Του Donal MacIntyre
Το Brexit, και το «ταξίδι» μέσα από αυτό, είναι ένα μάθημα στο νόμο των ακούσιων συνεπειών. Όλοι όσοι αγωνίστηκαν για το δικαίωμα διενέργειας δημοψηφίσματος σχετικά με την παραμονή στην ΕΕ δεν θα μπορούσαν ποτέ να προβλέψουν όλες τις μεταβλητές και απροσδόκητες δυνατότητες που είναι τώρα στο «παιχνίδι» ως αποτέλεσμα.
To κίνημα του Brexit, που ξεκίνησε από μια ισχνή πλειοψηφία βρετανών ψηφοφόρων, ήταν μια προσπάθεια να παγιωθεί και να γιορτασθεί η ιδέα της ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου και η βρετανική «μοναδικότητα» ως μια εκδοχή της αποικιοκρατίας, όταν η Βρετανία «δάμαζε» πραγματικά τα κύματα. Πολλοί ένιωσαν ότι για μια τέτοια χώρα, η απλή ψήφος ενός εκ των 27 του Συμβουλίου της Ευρώπης αντιπροσωπεύει μια απαράδεκτη μείωση στη δύναμη αυτού του κάποτε μεγάλου έθνους - ενός έθνους του οποίου η θέση στην παγκόσμια σκηνή υποβαθμίστηκε και συνεχίζει να υποβαθμίζεται.
Δεν ήταν όπως ισχυρίζονται κάποιοι υποστηρικτές της «παραμονής» στην ΕΕ, μια ανόητα επικίνδυνη απόφαση βασισμένη σε εντελώς ελαττωματική οικονομική πολιτική - πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πολλοί που ψήφισαν υπέρ του Brexit θα το έπρατταν και το έπραξαν, ακόμη και με βάση το ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα ήταν σε χειρότερη κατάσταση οικονομικά. «Πόσο κοστίζει η εθνική κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου;» ήταν το σλόγκαν τους!
Πολλοί από εκείνους που ψήφισαν να αποχωρήσουν, αποτίμησαν την ανεξαρτησία τους από τα ευρωπαϊκά υπαγορεύματα και την υπερβολική δύναμη των δικαστών της ΕΕ και των δημοσίων υπαλλήλων σε όλα τα οικονομικά θέματα. Ήταν μια απόφαση εκ καρδίας και όχι με βάση τον ισολογισμό. Για εκείνους τους βουλευτές που αγωνίζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν ότι η βούληση του λαού ασκείται με αποχώρηση από την ΕΕ στις 29 Μαρτίου, γίνεται δεκτό ότι μπορεί να υπάρξει ένα οικονομικό χτύπημα, από το οποίο, όμως, το Ηνωμένο Βασίλειο θα ανακάμψει και χωρίς τα δεσμά της ΕΕ, θα ευημερήσουν και θα απολαύσουν οικονομική ανάπτυξη, σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Επομένως, είναι σημαντικό να αφαιρέσουμε την «οικονομία» από την εξίσωση όσον αφορά τη συζήτηση για το Brexit. Όσοι ψήφισαν να εγκαταλείψουν την ΕΕ ψήφισαν για αυτοδιάθεση, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί! Ήταν υστερική η αντίδραση του ηγέτη της Τράπεζας της Αγγλίας, Mark Carney, όταν ισχυρίστηκε ότι η δράση σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας, θα ρίξει τη χώρα σε μια «δίνη» οικονομικού υποβιβασμού. Αυτή ήταν η ηχώ όλων των «εμπόρων της καταστροφής», στους οποίους συμπεριελήφθη ο Barrack Obama πριν από την ψηφοφορία - όλοι υποσχόμενοι το τέλος του κόσμου για το Ηνωμένο Βασίλειο σε περίπτωση αποχώρησης από την ΕΕ. Εκαναν λάθος! Η ανεργία στο Ηνωμένο Βασίλειο μειώθηκε, οι μισθοί αυξήθηκαν, ο πληθωρισμός παραμένει σταθερός, οι μετοχές αυξήθηκαν και οι λιανικές πωλήσεις σημείωσαν ελαφρά άνοδο. Η οικονομία έχει επωφεληθεί από μια ελαφρώς ασθενέστερη αλλά διακυμάνσιμη λίρα παρά την ανησυχία των αγορών σχετικά με ένα σκληρό Brexit - χωρίς επίσημη συμφωνία και μια συμφωνημένη πορεία προς τα εμπρός - αλλά συνολικά η οικονομία έχει δείξει ανθεκτικότητα παρά την αβεβαιότητα.
Έτσι, οι «έμποροι της καταστροφής» έχουν αποδειχθεί λανθασμένοι μέχρι στιγμής. Αλλά αποκλίνω - υπενθυμίζω στους αναγνώστες ότι στον πυρήνα της απόφασης η χώρα να εγκαταλείψει την ΕΕ ήταν μια ακατέργαστη και σπλαχνική επιθυμία για αυτοδιάθεση και για να προωθήσει την εθνικιστική υπερηφάνεια στην έννοια του Ηνωμένου Βασιλείου και της βρετανικής αποικιοκρατίας - η ιδέα ότι ο Βρετανός είναι ο καλύτερος και ότι το έθνος που κάποτε κυβερνούσε τον κόσμο θα μπορούσε να το πράξει και πάλι χωρίς τα δεσμά του ευρωπαϊκού φεντεραλιστικού ονείρου, του οποίου ηγείται η Γαλλία και η Γερμανία.
