Το επίσημο ετήσιο μνημόσυνο, υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, τελέσθηκε την Κυριακή, 31 Ιουλίου 2022, στην Ιερά Σεβασμία Βασιλική και Σταυροπηγιακή Μονή της Ελεούσας του Κύκκου, στη Μονή που ανδρώθηκε πνευματικά ο Εθνάρχης Μακάριος και που επέλεξε να φιλοξενεί την τελευταία του κατοικία.
Στο Πολυαρχιερατικό Συλλείτουργο προεξήρχε ο Μητροπολίτης Κύκκου και Τηλλυρίας κ. Νικηφόρος, με τη συμμετοχή του εν Κύπρω Εξάρχου του Παναγίου Τάφου, Μητροπολίτου Βόστρων κ. Τιμοθέου, του Μητροπολίτου Ταμασού και Ορεινής κ. Ησαΐου και του Επισκόπου Μεσαορίας κ. Γρηγορίου.
Τον επιμνημόσυνο λόγο εκφώνησε η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων κα Αννίτα Δημητρίου, η οποία σημείωσε χαρακτηριστικά ότι: «Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπήρξε αναμφίβολα μια εμβληματική μορφή, μια ισχυρή προσωπικότητα, που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι σηματοδότησε, σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο, τις πιο καθοριστικές ιστορικές εξελίξεις, αφήνοντας ανεξίτηλη τη σφραγίδα του, στη χρονικά μικρή αλλά πολυκύμαντη βιογραφία της Κυπριακής Δημοκρατίας».
«Η πορεία του ως Προκαθήμενος της Εκκλησίας, αλλά και ως πρώτος Πρόεδρος του νεοσύστατου τότε κυπριακού κράτους, το οποίο έκανε τα πρώτα του βήματα στην εξωτερική πολιτική σκηνή έχοντας απόλυτη ανάγκη από στήριξη και καθοδήγηση, τον ανέδειξε στη συνείδηση ενός ολόκληρου λαού ως Εθνάρχη. Παράλληλα, το αξιόλογο και πλούσιο ιεραποστολικό του έργο, κυρίως σε χώρες της αφρικανικής ηπείρου προσέδωσε στη φυσιογνωμία του διεθνή εμβέλεια, μεγεθύνοντας το πολιτικό αποτύπωμα και της Κύπρου», πρόσθεσε.
Η Πρόεδρος της Βουλής επεσήμανε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος «σε όλη του τη διαδρομή πολιτεύτηκε με θάρρος, υποστηρίζοντας με πείσμα όσα ο ίδιος θεωρούσε σωστά για τον τόπο και τον κυπριακό ελληνισμό. Έγινε σύμβολο λατρείας, αλλά και στόχος εγκληματικών επιβουλών. Βρέθηκε απέναντι σε αδυσώπητα, ακανθώδη πολιτικά διλήμματα, στα οποία κλήθηκε να πάρει δύσκολες και επίπονες αποφάσεις».
«Οι επιλογές του σε κρίσιμα ζητήματα «καθόρισαν και εξακολουθούν να διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό το παρόν και το μέλλον του εθνικού μας ζητήματος και κατ’ επέκταση της ίδιας της Κυπριακής Δημοκρατίας», τόνισε.
Η κα Δημητρίου αναφέρθηκε, ακολούθως, στις ρίζες, τις καταβολές, στο πώς σμιλεύτηκε η προσωπικότητα του Μακαρίου, στους παράγοντες που την καθόρισαν, για να σημειώσει ότι η εισβολή, η κατοχή, ο ξεριζωμός, η προσφυγιά, οι εκατόμβες νεκρών και αγνοουμένων, «η οδύνη και η πίκρα από τα δεινά του πολέμου, κλόνισαν ανεπανόρθωτα την υγεία του. Τρία χρόνια αργότερα, στις 3 Αυγούστου του 1977, ο Μακάριος άφησε την τελευταία του πνοή από έμφραγμα του μυοκαρδίου. Έφυγε με ανεκπλήρωτο τον πόθο να δει την αγαπημένη του Κύπρο ελεύθερη, ευημερούσα και επανενωμένη».
«Σαράντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του ο αγώνας για δικαίωση και ανατροπή τετελεσμένων προσκρούει καθημερινά στην άτεγκτη, απειλητική και αποσταθεροποιητική στάση της Τουρκίας. Μένοντας στο απυρόβλητο το καθεστώς Ερντογάν εντείνει την παραβατικότητα, σε Κύπρο, Αιγαίο, και Ανατολική Μεσόγειο», τόνισε, για να προσθέσει, στη συνέχεια, ότι: «Οι μονομερείς έκνομες ενέργειες της Άγκυρας όσον αφορά στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου και στην κυπριακή ΑΟΖ αποτελούν συνέχεια της επεκτατικής πολιτικής της, που στόχο έχει τη διχοτόμηση του νησιού, ενώ συνεχίζει με απάνθρωπο τρόπο να στερεί από τους πρόσφυγες το δικαίωμα επιστροφής στις πατρογονικές τους εστίες, από τις οικογένειες των αγνοουμένων τη δυνατότητα να μάθουν τι απέγιναν οι αγαπημένοι τους και συνολικά από τον κυπριακό λαό την ευκαιρία να ζήσει ελεύθερα στο νησί, χωρίς την παρουσία ξένων στρατών και την απειλή των όπλων».
Η Πρόεδρος της Βουλής υπογράμμισε ότι «δεν συμβιβαζόμαστε με την κατοχή, δεν αποδεχόμαστε τη συνέχιση της απαράδεκτης σημερινής κατάστασης και σίγουρα δεν μας επιτρέπεται να μένουμε αδρανείς μπροστά στα επεκτατικά τουρκικά σχέδια και στη λύση των δύο κρατών που συντονισμένα προωθούν Άγκυρα και κατοχική ηγεσία» και πρόσθεσε: «Όσα γεωτρύπανα και κανονιοφόρους και να στείλει (η Τουρκία) στην περιοχή δεν πρόκειται να αποποιηθούμε των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, ούτε και θα δεχτούμε οποιαδήποτε συμφωνία, που θα θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πολιτών, αλλά και τη βιωσιμότητα της λύσης. Ως Κυπριακή Δημοκρατία είμαστε πάντοτε πρόθυμοι και έτοιμοι να συμμετέχουμε σ’ έναν νέο κύκλο ουσιαστικών διαπραγματεύσεων, για να επιτύχουμε μια λύση στη βάση των ψηφισμάτων και αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία της, η κα Δημητρίου, τόνισε ότι «Όσο οι πληγές των εγκλημάτων της τουρκικής εισβολής παραμένουν ανοικτές, παραμένει ανοικτό και το χρέος μας απέναντι στην πατρίδα. Και αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους και αντιμέτωπες με μια επώδυνη διαδικασία που περνάει μέσα από τον δρόμο της αυτογνωσίας, προκειμένου να οδηγηθούμε σε νέες προοπτικές».
Οι προοπτικές, όμως αυτές, όπως επεσήμανε, διέρχονται μέσα από τον απεγκλωβισμό από τα μίση και τις διχόνοιες, των σκιών του παρελθόντος, τη σφυρηλάτηση της εθνικής μας ενότητας και τη μεταλαμπάδευση οραμάτων και αξίων, «για να προασπίσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα και να δημιουργήσουμε νέες δυνατότητες, που θα οδηγήσουν στην επανένωση και την απελευθέρωση της πατρίδας μας. Αυτή η υποχρέωση, αυτό και το καθήκον μας. Για να δικαιώσουμε τη μνήμη αυτών που έφυγαν αλλά και να διασφαλίσουμε το μέλλον που αξίζει σε αυτούς που μένουν και έπονται».
Μετά το τέλος της θείας Λειτουργίας και του Μνημοσύνου ο Κύκκου Νικηφόρος τέλεσε τρισάγιο έμπροσθεν του ανδριάντος του Εθνάρχου στο Θρονί, που βρίσκεται πλησίον του τάφου του αειμνήστου Αρχιεπισκόπου και πρώτου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Παρόντες στο μνημόσυνο, το τρισάγιο και στην κατάθεση στεφάνων, πέραν των συλλειτουργούντων Αρχιερέων και της Προέδρου της Βουλής, ήταν ο Υπουργός Άμυνας κ. Χαράλαμπος Πετρίδης, ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Ιωάννης Μαλλικούρτης, ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Πρεσβείας, Βουλευτές και εκπρόσωποι κομμάτων, τοπικών αρχών και αντιστασιακών οργανώσεων, ο αρχηγός της Εθνικής Φρουράς αντιστράτηγος Δημόκριτος Ζερβάκης, ο υπαρχηγός της Αστυνομικής Δύναμης κ. Δημήτριος Δημητρίου, ο Διοικητής της ΕΛΔΥΚ συνταγματάρχης Παναγιώτης Κεραμιδάς, συγγενείς του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, καθώς και πλήθος κόσμου, τιμητών της μνήμης και των αγώνων του Εθνάρχη.
