Όταν κάποιος μπαίνει στο στάδιο REM (ταχεία κίνηση των ματιών) του ύπνου – στάδιο που συμβαίνει πολλές φορές στη διάρκεια της νύχτας -, το φυσιολογικό είναι να μένει ακίνητος. Για πολλούς ανθρώπους όμως αυτό δεν είναι κομμάτι της βραδινής ρουτίνας, καθώς βλέπουν όχι μόνο πολύ έντονα όνειρα, αλλά μάλιστα τα αναπαριστούν με το σώμα τους, την ώρα που κοιμούνται. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί κάποιος να κουνάει γρήγορα τα πόδια του, σαν να τρέχει να ξεφύγει από κάτι που τον κυνηγά, κάποιος να φωνάζει σαν να τσακώνεται ή να παλεύει με κάτι, με αποτέλεσμα να κουνάει χωρίς έλεγχο τα χέρια του στον αέρα. Παρόλο που φαίνεται μοιάζει λίγο αστείο και κάποιος θα σκεφτόταν πως δε μπορεί να ισχύει, τελικά φαίνεται πως αυτές οι πράξεις είναι ενδείξεις ενός πιο σοβαρού προβλήματος που μπορεί να συμβαίνει στον εγκέφαλο ενός ατόμου.
Διαταραχή του ύπνου REM
Η διαταραχή της συμπεριφοράς στον ύπνο με ταχεία κίνηση των ματιών (REM) είναι μια διαταραχή του ύπνου κατά την οποία κανείς ενεργεί σωματικά ζωντανά τα όνειρά του. Η έναρξη της διαταραχής συμπεριφοράς του ύπνου REM είναι συχνά σταδιακή και μπορεί να επιδεινωθεί με την πάροδο του χρόνου. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό και τι επιπτώσεις έχει;
Κατά τη μετάβαση στον ύπνο ταχείας κίνησης των ματιών (REM), όπου συμβαίνουν τα όνειρα, το σώμα συνήθως εισέρχεται σε μια κατάσταση σχεδόν πλήρους παράλυσης για να αποτρέψει την ενεργοποίηση των ονείρων. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι - περίπου το 1% των ατόμων άνω των 50 ετών - χάνουν αυτή την παράλυση, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από την χρόνια πάθηση του ύπνου, γνωστή ως διαταραχή συμπεριφοράς στον ύπνο REMή RBD, η οποία εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες προχωρημένης μέσης ηλικίας, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές. Αυτό παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1986 από μια ομάδα επιστημόνων με επιβλέποντα τον Carlos Schenck, που σημείωσε ότι το φαινόμενο διαφέρει από την υπνοβασία και καταλήγει συχνά σε αυτοτραυματισμούς.
"Το στέλεχος του εγκεφάλου έχει δύο συνδεδεμένους πυρήνες που δημιουργούν την προστατευτική παράλυση του ύπνου REM και όταν ένας από αυτούς, ή η συνδετική τους οδός, υποστεί βλάβη, αυτό απελευθερώνει τον μυϊκό τόνο", εξηγεί ο Carlos Schenck, ψυχίατρος στο Περιφερειακό Κέντρο Διαταραχών Ύπνου της Μινεσότα. Στην Washington Post "Οι άνθρωποι μπορούν στη συνέχεια να ενεργήσουν τα όνειρά τους", συμπληρώνει. Αυτό μπορεί να προκύψει λήψη ορισμένων φαρμάκων, ιδίως νεότερων αντικαταθλιπτικών, ή χρήση ή στέρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ, αλλά κυρίως σύμφωνα με την Mayo Clinic, από συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς ή προσωπικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής έκθεσης σε φυτοφάρμακα, του καπνίσματος ή ενός προηγούμενου τραυματισμού στο κεφάλι. Ομοίως, τα άτομα με PTSDμπορεί επίσης να παρουσιάζουν σημάδια αναβίωσης του τραύματός τους μέσω της αναπαράστασης ονείρων. Μάλιστα, περίπου το 70 % των ασθενών με PTSD αναφέρουν διαταραχές του ύπνου και έως και το 70 % έχουν επαναλαμβανόμενους εφιάλτες. Πιο σπάνια, η RBD μπορεί να προκληθεί από εγκεφαλικό επεισόδιο ή όγκο.
Τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής περιλαμβάνουν, πιο αναλυτικά: κίνηση, όπως κλωτσιές, γροθιές, χτυπήματα με τα χέρια ή άλματα από το κρεβάτι, ως αντίδραση σε όνειρα γεμάτα δράση ή βίαια, όπως ότι σας κυνηγούν ή ότι υπερασπίζεστε τον εαυτό σας από μια επίθεση. Επίσης μπορεί να κάνετε θορύβους, όπως ομιλίες, γέλια, φωνές, συναισθηματικές κραυγές ή ακόμη και βρισιές, ενώ μπορεί να είστε σε θέση να ανακαλέσετε το όνειρο αν ξυπνήσετε κατά τη διάρκεια ενός τέτοιου επεισοδίου.
