Έντονη είναι η ανησυχία των Δυτικών χωρών για τις σχέσεις Άγκυρας με Μόσχα. Η αμερικανοτουρκική κρίση έφερε τις δύο χώρες πιο κοντά, με παρασκήνιο τα εξοπλιστικά προγράμματα που κυνηγά η Τουρκία τόσο από την Ρωσία με τους S-400, όσο και από τις ΗΠΑ με τα μαχητικά F-35.
Οι όλο και πιο θερμές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας-Τουρκία έγιναν εμπόδιο στην αγορά των αμερικανικών F-35, ενώ πλέον η Δύση ανησυχεί για διαρροή απόρρητων τεχνολογικών πληροφοριών του stealth μαχητικού στη Ρωσία.
Ένα θρίλερ βρίσκεται σε εξέλιξη με πολλά ενδεχόμενα που μπορούν να πάρουν διαστάσεις έντονης εμπλοκής ακόμα και των υπόγειων δυνάμεων των εμπλεκόμενων χωρών.
Η Άγκυρα ανέφερε πως θέλει να επιβεβαιώσει ότι υπάρχει ασφαλής διασύνδεση μεταξύ του F-35 δικτύου υπολογιστών της τουρκικής αεροπορίας ώστε να αποτραπεί η διαρροή απόρρητων τεχνικών δεδομένων.
Η αναφορά αυτή γίνεται την ώρα που πολλές χώρες, εμπλεκόμενες στο πρόγραμμα του F-35, ανησυχούν για την ασφάλεια των τεχνικών δεδομένων του μαχητικού stealth, αλλά και την ώρα που οι ΗΠΑ εκφράζουν τους φόβους τους για τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Μόσχα.
Τον Ιανουάριο του 2018 το τουρκικό υφυπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας προκήρυξε διαγωνισμό για τον απαραίτητο τεχνικό εξοπλισμό και τα προγράμματα διασύνδεσης του F-35 με τα λοιπά συστήματα των τουρκικών ΕΔ.
Το ζητούμενο για τους Τούρκους ήταν η διασύνδεση μέσω όσο το δυνατόν εγχωρίων συστημάτων, χωρίς όμως να «ξεφύγουν» από το πλαίσιο του προγράμματος.
Φαίνεται πως στόχος της τουρκικής προσπάθειας είναι να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο στις πληροφορίες που λαμβάνει και μεταδίδει το F-35, βελτιώνοντας την ικανότητά της να τις μοιράζεται με ολόκληρη την αεροπορία της χώρας.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένης της ικανότητας των αισθητήρων του Joint Strike Fighter να «συλλαμβάνουν» σημαντικές πληροφορίες, ειδικά για τους ηλεκτρονικούς εκπομπούς όπως τα εχθρικά ραντάρ.
Με τον τρόπο αυτό οι πιλότοι των αεροσκαφών με λιγότερο προηγμένα ραντάρ θα έχουν σαφώς καλύτερη εικόνα του πεδίου της σύγκρουσης και θα μπορούν να ενεργούν αναλόγως, όπως αναφέρει το Defence Point.
Η αναζήτηση τρόπων διασύνδεσης του F-35, ειδικά όταν χρησιμοποιεί το Multifunction Advanced Data Link (MADL), με αεροσκάφη 4ης γενιάς αποτελεί πεδίο έρευνας και για τους Αμερικανούς μέσω του Link-16.
Οι Τούρκοι όμως ανησυχούν πως μέσω του Autonomic Logistics Information System (ALIS), του F-35 θα μεταδίδονται ευαίσθητα για αυτούς δεδομένα στους Αμερικανούς και άλλους συμμάχους που χρησιμοποιούν το μαχητικό. Το ALIS συγκεντρώνει τα στοιχεία πτήσης του μαχητικού και εντοπίζει σημεία πιθανών απειλών.
Πολλές χώρες που μετέχουν στο πρόγραμμα φοβούνται διαρροές μέσω του ALIS, ή κυβερνοεπιθέσεις εναντίον του. Ιταλία και Νορβηγία δημιουργούν από κοινού δικό τους σύστημα προστασίας ενώ αναλόγως κινείται και η Αυστραλία.
