Το φετινό Πάσχα δεν θα θυμίζει σε τίποτα τα δύο προηγούμενα. Φίλοι και συγγενείς θα κάτσουν γύρω από το εορταστικό τραπέζι – λαμβάνοντας όλα τα μέτρα προστασίας -, βιώνοντας στιγμές… ξεχασμένες. Ομως, ύστερα από δύο χρόνια «νηστείας» από συντροφιά, εγκυμονεί ο κίνδυνος να ξεφύγουμε από τον έλεγχο καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες φαγητού και αλκοόλ.
Ο κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος, προϊστάμενος του Διαιτολογικού Τμήματος στο νοσοκομείο Λαϊκό, Χάρης Δημοσθενόπουλος, αναγνωρίζοντας τις παγίδες του Πάσχα, δημιουργεί για το «Ενθετο Υγεία» έναν πολύτιμο χάρτη με ασφαλείς διατροφικές διαδρομές.
Οι δύο εκ διαμέτρου αντίθετες διαιτολογικές καταστάσεις που ορίζει το Πάσχα – δηλαδή ύστερα από μια μακρά (40 ημερών) ή μικρότερη (μίας εβδομάδας) περίοδο νηστείας ακολουθεί μια περίοδος γαστρονομικού «βομβαρδισμού» – θέτουν τον οργανισμό σε… δοκιμασία.
Ακόμη όμως και εκείνοι που δεν ακολουθούν τη νηστεία, είναι καλό, σύμφωνα με τον κ. Δημοσθενόπουλο, να μην παραβλέπουν τις συστάσεις ώστε οι εορταστικές αυτές ημέρες να περάσουν χωρίς γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
Ειδικότερα, το έθιμο θέλει αμέσως μετά την Ανάσταση να καθίσει η οικογένεια γύρω από το τραπέζι, όπου θα κυριαρχεί και πάλι το κρέας έπειτα από μικρή ή μεγαλύτερη αποχή. «Για να μην αποτελέσει αυτό ένα δυναμικό σοκ για τον οργανισμό, φροντίστε να γίνει αργά και ήρεμα. Ετσι, στο βραδινό τραπέζι της Ανάστασης περιοριστείτε μόνο στην κατανάλωση της σούπας και μιας σαλάτας. Η μαγειρίτσα είναι το ενδιάμεσο διατροφικό στάδιο ανάμεσα στη νηστεία και στα φαγητά του Πάσχα. Μην καταναλώσετε στο ίδιο γεύμα και το κόκκινο αβγό ή έστω μικρή ποσότητα κρέατος, για να μην κάνετε την πέψη σας ακόμα πιο δύσκολη. Συνοδέψτε τη μόνο με σαλάτα και ψωμί».
Αλλωστε, οι φυτικές ίνες από τα λαχανικά και τις σαλάτες, τόσο στο βραδινό δείπνο όσο και στο πασχαλινό τραπέζι της Κυριακής, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο. Και αυτό διότι έχουν την ικανότητα να δεσμεύουν και να συμπαρασύρουν μέσα από το έντερο ποσότητα λίπους και χοληστερόλης και να τα απομακρύνουν από τον οργανισμό μας, εμποδίζοντας την απορρόφησή τους.
Παράλληλα, όμως, καταναλώνοντας σαλάτα φτάνει κανείς πιο γρήγορα στο στάδιο του κορεσμού με μικρότερη ποσότητα φαγητού.
Το πρωί της Κυριακής πάλι, όπως άλλωστε και σε κάθε ξεκίνημα της ημέρας, είναι σημαντικό να μην παραλειφθεί το πρωινό. Καθώς εντούτοις θα ακολουθήσει ένα χορταστικό γεύμα, καλό θα ήταν το πρωινό να είναι «φτωχό». Γάλα, δημητριακά ή μικρή ποσότητα από τα πασχαλινά κουλουράκια ή τσουρέκι μαζί με ένα φρούτο αποτελούν καλές επιλογές, σύμφωνα πάντα με τον ειδικό.
Η μεγαλύτερη, όμως, πρόκληση είναι το μεσημέρι της Κυριακής του Πάσχα. Γι’ αυτό ο πρώτος κανόνας που δίνει ο Χάρης Δημοσθενόπουλος είναι να αποφεύγει κανείς το συνεχές τσιμπολόγημα που φορτώνει τον οργανισμό με πολλές θερμίδες (αλλά δεν καταγράφονται από τον εγκέφαλο σαν φαγητό ώστε να επέλθει ο κορεσμός).
Τι πρέπει να κάνουμε; «Να γεμίσουμε ένα πιάτο με λογική ποσότητα από τα φαγητά της ημέρας. Οι υδατάνθρακες με τη μορφή της πατάτας, του ρυζιού ή του ψωμιού πρέπει να κατέχουν σημαντική θέση στο πιάτο μας, αφού είναι πηγή ενέργειας αλλά δίνουν λιγότερη ενέργεια από τα λιπαρά κρέατα του Πάσχα και αδιάλυτες φυτικές ίνες που τονώνουν τη λειτουργία του εντέρου. Τέλος, το βραδινό μας μπορεί να είναι είτε μια σαλάτα εποχής με ψωμί και μικρή ποσότητα πρωτεΐνης (ίσως μέσα από λεπτοκομμένα ασπράδια αβγών που θα μας δώσουν πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας που στερηθήκαμε με τη νηστεία, αλλά χωρίς τη χοληστερίνη του κρόκου), μια απαλή χορτόσουπα, είτε ένα γιαούρτι με ψωμί ή φρυγανιά, το οποίο λόγω των ζυμομηκύτων που περιέχει θα διευκολύνει τη διαδικασία της πέψης και θα ξεκουράσει το στομάχι μας».
