Πριν από ακριβώς δύο χρόνια με αφορμή την απόφαση για την ουκρανική αυτοκεφαλία γράφαμε για την απόλυτη υποκρισία του Φαναρίου, που έστρωσε χαλί για πόλεμο και ζητούσε ειρήνη.
Στην ανάλυσή μας δε, είχαμε “προφητέψει” πως εκείνη η απόφαση της Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου άνοιγε το κουτί της Πανδώρας αποφασίζοντας να ξεκινήσει τη δημιουργία μιας αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ουκρανία και πλέον “μια σειρά από “ιερά αιτήματα” αναμένεται να ακολουθήσουν. Λευκορώσοι, Αμπχάζιοι, Μαυροβούνιοι, Σκοπιανοί και ένα σωρό άλλοι είναι έτοιμοι να..πάρουν νούμερο στο ταμείο για αυτοκεφαλίες ή νομιμοποιήσεις κάθε είδους. Περάστε κόσμε..”
Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου έχει διαιρέσει τον Ορθόδοξο κόσμο, φτάνοντας και σε διακοπές κοινωνίας. Όμως αυτό που προκαλεί την μεγαλύτερη ανησυχία είναι ποιο θα είναι το επόμενο βήμα.
Προτίθεται το Φανάρι να αναπαράγει το ουκρανικό σενάριο και σε άλλες εκκλησίες;
Σήμερα το Φανάρι εξετάζει κατά πως φαίνεται μια νέα περιπέτεια, κι αυτή τη φορά αφορά στα Σκόπια . Θέμα που άπτεται αμιγώς και ελληνικού ενδιαφέροντος. Τα πολιτικά αιτήματα των Σκοπιανών επανήλθαν για νομιμοποίηση των δικών τους σχισματικών.
Και το Φανάρι αντί να κλείσει το θέμα έριξε λάδι στην φωτιά απαντώντας πως «την στιγμήν αυτήν δεν τίθεται θέμα αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας των Σκοπίων αλλά θεραπείας ενός σχίσματος, διά την οποίαν όλοι έχουν ιερόν χρέος, μάλιστα δε η Μήτηρ Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, ως έπραξε και εις την περίπτωσιν του Βουλγαρικού σχίσματος και μάλιστα το έτος 1945, ήτοι μικρόν μετά τα τραγικά γεγονότα της ιστορίας εις την Δράμαν και την ευρυτέραν περιοχήν Επαρχιών του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις την Βόρειον Ελλάδα». Είναι αντιληπτό από αυτές τις δηλώσεις πως το Οικουμενικό Πατριαρχείο αντί να κλείνει το θέμα ανοίγει για τα καλά τον ασκό του Αιόλου, αφού για θεραπεία του σχίσματος μιλούσε και στην Ουκρανία!
Πριν από δύο χρόνια, όχι οι απλοί πιστοί, αλλά ο πιο σημαντικός πολιτικός της Ουκρανίας, ο Πρόεδρος Ποροσένκο, αιτήθηκε τη δημιουργία μιας «ανεξάρτητης εκκλησίας» από το Οικουμενικό Πατριαρχείο γιατί πίστευε ότι ο ουκρανικός λαός στερείται ελευθερίας.
Ο Πρόεδρος το ανακοίνωσε τον Απρίλιο του 2018 σε προσωπική συνάντηση με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο. Είναι ενδιαφέρον, πως μετά από μερικούς μήνες τα λόγια του, σχεδόν αυτολεξεί, επαναλήφθηκαν από έναν άλλο πολιτικό - τον Σκοπιανό πρόεδρο Γκεόργκε Ιβάνοφ.
Η θρησκευτική κατάσταση είναι σχεδόν ίδια με την Ουκρανία. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, στη χώρα λειτουργεί την «Ορθόδοξη Εκκλησία της πΓΔΜ», η οποία προέκυψε ως αποτέλεσμα περίπλοκων πολιτικών αναταραχών. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μετά την απελευθέρωση από την οθωμανική κυριαρχία, τα Σκόπια έγιναν μέρος του Βασιλείου της Βουλγαρίας. Κατά συνέπεια, οι πιστοί της πέρασαν στη δικαιοδοσία της Βουλγαρικής Εκκλησίας.