Αλλά η ειρωνεία είναι ότι αν και η ψήφος για το Brexit και η αποχώρηση από την ΕΕ μπορεί προσωρινά να προωθήσει την αίσθηση του βρετανικού εθνικισμού και της ανεξαρτησίας, μακροπρόθεσμα, πιθανότατα θα προωθήσει και θα επιταχύνει τη διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου. Έχουμε ήδη δει τις ρωγμές που διευρύνονται σε αυτή τη μακρόχρονη συνομοσπονδία εθνών-κρατών.
Ο ‘πρώτος υπουργός’ της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, πρότεινε ότι ένα πιθανό νέο δημοψήφισμα ανεξαρτησίας θα μπορούσε να εξεταστεί ενεργά και το Sinn Fein, το ιρλανδικό δημοκρατικό κόμμα που εκπροσωπεί εθνικιστές (Καθολικοί) στη Βόρειο Ιρλανδία, πρότεινε ότι η κατάσταση του Brexit είναι ένας ικανός λόγος για μια ψηφοφορία σε όλη την Ιρλανδία, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποχώρηση της Βόρειας Ιρλανδίας από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Μια απλή πλειοψηφία των ψηφοφόρων της Βόρειας Ιρλανδίας που θα προσχωρήσουν σε μια ενωμένη Ιρλανδία, μαζί με την υποστήριξη των ψηφοφόρων της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, θα οδηγήσει στο τέλος της Ένωσης (Ηνωμένο Βασίλειο), η οποία είχε διατηρηθεί εδώ και καιρό από μια προτεσταντική ή πιστή (Loyalist) πλειοψηφία στις έξι επαρχίες του Ulster που αποτελούν τη Βόρεια Ιρλανδία. Η ένωση έχει από καιρό προωθηθεί από την πλειοψηφία των συνδικάτων, αλλά κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών η πλειοψηφία αυτή απομακρύνεται και διάφορες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι εάν πραγματοποιηθεί σήμερα, η πλειοψηφία της επαρχίας θα ψηφίσει για να εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο και να ενταχθεί στην Ενωμένη Ιρλανδία.
Το επιχείρημα του Enda Kenny, πρώην Πρωθυπουργού της Ιρλανδίας, είναι ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είχε ως αποτέλεσμα την ενοποίηση της Ανατολικής και Δυτικής Γερμανίας. Έτσι, η διάλυση της Ευρώπης θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτά τα “κάρβουνα” καίγονται στη Βόρεια Ιρλανδία, καθώς και στη Σκωτία – ενώ και οι δύο είναι ανεξάρτητης δικαιοδοσίας από την Αγγλία και την Ουαλία, καί οι δύο με δικό τους κοινοβούλιο ή συνελεύσεις. Πρέπει να σημειωθεί ότι και οι δύο αυτές εκλογικές περιφέρειες ψήφισαν να παραμείνουν στην ΕΕ, ενώ αυτές στην Αγγλία και την Ουαλία ψήφισαν να εγκαταλείψουν το Ηνωμένο Βασίλειο. Η επιδιωκόμενη συνέπεια των Brexiteers ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ισχυρότερο εκτός από την ΕΕ μπορεί κάλλιστα να είναι αλήθεια, αλλά το επιχείρημα «ισχυρότεροι από κοινού» πέφτει εάν καταρρεύσει η Ένωση της Σκωτίας, της Αγγλίας και της Ουαλίας και της Βόρειας Ιρλανδίας.
Αυτή η πραγματική πιθανότητα υπογραμμίζει τις τρομερές συνέπειες της ψηφοφορίας του Brexit. Συχνά λέγεται από τους δικηγόρους ότι δεν πρέπει ποτέ να θέσετε μια ερώτηση στην οποία δεν γνωρίζετε την απάντηση! Όταν ο πρώην πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον - δικηγόρος ο ίδιος - ρώτησε τον βρετανικό λαό για την ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση σκέφτηκε ότι ήταν σίγουρος για το αποτέλεσμα - αλλά έκανε λάθος. Δεν μπορούσε να συλλάβει την πιθανότητα ότι η πλειοψηφία θα ψηφίσει για να φύγει - αλλιώς ποτέ δεν θα είχε παραδοθεί στους σκληροπυρηνικούς στο κυβερνών Κόμμα των Συντηρητικών και δεν θα διεξήγαγε δημοψήφισμα, εάν είχε θεωρήσει ότι υπήρχε πραγματική πιθανότητα η πλειοψηφία να ψηφίσει κατά αυτόν τον τρόπο. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι εάν πραγματοποιήτο σήμερα η ψηφοφορία, τα αποτελέσματα θα ήταν πολύ κοντά μεταξύ τους με τη δυνατότητα μιας στενής νίκης και από τις δύο πλευρές. Σε λίγες μόνο εβδομάδες θα υπάρξει είτε μια οργανωμένη έξοδος, ένα σκληρό Brexit, ή μια καθυστέρηση - και σε αυτό το στάδιο είμαστε πολύ κοντά για ένα αποτέλεσμα. Για όσους ψήφισαν υπέρ του Brexit και για ένα ισχυρό Ηνωμένο Βασίλειο εκτός της ΕΕ αξίζει να τους υπενθυμίσουμε να «προσέχουν τι εύχονται»!
*Ο Donal MacIntyre είναι Ιρλανδός ερευνητής δημοσιογράφος, συνεργάτης του BBC, CBS, και αποκλειστικός συνεργάτης του pentapostagma.gr στην Ελλάδα
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Κόκκινος
