάς υπάρχει και σε Ελλάδα, Κροατία και Ιταλία, όπου αναμένεται νέα κορύφωση της ζέστης, με θερμοκρασίες έως 42 βαθμούς στα βόρεια και κεντρικά. Το κύμα καύσωνα έπληξε επίσης τη Γερμανία, όπου σήμερα θα μπορούσε να είναι η πιο ζεστή μέρα του 2022: οι μετεωρολόγοι αναμένουν θερμοκρασίες μεταξύ 34 και 38 βαθμών, με κορυφές 40 στα δυτικά και νοτιοδυτικά της χώρας. Μέχρι στιγμής το ρεκόρ κατέχουν το Κότμπους και η Δρέσδη, που έφτασε τους 39,2 βαθμούς στις 19 Ιουνίου.
Η προειδοποίηση ξηρασίας
Πρωτοφανείς καύσωνες φέρνουν μαζί τους εξίσου πρωτόγνωρα σενάρια με καταστροφικά περιγράμματα. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση για την ξηρασία στην Ευρώπη που δημοσιεύτηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών (Jrc) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 46% της ευρωπαϊκής υπαίθρου έχει καταστραφεί από την έξαρση των πυρκαγιών και την απότομη μείωση των καλλιεργειών.
Η Γαλλία, η Ρουμανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία βρίσκονται στην κορυφή της κατάταξης των χωρών στις οποίες αναμένεται απότομη πτώση της παραγωγής, αλλά - καταγγέλλει ο οργανισμός - ο συναγερμός αφορά επίσης τη Γερμανία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία και την Κροατία. Οι τελευταίες εκτιμήσεις της Επιτροπής της ΕΕ προβλέπουν μείωση της κοινοτικής παραγωγής δημητριακών κατά 2,5% σε σύγκριση με το 2021.
«Είναι η Ιταλία που υποφέρει πάνω από όλα, όπου τα χωράφια έχουν εξαντληθεί και έχουν ήδη χάσει κατά μέσο όρο το ένα τρίτο της εθνικής παραγωγής από φρούτα σε καλαμπόκι, από σιτάρι μέχρι ρύζι, από γάλα μέχρι μύδια και αχιβάδες Αντιμετωπίζουμε καταστροφικές επιπτώσεις στην εθνική παραγωγή με ζημιές που ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ», καταλήγει ο Coldiretti.