Προσοχή στην… υπερκατανάλωση
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων φαγητού μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως στις εφημερίες των νοσοκομείων η προσέλευση είναι αυξημένη τις εορταστικές αυτές ημέρες.
Στο πλαίσιο αυτό ο Χάρης Δημοσθενόπουλος εξηγεί πώς μπορεί να επηρεάσει τον οργανισμό η υπερφαγία.
– Η δυσπεψίαείναι ίσως από τα πρώτα προβλήματα που πολλοί από εμάς θα νιώσουμε. Είναι ίσως η πιο ήπια επιπλοκή που μπορεί να εμφανιστεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί με ήπια αφεψήματα όπως χαμομήλι, ελαφριά άσκηση, π.χ. περπάτημα, και αποφυγή κατάκλισης αμέσως μετά το φαγητό, επιπλέον επιβάρυνσης του στομαχιού με φαγητό ή χρήσης αντιόξινων και ανθρακούχων ποτών.
– Ατομα με προβλήματα στομάχου όπως έλκος ή ιστορικό γαστρίτιδας μπορούν επίσης να βρουν εξαιρετικά δύσκολο να πέψουν τις παραδοσιακές τροφές του πασχαλινού τραπεζιού.
– Η περιεκτικότητα σε πουρίνες των νεαρών ζώων που τρώμε στον πασχαλινό οβελία δημιουργεί προβλήματα σε άτομα με υψηλές τιμές ουρικού οξέος.
– Τέλος ενοχλήσεις της χολής είναι επίσης πιθανές, ιδιαίτερα σε άτομα με ιστορικό λιθίασης. Η μεγάλη συσσώρευση λίπους και κυρίως η παρουσία ποσοτήτων κορεσμένων λιπών και χοληστερόλης μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της χολής, με καταστάσεις όπως οξεία χολοκυστίτιδα, οξεία παγκρεατίτιδα ή και κωλικούς. Σε αυτές τις καταστάσεις, που είναι σαφώς πιο σοβαρές από τη δυσπεψία, είναι συχνά απαραίτητη η μετακομιδή στο νοσοκομείο.
Πόσο «φορτωμένο» είναι το πασχαλινό τραπέζι
Οι επιλογές στο πασχαλινό τραπέζι είναι κατά κανόνα πολλές, εξ ου και είναι σημαντικό να έχει κανείς στη διάθεσή του έναν οδηγό, ώστε να γνωρίζει τι προσθέτει στο πιάτο του.
Μάλιστα, ένα από τα συχνότερα διλήμματα είναι αρνί ή κατσίκι, με τον Χάρη Δημοσθενόπουλο να «ψηφίζει» το κατσίκι μια και είναι λιγότερο λιπαρό, αν και πιο σκληρό κρέας. Τα 100 γραμμάρια άψητου κρέατος (αρνιού ή κατσικού) δίνουν περίπου 370 θερμίδες, με μεγάλη όμως συμμετοχή σε αυτές από λίπος. Είναι και τα δύο πηγές πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας, αλλά και βιταμινών (κυρίως Β), σιδήρου και φωσφόρου. Επειδή όμως είναι νεαρά ζώα, έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε πουρίνες, από τις οποίες παράγεται ποσοστό του ουρικού οξέος, το οποίο προκαλεί την ουρική αρθρίτιδα.
– Επιπλέον, κάθε αβγό μέτριου μεγέθους δίνει στον οργανισμό περίπου 75-80 θερμίδες, 6 γραμμάρια πρωτεΐνης, 5 γραμμάρια λίπους και κυρίως 215-230 mg χοληστερίνης. Σε κάθε περίπτωση, η κατανάλωσή τους θα πρέπει να είναι περιορισμένη, δεδομένου ότι στα ίδια γεύματα υπάρχουν επίσης και άλλες πηγές αυτών των διατροφικών στοιχείων.
– Ακόμη όμως και η μαγειρίτσα έχει τα… μυστικά της. Μία μερίδα αντιστοιχεί σε έως και 580 θερμίδες, αλλά με πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε χοληστερόλη. Η χρησιμοποίηση μόνο των ασπραδιών και όχι ολόκληρου του κρόκου ή μόνο ενός κρόκου μπορεί σαφώς να μειώσει αυτή την ποσότητα (κατά 213 χιλιοστόγραμμα ανά κρόκο). Ακόμα υπάρχει μια πιο «υγιεινή» πρόταση για αντικατάσταση του αβγολέμονου με γιαούρτι, που θα κάνει τη σούπα πιο ευκολόπεπτη και ελαφριά.
Πάντως, η μεγαλύτερη ίσως παγίδα του παραδοσιακού πασχαλινού τραπεζιού είναι τα συκώτια και τα εντόσθια, καθώς αποτελούν υψηλές πηγές χοληστερόλης και λίπους. Και, βέβαια, εκτός από τις αλμυρές… αμαρτίες υπάρχουν και οι γλυκές, όπως τα κουλούρια και το τσουρέκι, που μας φορτώνουν με έξτρα θερμίδες.