Είναι πιθανόν οι ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν το ALIS στο μέλλον ως εργαλείο ελέγχου καθώς θα μπορεί να αποσυνδέσει τα F-35 μιας χώρας από το σύστημα διαταράσσοντας τις επιχειρησιακές του δυνατότητες. Επίσης, θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν το σύστημα για κυβερνοεπιθέσεις κατά χρηστών του F-35.
Το πρόβλημα για την Τουρκία είναι ότι χρειάζεται το ALIS για τα F-35 της. Μόνο το Ισραήλ εγκαθιστά δικό του σύστημα στα δικά του μαχητικά. Αν και άλλες χώρες μπορεί να διαπραγματευτούν κάτι ανάλογο φαίνεται απίθανο οι Αμερικανοί να κάνουν αυτή τη χάρη στην Τουρκία.
Οι σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας είναι κακές λόγω Κούρδων και Συρίας από το 2014 και διαταράχθηκαν περαιτέρω μετά το πραξικόπημα κατά Ερντογάν, το 2016, για το οποίο ο ίδιος κατηγορεί τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ Γκιουλέν, την έκδοσή του οποίου απαιτεί.
Αξίζει να σημειωθεί πως στο Ιντσιρλίκ βρίσκονται αποθηκευμένες 50 πυρηνικές βόμβες Β61. Την ίδια ώρα η Τουρκία αναπτύσσει θερμές σχέσεις με τη Ρωσία προχωρώντας στην αγορά ρωσικών πυραύλων S-400 παρά τις αντιρρήσεις ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.
Αναφορικά με το F-35 υπάρχει διάχυτος ο φόβος πως η Ρωσία θα εκμεταλλευτεί την συμφωνία των S-400 για να μελετήσει τις άμυνες του μαχητικού 5ης γενιάς έναντι των συστημάτων της ώστε να προχωρήσει περισσότερο την έρευνα για την αντιμετώπισή του. Οι ίδιοι άλλωστε φόβοι δε επιτρέπουν, για την ώρα, πώληση του F-35 σε Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ.
Ήδη υπάρχουν φωνές που ζητούν να μην πουληθούν F-35 στην Τουρκία. Ωστόσο ο περιορισμός της Τουρκίας αναφορικά με τα F-35 δεν είναι κάτι απλό. Η τουρκική ΤΑΙ έχει αναλάβει την κατασκευή τμήματος της ατράκτου των μαχητικών και την ενδεχόμενη συντήρηση του κινητήρα Pratt & Whitney F135 που αυτό χρησιμοποιεί και για χάρη άλλων χωρών χρηστών. Συνολικά 10 τουρκικές εταιρείες συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
Με τον τρόπο αυτό κάθε περιορισμός θα πλήξει το πρόγραμμα καθαυτό και γενικότερα τις αμυντικές ικανότητες του ΝΑΤΟ. Την ίδια ώρα δε η Τουρκία προωθεί την ανάπτυξη εγχώριου μαχητικού 5ης γενιάς, του ΤFX, σε συνεργασία με τη βρετανική ΒΑΕ Systems.
Κατά συνέπεια η Τουρκία μπορεί να απειλήσει με αποχώρηση από το πρόγραμμα του F-35 και να επικεντρωθεί στο TFX.
Βέβαια μια τέτοια κίνηση θα καθυστερήσει την ένταξη ενός μαχητικού 5ης γενιάς στην τουρκική αεροπορία και θα έχει υψηλό κόστος. Το TFX είναι απίθανο να πετάξει για πρώτη φορά, ως πρωτότυπο, πριν το 2023 και είναι αμφίβολο αν θα έχει ανάλογες δυνατότητες με το F-35.
Η αγορά όμως των S-400 και η πρόθεση των Τούρκων να εφοδιάσουν τα δικά τους F-35 με τουρκικά συστήματα, υποδεικνύει ότι μάλλον πρέπει να μελετηθούν εκ νέου οι παράμετροι του προγράμματος του μαχητικού.
