Η χρόνια φλεγμονή, η κατάσταση διαρκούς ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι σημαντική αιτία ανάπτυξης καρκίνου. Πιο συγκεκριμένα, περίπου το 20% όλων των καρκίνων συνδέονται με χρόνια φλεγμονή που προκαλείται από λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα ή περιβαλλοντικούς παράγοντες. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν μια μοριακή οδό που συνδέει τη φλεγμονή με τον καρκίνο και διαπίστωσαν ότι οι στατίνες, μια κατηγορία φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης, μπορούν να διακόψουν αυτήν τη σύνδεση.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications από ερευνητές του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης και της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, εστιάστηκε στην ιντερλευκίνη-33 (IL-33), μια πρωτεΐνη που απελευθερώνεται από κατεστραμμένα κύτταρα για να ειδοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα. Κανονικά, η IL-33 πυροδοτεί μια ωφέλιμη φλεγμονώδη απόκριση για την καταπολέμηση μιας λοίμωξης ή την προώθηση της επούλωσης. Ωστόσο, στη χρόνια φλεγμονή, τα επίπεδα IL-33 παραμένουν υψηλά, ενισχύοντας την ανάπτυξη όγκων.
Διαταράσσοντας τις φλεγμονώδεις οδούς
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η παραγωγή IL-33 ενεργοποιείται από μια αλληλουχία σηματοδότησης που περιλαμβάνει υποδοχείς τύπου Toll (λεγόμενοι Toll-like receptors -TLRs), TBK1, και IRF3. Οι TLRs ανιχνεύουν μοριακά πρότυπα που συνδέονται με παθογόνα ή κυτταρική βλάβη, ενεργοποιώντας το IRF3, που με τη σειρά του ενεργοποιεί το γονίδιο IL-33. Η μελέτη αποκάλυψε ότι η πιταβαστατίνη, μια στατίνη, μπορεί να διαταράξει αυτή τη διαδικασία.
Οι στατίνες, αντιλιπιδαιμικά φάρμακα που συνταγογραφούνται ευρέως για την πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου, λειτουργούν μπλοκάροντας ένα ένζυμο που ονομάζεται HMG-CoA ρεδουκτάση, το οποίο είναι κρίσιμο για την παραγωγή χοληστερόλης. Επιπλέον, μειώνουν ένα μόριο που ονομάζεται διφωσφορικό γερανυλ-γερανύλιο (GGPP), απαραίτητο για την ενεργοποίηση του TBK1. Μειώνοντας τα επίπεδα GGPP, η πιταβαστατίνη αποτρέπει την ενεργοποίηση του TBK1 και, συνεπώς, την παραγωγή IL-33.
Ενδείξεις από μοντέλα ποντικών και ανθρώπινα δεδομένα
Σε μοντέλα ποντικών με φλεγμονώδεις δερματικές καταστάσεις και παγκρεατίτιδα (ένας παράγοντας κινδύνου για καρκίνο του παγκρέατος), η θεραπεία με πιταβαστατίνη μείωσε σημαντικά τη φλεγμονή και τα επίπεδα IL-33. Σε ποντίκια γενετικά τροποποιημένα για να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος, η πιταβαστατίνη επιβράδυνε την ανάπτυξη των όγκων και επιμήκυνε τον χρόνο επιβίωσης.
Στα ανθρώπινα δείγματα με καρκίνο του παγκρέατος, παρατηρήθηκαν υψηλά επίπεδα IRF3 και IL-33 σε καρκινικούς και φλεγμαίνοντες ιστούς. Τα δεδομένα έδειξαν ότι τα άτομα που έπαιρναν πιταβαστατίνη είχαν χαμηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης παγκρεατίτιδας και καρκίνου του παγκρέατος σε σύγκριση με εκείνους που έπαιρναν διαφορετική κατηγορία φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης.
Κλινικές Επιπτώσεις και μελλοντική έρευνα
Η τελευταία μελέτη ρίχνει φως στο πώς η χρόνια φλεγμονή συμβάλλει στην ανάπτυξη του καρκίνου και αποκαλύπτει έναν απροσδόκητο αντιφλεγμονώδη χαρακτήρα των στατινών. Με το καθιερωμένο προφίλ ασφάλειας και το χαμηλό κόστος τους, οι στατίνες θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν ως χημειοπροφύλαξη για άτομα με υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνων σχετιζόμενων με φλεγμονή.
«Η χρόνια φλεγμονή αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες καρκίνου παγκοσμίως» ανέφερε ο Δρ Shawn Demehri, επικεφαλής συγγραφέας και κύριος ερευνητής στο Κέντρο Ανοσολογίας Καρκίνου και Ερευνών Βιολογίας του Δέρματος του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης. «Ερευνήσαμε τον μηχανισμό με τον οποίο οι περιβαλλοντικές τοξίνες προκαλούν την έναρξη χρόνιας φλεγμονής, που οδηγεί σε καρκίνο στο δέρμα και το πάγκρεας» εξήγησε.
Παρά τα ενθαρρυντικά ευρήματα, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι χρειάζονται περισσότερες κλινικές μελέτες για να επιβεβαιωθούν οι αντικαρκινικές επιδράσεις των στατινών στους ανθρώπους. Τονίζουν επίσης ότι οι φλεγμονώδεις καταστάσεις δεν είναι όλες ίδιες – ενώ το μπλοκάρισμα της IL-33 μπορεί να είναι επωφελές σε συγκεκριμένα πλαίσια, επιζήμιο όμως σε άλλα όπου η IL-33 δρα προστατευτικά. Η ομάδα σχεδιάζει να συνεχίσει την έρευνα της για την επίδραση των στατινών στην πρόληψη της ανάπτυξης καρκίνου σε χρόνια φλεγμονή στο ήπαρ και το γαστρεντερικό σύστημα και να εντοπίσει άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την καταστολή της φλεγμονής που οδηγεί σε καρκίνο.