Αλλά την παραμονή του Α 'Παγκοσμίου Πολέμου, η κατάσταση άλλαξε δραματικά: τα εδάφη της πΓΔΜ πέρασαν στο σερβικό βασίλειο. Μαζί με την πολιτική δικαιοδοσία, άλλαξε επίσης και η εκκλησιαστική. Έκτοτε, οι ντόπιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί υπάγονται στο Βελιγράδι.
Με την εξουσία των Κομμουνιστών και τον σχηματισμό της Γιουγκοσλαβίας, οι ιδέες του “Μακεδονισμού” εντάθηκαν στη χώρα. Οι εθνικιστές κέρδισαν δημοτικότητα, τα συνθήματά τους ακούγονταν πιο δυνατά. Ήθελαν τη δική τους γλώσσα, τη δική τους κουλτούρα, την δική τους εκκλησία. Απαίτησαν την αναβίωση της Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας, η οποία λειτούργησε στο έδαφος της σύγχρονης Σερβίας, της Β.Μακεδονίας, της Ελλάδας και της Βουλγαρίας από τον 11ο έως τον 18ο αιώνα. Και οι κομμουνιστές συμφώνησαν: το 1958 βοήθησαν στη δημιουργία μιας ανεξάρτητης θρησκευτικής δομής, αν και η Σερβική Εκκλησία ήταν εναντίον της. Οκτώ χρόνια αργότερα, οι “Μακεδόνες” που έφυγαν από το Σερβικό Πατριαρχείο δήλωσαν αυτοκεφαλία.
Αλλά από τότε, κανείς δεν το δέχτηκε. Η "Μακεδονική Εκκλησία" απομονώθηκε για δεκαετίες, και σχεδόν κανείς δεν ασχολήθηκε με αυτήν. Και το Φανάρι δεν απάντησε στο αίτημα του Ivanov το 2018 για νομιμοποίηση των σχισματικών. Τότε ήταν απασχολημένο με την Ουκρανία.
Οι ίδιες προστριβές
Δύο χρόνια αργότερα, το αυτοκεφαλικό πρόβλημα της Ουκρανίας έχει οδηγήσει σε τεράστιο πλήγμα. Η OCU αναγνωρίζεται από τρεις “ελληνικές” εκκλησίες αφού μαζί με την Κωνσταντινούπολη, τάχθηκαν -αν και με διαφωνίες στο εσωτερικό τους- η Ελλαδική και η Αλεξανδρινή Εκκλησία. Η ίδια η δομή της νέας εκκλησίας δεν επεκτείνεται, καθώς ο αριθμός των ενοριών έχει σταματήσει σε περίπου 7.0000. Επιπλέον, ως αποτέλεσμα εσωτερικών διαφωνιών, από την OCU απομακρύνθηκε ένας από τους πατέρες της διάσπασης στην Ουκρανία, ο "επίτιμος πατριάρχης" Φιλάρετος.
Το θέμα της αυτοκεφαλίας δεν παρουσιάζει πλέον ενδιαφέρον για την ουκρανική κυβέρνηση, ο Ποροσενκο δεν επανεκλέχθηκε για δεύτερη θητεία και ο νέος πρόεδρος, Ζελένσκι, κρατάει ισορροπίες στα θρησκευτικά ζητήματα. Όλα αυτά έρχονται σε αντίθεση με τις πολλές υποσχέσεις του Πατριάρχη Βαρθολομαίου για την «έγκαιρη αναγνώριση και ενίσχυση» του καθεστώτος της «νέας εκκλησίας» ανα τον κόσμο.
Και αυτή τη στιγμή της κρίσης, η μη αναγνωρισμένη «Μακεδονική Εκκλησία» θυμήθηκε τα... δικαιώματά της. Μέσω όχι των πιστών, αλλά των πολιτικών. Και απολύτως σύμφωνα με το σχέδιο του Ποροσένκο, δηλαδή έχοντας βομβαρδίσει το Φανάρι με γραπτές εκκλήσεις. Και μιλάμε για την ίδια εκκλησία που βασάνισε τον Αρχιεπίσκοπο Αχρίδος Ιωάννη της Σερβικής Εκκλησίας επί σειρά ετών με δικαστικές διώξεις και φυλακές.
