Τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες, καθιστώντας την έναν από τους μεγαλύτερους παράγοντες που συμβάλλουν στην επιδείνωση της υγείας.
Σύμφωνα με ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό έντυπο Science Advances, παρά τις δεκαετίες έρευνας για τις θεραπείες μέσω της διατροφής και της άσκησης, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να αγωνίζονται για να χάσουν βάρος.
Ερευνητές στο Baylor College of Medicine και σε συνεργαζόμενα ιδρύματα πιστεύουν τώρα ότι ξέρουν το λόγο και υποστηρίζουν ότι πρέπει να μετατοπίσουμε το επίκεντρο της δράσης από τη θεραπεία της παχυσαρκίας στην πρόληψη.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι μοριακοί μηχανισμοί ανάπτυξης του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της ζωής είναι πιθανώς ένας καθοριστικός παράγοντας του κινδύνου παχυσαρκίας.
Προηγούμενες μελέτες ευρείας κλίμακας σε ανθρώπους, έδειξαν ότι τα γονίδια που συνδέονται πιο έντονα με την παχυσαρκία εκφράζονται στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Η νέα μελέτη σε ποντίκια επικεντρώθηκε στην επιγενετική ανάπτυξη.
Η επιγενετική είναι ένα σύστημα που καθορίζει ποια γονίδια θα χρησιμοποιηθούν ή όχι σε διαφορετικούς τύπους κυττάρων.
«Δεκαετίες έρευνας σε μοντέλα ανθρώπων και ζώων έχουν δείξει ότι οι επιρροές του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια κρίσιμων περιόδων ανάπτυξης, έχουν σημαντικό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στην υγεία και τις ασθένειες», δήλωσε ο συγγραφέας Δρ. Robert Waterland, καθηγητής Παιδιατρικής Διατροφής και μέλος του Κέντρου Έρευνας Παιδικής Διατροφής του USDA (The U.S. Department of Agriculture).
«Η ρύθμιση του σωματικού βάρους είναι πολύ ευαίσθητη στον "αναπτυξιακό προγραμματισμό", αλλά παραμένει άγνωστο το πώς ακριβώς λειτουργεί. Σε αυτή τη μελέτη επικεντρωθήκαμε σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται τοξοειδής πυρήνας του υποθαλάμου, ο οποίος είναι ο κύριος ρυθμιστής της πρόσληψης τροφής, της σωματικής δραστηριότητας και του μεταβολισμού», είπε ο έτερος συγγραφέας Δρ. Harry MacKay. «Ανακαλύψαμε ότι ο τοξοειδής πυρήνας υφίσταται εκτεταμένη επιγενετική ωρίμανση κατά τη διάρκεια της πρώιμης μεταγεννητικής ζωής. Αυτή η περίοδος είναι επίσης εξαιρετικά ευαίσθητη στον αναπτυξιακό προγραμματισμό της ρύθμισης του σωματικού βάρους, υποδηλώνοντας ότι αυτά τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να είναι συνέπεια της απορρυθμισμένης επιγενετικής ωρίμανσης».
Η ομάδα έκανε αναλύσεις σε όλο το γονιδίωμα τόσο της μεθυλίωσης του DNA όσο και της γονιδιακής έκφρασης, πριν και μετά το κλείσιμο του μεταγεννητικού κρίσιμου παραθύρου για τον αναπτυξιακό προγραμματισμό του σωματικού βάρους.
«Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της μελέτης μας είναι ότι μελετήσαμε τις δύο κύριες κατηγορίες εγκεφαλικών κυττάρων, τους νευρώνες και τα γλοιακά κύτταρα», είπε ο MacKay. «Αποδεικνύεται ότι η επιγενετική ωρίμανση είναι πολύ διαφορετική μεταξύ αυτών των δύο τύπων κυττάρων».
«Η μελέτη μας είναι η πρώτη που συγκρίνει αυτήν την επιγενετική ανάπτυξη σε άνδρες και γυναίκες», είπε ο Waterland. «Μας εκπλήσσει που βρήκαμε εκτεταμένες διαφορές μεταξύ των φύλων. Στην πραγματικότητα, όσον αφορά αυτές τις μεταγεννητικές επιγενετικές αλλαγές, τα αρσενικά και τα θηλυκά περισσότερο διαφέρουν παρά μοιάζουν. Πολλές αλλαγές συνέβησαν νωρίτερα στις γυναίκες παρά στους άνδρες, υποδεικνύοντας ότι στις γυναίκες είναι πρόωρη η επιγενετική ανάπτυξη».
Η μεγαλύτερη έκπληξη προήλθε από τη σύγκριση των επιγενετικών δεδομένων σε ποντίκια με τα ανθρώπινα δεδομένα από μεγάλες μελέτες συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα που εξετάζουν για γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με την παχυσαρκία.
Οι γονιδιωματικές περιοχές που υπέστησαν επιγενετική ωρίμανση στον τοξοειδή πυρήνα των ποντικιών, αλληλεπικαλύπτονταν σε μεγάλο βαθμό με τις ανθρώπινες γονιδιωματικές περιοχές που σχετίζονται με τον δείκτη μάζας σώματος.
«Αυτές οι συσχετίσεις υποδηλώνουν ότι ο κίνδυνος παχυσαρκίας στους ανθρώπους καθορίζεται εν μέρει από την επιγενετική ανάπτυξη στον τοξοειδή πυρήνα», είπε ο MacKay.
«Τα ευρήματα παρέχουν νέα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η αναπτυξιακή επιγενετική πιθανώς εμπλέκεται τόσο στις πρώιμες περιβαλλοντικές όσο και στις γενετικές επιδράσεις στον κίνδυνο παχυσαρκίας. Συνεπώς, οι προσπάθειες πρόληψης που στοχεύουν αυτές τις αναπτυξιακές διαδικασίες θα μπορούσαν να είναι το κλειδί για τον τερματισμό της παγκόσμιας επιδημίας παχυσαρκίας».
