Η φλεγμονή έχει κακή φήμη και αυτό είναι απολύτως κατανοητό, νοουμένου ότι συνδέεται με διάφορα προβλήματα υγείας και αρκετούς θανάτους σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρόλα αυτά αποτελεί σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση της υγείας του σώματος. Για παράδειγμα, όταν ένα άτομο στραμπουλήξει τον αστράγαλό του, προκαλείται πρήξιμο και ευαισθησία, πράγμα που υποδηλώνει φλεγμονή. Η φλεγμονή αυτή αποτελεί σημάδι ότι στο σημείο καταφθάνουν κύτταρα του ανοσοποιητικού για να θεραπεύσουν το τραύμα. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, που η συγκεκριμένη φλεγμονώδης απόκριση του σώματος, δεν υποχωρεί μετά την θεραπεία του τραύματος, αντίθετα παρατηρείται μια συνεχής επίθεση των κυττάρων του ανοσοποιητικού που βλάπτει τελικά τους ιστούς και το αίμα. Με την πάροδο του χρόνου, η επίμονη φλεγμονή οδηγεί σε καταστάσεις όπως ο καρκίνος, οι καρδιακές παθήσεις, ο διαβήτης τύπου 2, οι δερματικές παθήσεις και η άνοια, σύμφωνα με το wikihealth.gr.
Στην εμφάνιση της χρόνιας φλεγμονής συμβάλλουν πολλοί παράγοντες, όπως μια χρόνια ασθένεια, ένας σοβαρός τραυματισμός ή το κάπνισμα. Οι περισσότεροι άνθρωποι με χρόνια φλεγμονή χαμηλού βαθμού δεν το γνωρίζουν, διότι δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Ωστόσο, η λήψη μέτρων που ευνοούν την υγεία της καρδιάς και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα, κρίνεται πολύ σημαντική για τη μείωση του κινδύνου χρόνιας φλεγμονής.
Πότε η φλεγμονή θεωρείται επικίνδυνη;
Η Sonia Sharma, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Κέντρο Αυτοανοσίας και Φλεγμονής στο Ινστιτούτο Ανοσολογίας La Jolla στην Καλιφόρνια, εύστοχα παρομοίασε την φλεγμονή με την φλόγα, η οποία σιγοκαίει και αναζωπυρώνεται όταν υπάρχει στο σώμα μια πληγή που χρειάζεται επούλωση, όταν εισβάλει στον οργανισμό ένα παθογόνο μικρόβιο που πρέπει να καταπολεμηθεί και όταν εντοπιστεί μια καρκινική ανάπτυξη που πρέπει να θανατωθεί. Αν όμως αυτή η μικρή φλόγα σιγοκαίει για χρόνια, πρόσθεσε, η δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος βλάπτει τα κύτταρα του εντέρου και τα κύτταρα των φλεβών που διανέμουν αίμα σε ολόκληρο το σώμα, επηρεάζοντας έτσι όλα τα συστήματα του σώματος, οδηγώντας τελικά σε διάφορα προβλήματα υγείας.
Η χρόνια φλεγμονή, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσει αθηροσκλήρωση, σκλήρυνση δηλαδή των αρτηριών, μια κατάσταση που αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου και καρκίνου, προβλήματα τα οποία δεν προκαλούν στα αρχικά τους στάδια συμπτώματα και παραμένουν σιωπηλά μέχρι τη διάγνωσή τους. Την ίδια ώρα, εξαιτίας του ότι το αίμα περνά από όλα τα όργανα και ιστούς του σώματος, η ύπαρξη φλεγμονής μπορεί να επηρεάσει κάθε σύστημα του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, αυξάνοντας τον κίνδυνο αγγειακής άνοιας και Αλτσχάϊμερ. Ενώ παράλληλα, η φλεγμονή τείνει να συνδέεται και με τον καρκίνο, παρέχοντας πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.
Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι, είναι απίθανο να αναπτύξουν ουσιαστική φλεγμονή από τη μειωμένη έκθεσή τους σε περιβαλλοντικούς ρύπους ή από την περιστασιακή κατανάλωση υπερπεξεργασμένων τροφίμων. Η μακροχρόνια έκθεση όμως σε αυτούς τους παράγοντες μπορεί δυνητικά να οδηγήσει στην ανάπτυξη χρόνιας φλεγμονής, γι’ αυτό η λήψη προληπτικών μέτρων κρίνεται απαραίτητη.
Ποια είναι τα συμπτώματα της χρόνιας φλεγμονής;
Παρόλο που τα συμπτώματα της χρόνιας φλεγμονής είναι δύσκολο να εντοπιστούν, μπορεί να περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
-Κοιλιακός πόνος
-Πόνος στο στήθος
-Κόπωση (πχ από συστηματικό λύκο)
-Πυρετός (πχ από φυματίωση)
-Δυσκαμψία στις αρθρώσεις (πχ από ρευματοειδή αρθρίτιδα)
-Δερματικό εξάνθημα (πχ από ψωρίαση)
-Πληγές στο στόμα (πχ από HIV)
Υπάρχουν τεστ για τον εντοπισμό της φλεγμονής;
Σε περιπτώσεις ατόμων με γνωστές φλεγμονώδεις καταστάσεις ή σε περιπτώσεις που υπάρχει υποψία χρόνιας επιβλαβούς φλεγμονής, οι γιατροί στρέφονται σε ειδικές εξετάσεις για την ανίχνευσή της. Τέτοιες εξετάσεις είναι οι ακόλουθες:
-Δοκιμή ταχύτητας καθίζησης ερυθροκυττάρων: Μετρά το πόσο γρήγορα κάθονται τα ερυθρά αιμοσφαίρια στον δοκιμαστικό σωλήνα.