Εν αναμονή
Όμως, σε αντίθεση με την Ουκρανία, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος δεν δείχνει να βιάζεται με τους Σκοπιανούς. Προφανώς, βάζουν στο ζύγι τις έξωθεν πιέσεις και τις συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης και σε σχέση με την Ελλάδα μεταξύ άλλων.
Τώρα διακυβεύεται κατά βάση μια σοβαρή σύγκρουση με τη Σερβική Εκκλησία, με την οποία το Φανάρι έχει ήδη μια τεταμένη σχέση. Το γεγονός είναι ότι στα μέσα της δεκαετίας του 2000, μέρος του ποιμνίου της «Μακεδονικής Εκκλησίας» επέστρεψε από το σχίσμα και τώρα υπάρχουν δύο δομές στη χώρα. Επομένως, οι “Μακεδόνες” δεν είναι όλοι σύμφωνοι για την αυτοκεφαλία. Αλλά μήπως ήταν οι Ουκρανοί....;
Επιπλέον, στο κάδρο μπαίνει πάντα και η Ελλαδική Εκκλησία, ιδίως οι Μητροπόλεις του Βορρά που ανήκουν στις λεγόμενες “Νέες Χώρες” και δεν πρόκειται να ανεχθούν νέα εκκλησία με....μακεδονική ονομασία. Θα υπάρξει επομένως διαφορετικό όνομα για την νέα δομή; Ζήτημα προκύπτει και με τα “προικιά” καθώς είναι βέβαιον πως το Φανάρι θα θέλει να ελέγξει τους πιο σημαντικούς ναούς και μοναστήρια και κυρίως το περίφημο μοναστήρι της Οχρίδας.
"Στο ζήτημα της αυτοκεφαλίας της πΓΔΜ, φυσικά, θα υπάρξει αντίθεση από την Ελληνική Εκκλησία. Αλλά το Φανάρι ασχολείται πολύ περισσότερο με την ιδέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, δηλαδή, ως το πιο σημαντικό πράγμα στον Ορθόδοξο κόσμο. Νομίζω ότι θα επικρατήσει", εξηγεί ο πολιτικός αναλυτής Αρκάδιο Μαχλέρ στη RIA Novosti.
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, σύμφωνα με τον εμπειρογνώμονα, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ενδιαφέρεται εδώ και πολύ καιρό για το μακεδονικό εκκλησιαστικό ζήτημα. Αλλά τώρα οι κοσμικές αρχές παρενέβησαν στο πρόβλημα. Επιπλέον, σε αντίθεση με την Ουκρανία, σύμφωνα με τον Mahler, θα είναι ευκολότερο για το Φανάρι να εφαρμόσει το σχέδιό του. «Το γεγονός είναι ότι η Ουκρανία είναι ετερογενής χώρα. Και από θρησκευτική άποψη οι πολίτες της τηρούν την ιδέα μιας «ορθόδοξης σλαβικής αδελφότητας». Και η πΓΔΜ είναι πιο ομοιογενής. Παρά το γεγονός ότι η γειτονική Ελλάδα, η Σερβία και η Βουλγαρία την θεωρούν γη τους, οι Μακεδόνες προσπαθούν να βρίσκονται στην τροχιά της αμερικανικής επιρροής. Αυτό αποδεικνύεται από την πρόσφατη ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ" υποστηρίζει ο αναλυτής.
Επομένως, η νομιμοποίηση των “Μακεδόνων” σχισματικών από τον Φανάρι σύμφωνα με το σχέδιο που εκπονήθηκε πριν από δύο χρόνια, κατά τη γνώμη του, είναι αναπόφευκτη. Και αυτό, όπως και με την Ουκρανία, θα οδηγήσει σε νέες αναταραχές στον Ορθόδοξο κόσμο.
