Του ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ
Έχουν να λένε πως στα πάντα υπάρχει ένα τέλος. Ιδιαίτερα στις σχέσεις που βασίζονται στα συμφέροντα. Διότι τα συμφέροντα αλλάζουν από τη μία στιγμή στην άλλη.
Σχέση συμφέροντος είναι και αυτή που παρατηρείται τα τελευταία τρία χρόνια μεταξύ του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Τούρκου ομολόγου του, Ταγίπ Ερντογάν. Όπως έχει ήδη αποκαλυφθεί, πριν αναλάβει την αμερικανική προεδρία ο κ. Τραμπ οι σχέσεις του με τον Ερντογάν ήταν σχεδόν ανύπαρκτες.
Γνώριζε όμως Τούρκους επιχειρηματίες, οι οποίοι ήταν ταυτόχρονα φίλοι του Τούρκου προέδρου. Και έτσι έγινε το “προξενειό”. Και με τούτο τον τρόπο συνέβη αυτό που κατάγγειλε ο Τζον Μόλτον, πρώην σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου.
Οι πληροφορίες διαρρέουν με το …σταγονόμετρο και αναφέρουν ότι άρχισαν να παρατηρούνται τα πρώτα σημάδια αποστασιοποίησης της αμερικανικής γραφειοκρατίας από την Τουρκία και τον αυταρχικό ηγέτη της, Ταγίπ Ερντογάν. Μακάρι…
Σύμφωνα με τις πληροφορίες, από τις 13 Νοεμβρίου όταν ο πρόεδρος της Τουρκίας φιλοξενήθηκε στο Λευκό Οίκο από τον πρόεδρο Τραμπ και την Πρώτη Κυρία, η επαφή σε ανώτατο επίπεδο έχει μειωθεί στο ελάχιστο, και οι διαπραγματεύσεις για την τύχη του ρωσικού συστήματος S-400 έχουν οδηγηθεί στο απόλυτο αδιέξοδο.
Ας λέει ότι θέλει ο Ιμπραήμ Καλίν, ο πιο στενός συνεργάτης του Ταγίπ Ερντογάν, που βόλεψε την κόρη του σε εταιρεία δημοσίων σχέσεων στην Ουάσιγκτον, που εργάζεται για την Τουρκία! Οι πολιτικοί είναι παντού το ίδιο, θα πείτε, και θα έχετε δίκιο. Ο κ. Καλίν ισχυρίστηκε ότι οι διαπραγματεύσεις για τους S-400. Θα συμβεί αυτό εάν η Άγκυρα καταθέσει αντιπρόταση στο αμερικανικό σχέδιο “εξαφάνισης” του ρωσικού συστήματος.
Μία αναφορά του προέδρου της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Γερουσίας, Τζιμ Ρις, ότι στην ουσία εξαπατήθηκε από τον Ερντογάν, όταν τον συνάντησε με άλλους γερουσιαστές στο Όβαλ Όφις, παρουσία του κ. Τραμπ, έδωσε το έναυσμα για υποθέσεις, οι οποίες, όμως, βασίζονται σε γεγονότα και επίσημες αναφορές.
Ο κ. Ρις προχώρησε στην προώθηση του νομοσχεδίου για τις κυρώσεις στην Τουρκία, που σχεδίασε με τον Δημοκρατικό συνάδελφο του, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ελπίζοντας ότι η απειλή της τιμωρίας θα συνετίσει τον Ερντογάν. Όμως, η απάντηση του Τούρκου Προέδρου δεν χωρά καμία αμφιβολία για τους δικούς του σχεδιασμούς και αποφάσεις: Δεν θα εγκαταλείψει τη στρατιωτική συνεργασία με τη Ρωσία, αντίθετα θα την ενδυναμώσει. Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο κ. Τραμπ δεν μπορεί να διασώζει εσαεί τον Ερντογάν, όσα συμφέροντα, προσωπικά και επιχειρηματικά, διαθέτει στην Τουρκία.
Η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα μπορούσε να προλάβει την απόφαση της Γερουσίας για την επιβολή των κυρώσεων και να τις ανακοινώσει ο ίδιος με τη δικαιολογία ότι οι συζητήσεις για την επιστροφή στη Ρωσία ή την καταστροφή των S-400, δεν σημείωσαν πρόοδο. Διαφορετικά θα παρουσιαστεί ότι άγεται και φέρεται από τους γερουσιαστές και αντιδρά λόγω ακριβώς των αποφάσεων τους.