Επιπτώσεις και Πάρκινσον
Οι πιο «απλές» επιπλοκές που προκαλούνται από τη διαταραχή της συμπεριφοράς του ύπνου REMμπορεί να περιλαμβάνουν: την ανησυχία για τον σύντροφό σας που κοιμάται ή άλλα άτομα που ζουν στο σπίτι σας, την κοινωνική απομόνωση λόγω του φόβου ότι οι άλλοι μπορεί να αντιληφθούν τη διαταραχή του ύπνου σας και τον τραυματισμό του εαυτού σας ή του συντρόφου σας που κοιμάται δίπλα σας
Ωστόσο, ίσως η πιο σημαντική επίπτωση αυτής της διαταραχής είναι η σύνδεση της νόσου Πάρκινσον ο κίνδυνος εμφάνισής της οποίας είναι εντυπωσιακά υψηλός. Μάλιστα, τα άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω, που πάσχουν από RBD, έχουν 130 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν νόσο του Πάρκινσον σε σύγκριση με κάποιον χωρίς την συγκεκριμένη πάθηση.
Τι να κάνετε μετά τη διάγνωση RBD
Το να διαγνωστείτε με τη Διαταραχή Συμπεριφοράς Ταχείας Κίνησης των Ματιών (RBD) μπορεί σίγουρα να είναι αγχωτικό. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορα βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να διαχειριστείτε την κατάσταση και να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.
• Συμβουλευτείτε έναν ειδικό: Ζητήστε καθοδήγηση από έναν νευρολόγο ή ειδικό ύπνου με εμπειρία στη θεραπεία της RBD. Μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση, να αξιολογήσουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας και να σας συστήσουν ένα κατάλληλο σχέδιο θεραπείας.
• Φαρμακευτική αγωγή: Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να συνταγογραφηθεί φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της RBD και τη μείωση της εμφάνισης διαταρακτικών συμπεριφορών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα συνήθως συνταγογραφούμενα φάρμακα περιλαμβάνουν κλοναζεπάμη, μελατονίνη ή άλλα φάρμακα που καταστέλλουν τον ύπνο REM.
• Μέτρα ασφαλείας: Λάβετε μέτρα για να διασφαλίσετε την ασφάλειά σας και την ασφάλεια των γύρω σας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την απομάκρυνση δυνητικά επικίνδυνων αντικειμένων από την κρεβατοκάμαρά σας, την τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων και τη χρήση μαξιλαριών στις αιχμηρές γωνίες.
• Υγιεινή του ύπνου: Υιοθετήστε καλές πρακτικές υγιεινής του ύπνου για να προωθήσετε την καλύτερη ποιότητα του ύπνου και να μειώσετε την πιθανότητα διαταραχών του ύπνου. Αυτό περιλαμβάνει τη διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου, τη δημιουργία μιας χαλαρωτικής ρουτίνας κατά τον ύπνο και τη δημιουργία ενός άνετου περιβάλλοντος ύπνου.
• Διαχείριση του άγχους: Το στρες και το άγχος μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της RBD. Εξερευνήστε τεχνικές μείωσης του στρες, όπως η ενσυνειδητότητα, ο διαλογισμός, οι ασκήσεις βαθιάς αναπνοής ή η γιόγκα, για να βοηθήσετε στη διαχείριση των επιπέδων του στρες.
• Τακτική άσκηση: Ασχοληθείτε τακτικά με τη σωματική δραστηριότητα, καθώς αυτή μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα του ύπνου και τη συνολική ευεξία. Ωστόσο, αποφύγετε την έντονη άσκηση κοντά στην ώρα του ύπνου, καθώς μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο.
• Φροντίδα παρακολούθησης: Παραμείνετε σε τακτική επαφή με τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης για να παρακολουθείτε την πρόοδό σας και να προσαρμόζετε το θεραπευτικό σας πλάνο, εφόσον χρειάζεται. Φροντίστε να αναφέρετε τυχόν αλλαγές στα συμπτώματα ή τις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής.
Μην ξεχνάτε να μένετε θετικοί, καθώς ενώ η ζωή με την RBD μπορεί να είναι δύσκολη, η διατήρηση μιας θετικής προοπτικής και η εστίαση στα πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε πιο αποτελεσματικά την κατάσταση.