-Δοκιμή C-αντιδρώσας πρωτεΐνης: Αναζητά μια πρωτεΐνη που παράγεται από το συκώτι όταν υπάρχει φλεγμονή στο σώμα.
Σημειώνεται ότι υπάρχουν και τεστ που μπορούν να γίνουν από τους ίδιους τους καταναλωτές στο σπίτι, ωστόσο δεν χρησιμοποιούνται από τους γιατρούς και δεν συστήνονται στο κοινό.
Πόσο αποτελεσματικές είναι οι αντιφλεγμονώδεις δίαιτες;
Τα τρόφιμα που είναι πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά, τρανς λιπαρά, αλκοόλ και ραφιναρισμένη ζάχαρη, επηρεάζουν το μικροβίωμα του εντέρου και προκαλούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις στο σώμα.
Εδώ και πολλά χρόνια, οι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ορισμένα λίπη μπορούν να προκαλέσουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος που οδηγεί στην ανάπτυξη φλεγμονής. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα λίπη επιβλαβή. Πολλοί επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά έχουν αντιφλεγμονώδη οφέλη. Υγιεινά λιπαρά θεωρούνται όσα υπάρχουν στα λιπαρά ψάρια, στο ελαιόλαδο, το αβοκάντο και στο ιχθυέλαιο.
Σύμφωνα με την Sharma, η κατανάλωση τροφίμων που είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά ως μέρος μιας υγιεινής αντιφλεγμονώδους δίαιτας, σε αντίθεση με τα τρανς και τα κορεσμένα λιπαρά, είναι σημαντική για την καταπολέμηση της φλεγμονής. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, που υπάρχουν σε ορισμένα ψάρια και τα φλαβονοειδή, μια ένωση που υπάρχει στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα μούρα και άλλα φρούτα, λειτουργούν αποτελεσματικά ενάντια στην φλεγμονή, αλληλοεπιδρώντας με ορισμένα γονίδια. Τέλος, η κατανάλωση δημητριακών ολικής αλέσεως και βρώμης, που συνεπάγεται την αποφυγή λευκού αλευριού και επεξεργασμένων δημητριακών, μειώνει τον κίνδυνο φλεγμονωδών καταστάσεων.
Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, παραμένει ακόμη άγνωστο το ποσοστό της φλεγμονής που μειώνεται μέσω μιας αντιφλεγμονώδους δίαιτας και το ποσοστό των τροφίμων που πρέπει να καταναλώνονται για να ωφελήσουν το ανθρώπινο σώμα.
Η άσκηση μειώνει τη φλεγμονή;
Παρόλο που η άσκηση δεν είναι τόσο άμεσα συνδεδεμένη με τη μείωση της φλεγμονής, όσο άλλοι παράγοντες όπως η διατροφή και το κάπνισμα, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η μακροχρόνια άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους ενίσχυσης της υγείας της καρδιάς και ενδυνάμωσης του ανοσοποιητικού συστήματος.
Όπως εξήγησε η Sharma, αφού η άσκηση ευνοεί την υγεία της καρδιάς, ταυτόχρονα ευνοεί και την αγγειακή και τη συστημική υγεία. Η μακροπρόθεσμα καλή αγγειακή υγεία μειώνει τον κίνδυνο φλεγμονωδών καταστάσεων που σχετίζονται με την ηλικία, όπως η άνοια. Την ίδια ώρα, η μέτριας έντασης άσκηση που συνοδεύεται από αυξημένο χρόνο ξεκούρασης, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Τι ρόλο παίζουν το περιβάλλον και η γενετική στην ανάπτυξη της χρόνιας φλεγμονής;
Ο κίνδυνος χρόνιας φλεγμονής είναι για ορισμένα άτομα έμφυτος. Υπάρχουν κάποια γονίδια που ευνοούν τη φλεγμονώδη απόκριση του σώματος, ενεργοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα ή απενεργοποιώντας αντιφλεγμονώδεις αποκρίσεις.
Την ίδια ώρα, το περιβάλλον που ζει ένας άνθρωπος, μπορεί να αυξήσει τη φλεγμονώδη απόκριση του σώματός του. Ο καπνός του τσιγάρου, περιέχει τοξίνες που βλάπτουν το ανοσοποιητικό σύστημα, προκαλώντας φλεγμονή. Ο διαταραγμένος ύπνος, η απομόνωση και το χρόνιο άγχος, είναι επίσης παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο χρόνιας φλεγμονής.
Μπορεί η χρόνια φλεγμονή να προληφθεί;
Για να μειώσει ένα άτομο τον κίνδυνο χρόνιας φλεγμονής, θα πρέπει να ακολουθεί γενικότερα έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Συγκεκριμένα θα πρέπει να εφαρμόζει τις πιο κάτω συμβουλές:
-Διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους
-Διακοπή καπνίσματος
-Τακτική σωματική άσκηση (τρεις με πέντε φορές την εβδομάδα)
-Υγιεινός τρόπος διατροφής (πολλά φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως)
-Περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ
-Διαχείριση άγχους