Στο νομοσχέδιο των κ. Ρις και Μενέντεζ -εάν κερδίσει με συντριπτική πλειοψηφία στη Γερουσία- καλείται ο κ. Τραμπ να επιβάλει πέντε από τις 12 κυρώσεις που προβλέπει ο νόμος CAATSA. Θα μπορούσε -διότι έχει τη δυνατότητα- να τις ανακοινώσει ο ίδιος, και μάλιστα να τις συνδέσει με μία προσπάθεια συμμόρφωσης της Τουρκίας. Όπως ακριβώς έπραξε το καλοκαίρι του 2018, όταν με τρεις μέτριες κυρώσεις ανάγκασε τον φίλο του Ερντογάν να απελευθερώσει τον πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Εάν η κατοχική δύναμη, αναγκαστεί υπό το βάρος των αμερικανικών κυρώσεων να υποχωρήσει στο θέμα των S-400, το πολιτικό κέρδος του κ. Τραμπ θα είναι τεράστιο. Ταυτόχρονα, η Τουρκία θα επιστρέψει στο δυτικό μαντρί και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, θα είναι ο μεγάλος χαμένος του στρατηγικού παιγνιδιού στην Ανατολική Μεσόγειο, και όχι μόνο.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έμεινε με την λανθασμένη εντύπωση ότι η εκεχειρία στη Βόρεια Συρία επιβλήθηκε επειδή ανακοίνωσε μία σειρά «αστείων» -κατά τη γνώμη των αναλυτών- κυρώσεων στην Τουρκία. Η υπόθεση της κατάπαυσης του πυρός ήταν μία σικέ ιστορία -αλλά δεν είναι μέρος της παρούσας ανάλυσης.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, οι διπλωματικοί παρατηρητές στην Ουάσιγκτον άρχισαν να πιστεύουν ότι τα περιθώρια για το Λευκό Οίκο στενεύουν και οι κυρώσεις στην Τουρκία θα αποδειχθεί ότι είναι μονόδρομος. Στην περίπτωση αυτή, η ρήξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας θα προκαλέσει ισχυρούς τριγμούς και στο ΝΑΤΟ. Η νοτιοανατολική πτέρυγα στην πραγματικότητα θα έχει τιναχθεί στον αέρα.
Όσο και να ακούγεται εξωπραγματικό, η στρατηγική θέση της Κύπρου είναι τόσο ισχυρή που θα μπορούσε να απορροφήσει πολλές από τις επιχειρήσεις που εκτελούνταν σε συνεργασία των ΗΠΑ, της Δύσης και της Τουρκίας. Επίσης, η Ελλάδα που σύμφωνα με τους Αμερικανούς είναι όαση σταθερότητας θα αναβαθμιστεί στον ανώτατο βαθμό.
Στο πλαίσιο αυτό, κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Λευκό Οίκο θα μπορούσε να προκύψει περαιτέρω εμβάθυνση των σχέσεων, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο ζενίθ τους. Η δουλειά που έκανε η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα για τους Αμερικανούς είναι και σήμερα θέμα συζήτησης στην αμερικανική πρωτεύουσα, πάνω στην οποία συνεχίζουν να κτίζουν η Αθήνα και η Ουάσιγκτον. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. συνεχίζει να υλοποιεί όσα συμφώνησαν οι προηγούμενοι και αυτό εκτιμάται στο πιο υψηλό επίπεδο.
Ο κ. Μητσοτάκης θα λάβει την έμπρακτη συμπαράσταση του κ. Τραμπ στα θέματα της οικονομίας και του τουρισμού και ανάλογα με την τροπή που θα έχουν πάρει μέχρι τότε τα πράγματα με την Τουρκία, θα διεξαχθεί και η συζήτηση για τη στρατηγική συνεργασία.
Πάντως, στο Λευκό Οίκο αναμένουν με ενδιαφέρον, αλλά και αγωνία, την αντίδραση της Τουρκίας μετά την ήττα στη Γερουσία με την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Για την Άγκυρα είναι μία καλή ευκαιρία να αποστασιοποιηθεί εντελώς από την Αμερική -άλλωστε αυτή είναι η επιθυμία του κατεστημένου των ισλαμιστών. Στην περίπτωση αυτή, οι εξελίξεις θα μπορούσαν να είναι καταιγιστικές και για το θέμα της συμμετοχής της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, η οποία θα την «απελευθερώσει» από υποχρεώσεις που πηγάζουν από τη συμμετοχή της στη Συμμαχία.
Μετά την αναγνώριση της Γενοκτονίας και από τη Γερουσία, η κατάσταση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων περιγράφεται ως καταθλιπτική με τάσεις οριστικής ρήξης.
Όμως, μία αλλαγή της τουρκικής στάσης στο θέμα των S-400, θα την αναδείξει ξανά στον ακρογωνιαίο λίθο της αμερικανικής στρατηγικής στην ευρύτερη γειτονιά μας… Ας το έχουμε στο μυαλό μας.
