Ο Μητροπολίτης Ιλαρίων, επικεφαλής του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου της Μόσχας, εξέφρασε ανησυχία για το ενδεχόμενο μετατροπής της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε τζαμί.
"Παρακολουθούμε προσεκτικά και σοβαρά τα γεγονότα γύρω από την Αγία Σοφία. Περιμένουμε την επίσημη δημοσίευση της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου της Τουρκίας, που, σύμφωνα με δημοσιεύματα Τύπου, θεώρησε ότι το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, το οποίο είναι σήμερα μουσείο, μπορεί να αλλάξει με διάταγμα του προέδρου της χώρας. Ελπίζουμε ότι δεν θα ληφθεί η απόφαση να μετατραπεί ο καθεδρικός ναός σε τζαμί », δήλωσε ο Μητροπολίτης στην Interfax Religion στις 2 Ιουλίου.
Ο εκπρόσωπος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σημείωσε ότι η εκκλησία της Αγίας Σοφίας είναι «η κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας»...μαζεύοντας ελαφρώς προηγούμενες δηλώσεις Ρώσου εκκλησιαστικού αξιωματούχου που μιλούσε για ρωσική κληρονομιά. Σύμφωνα με τον π. Ν.Μπαλάσοφ, οι πνευματικοί κληρονόμοι αυτής της αυτοκρατορίας είναι οι λαοί της Ρωσίας, οι οποίοι κάποτε «γοητεύτηκαν από αυτήν την ακατάπαυστη ομορφιά» και μεταστράφηκαν στο χριστιανισμό αφού οι πρέσβεις του πρίγκιπα Βλαντιμίρ, του μελλοντικού Βαπτιστή της Ρωσίας, που επισκέφτηκαν την Αγία Σοφία, ανέφεραν στον αφέντη τους: “Δεν γνωρίζουμε, αν ήμασταν στον ουρανό ή στη γη. "
Ο Μητροπολίτης Ιλαρίων εξέφρασε την πεποίθησή του ότι "οποιαδήποτε αλλαγή στις υπάρχουσες ισορροπίες και το μακροπρόθεσμο status quo μπορεί να βλάψει σοβαρά την αμοιβαία κατανόηση στον κόσμο, τον διάλογο πολιτισμών και τον διαθρησκευτικό διάλογο". Τόνισε ότι αυτό δεν είναι μόνο ένα ανεκτίμητο μνημείο παγκόσμιας κουλτούρας που προστατεύεται από την UNESCO με μοναδικό ρόλο στην παγκόσμια ιστορία, αλλά και ένα μέρος ιερής σημασίας.
Το Νο2 του Πατριαρχείου Μόσχας δεν συμμερίζεται τις απόψεις των Τούρκων αξιωματούχων που ισχυρίζονται ότι η τύχη του ναού είναι εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας. «Είναι δύσκολο να συμφωνήσουμε με αυτό», είπε. «Η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο παγκόσμιας σημασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η συζήτηση για την αλλαγή της κατάστασής της έχει ανακινήσει ενδιαφέρον σε ολόκληρο τον κόσμο, και ειδικά τον χριστιανικό κόσμο. Εξάλλου, η εκκλησία είναι αφιερωμένη στον Χριστό, στη Σοφία του Θεού, που είναι ένα από τα ονόματα του Χριστού.»
Ο Μητροπολίτης βέβαια υπενθύμισε, όπως και ο υφιστάμενός του προηγουμένως, ότι η Εκκλησία της Αγίας Σοφίας έπαιξε ιδιαίτερο ρόλο στην ιστορία της αρχαίας Ρωσίας: «Σε αυτό το ναό αναμενόταν η μοιραία επιλογή του βαπτιστή της Ρωσίας. Τουλάχιστον για αυτό δεν μπορούμε να είμαστε αδιάφοροι για τη μοίρα αυτού του ναού», κατέληξε ο επίσκοπος.
