Το 2016 μια 45χρονη δασκάλα στην Ελλάδα μεταφέρθηκε στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου "Υγεία" στην Αθήνα. Δεν κάπνιζε, δεν είχε κάποιο ζήτημα υγείας, αλλά παρουσίαζε ασυνήθιστα συμπτώματα - υψηλό πυρετό που πλησίαζε τους 40 βαθμούς, ξηρό βήχα και εντονότατο πονοκέφαλο. Ο γιατρός που την εξέτασε παρατήρησε ότι το κατώτερο μέρος του αριστερού της πνεύμονα κροτάλιζε όταν ανέπνεε και η ακτινογραφία θώρακος στην οποία υπόβαλε την ασθενή επιβεβαίωσε μια ανωμαλία.
Πιστεύοντας ότι είχαν να αντιμετωπίσουν μια βακτηριακή πνευμονία, οι γιατροί τής χορήγησαν αντιβιοτικά. Όμως εντός του επόμενου διημέρου η κατάστασή της χειροτέρεψε και το εργαστηριακό τεστ βγήκε αρνητικό για πνευμονία. Καθώς είχε πρόβλημα αναπνοής, της χορηγήθηκε οξυγόνο, ενώ άλλαξε και η φαρμακευτική της αγωγή. Παράλληλα ελέγχθηκε για μια ποικιλία πιθανών παθογόνων, συμπεριλαμβανομένων αρκετών στελεχών του ιού της γρίπης, για βακτήρια που προκαλούν τη νόσο των Λεγεωνάριων και για άλλους παράγοντες που προκαλούν μυστηριώδεις ασθένειες του αναπνευστικού. Όλα τα τεστ βγήκαν αρνητικά, καθώς και αυτά για SARS και MERS.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κορονοϊός: Πού θα γίνουν αύριο Κυριακή δωρεάν rapid test
Στην πραγματικότητα μόνο ένα τεστ ήταν θετικό, αλλά το αποτέλεσμά του αποτέλεσε τόσο μεγάλη έκπληξη που οι γιατροί το επανέλαβαν. Το αποτέλεσμα ήταν ξανά το ίδιο: Η ασθενής είχε προσβληθεί από μια οικεία, αλλά και ανεξιχνίαστη λοίμωξη γνωστή ως 229Ε - τον πρώτο ανθρώπινο κορονοϊό που είχε ποτέ ανακαλυφθεί.
Η σοβαρότητα της κατάστασης της δασκάλας θα εξέπληττε τους ερευνητές της δεκαετίας του '60 που ανακάλυψαν τον 229Ε. Και αυτό γιατί αναζητούσαν ιούς που ευθύνονταν για το κοινό κρυολόγημα. Ως τα μέσα του 20ού αιώνα οι επιστήμονες είχαν αναπτύξει ορισμένες τεχνικές για να απομονώνουν ορισμένους ιούς, αλλά οι έρευνές τους δεν μπορούσαν να διαχωρίσουν πολλά στελέχη των ιών - περίπου το 35% των ανθρώπων που νοσούσαν από κάποιο κρυολόγημα είχαν προσβληθεί από ιούς που οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να τους ταυτοποιήσουν.
Το 1965 η Dorothy Hamre, μια ερευνήτρια του Πανεπιστημίου του Σικάγου ανέλαβε την πρόκληση να διερευνήσει αυτό το ιατρικά "τυφλό σημείο”. Καθώς μελετούσε τις καλλιέργειες ιστών φοιτητών που έπασχαν από κρυολόγημα, ανακάλυψε ένα νέο είδος ιού το οποίο έγινε γνωστό ως 229Ε.
Την ίδια ώρα, στην Αγγλία, μια ομάδα ερευνητών υπό την καθοδήγηση του Δρ. David Tyrrell μάθαινε περισσότερα για το κοινό κρυολόγημα. Και αυτοί απομόνωσαν κάτι το οποίο ομοίαζε και φαινόταν να είναι ένας νέος ιός. Όταν η ομάδα του Tyrrell τον εξέτασε με τη βοήθεια ηλεκτρονικού μικροσκοπίου, ανακάλυψε ότι ομοίαζε με έναν ιό ο οποίος είχε απομονωθεί τη δεκαετία του '30 από κοτόπουλα που έπασχαν από βρογχίτιδα. Ήταν ένας κορονοϊός - ο πρώτος που αποδεδειγμένα μπορούσε να μολύνει τον άνθρωπο.
"Πάντα υπήρχαν πολύ ενδιαφέροντες ιοί στα ζώα”, αναφέρει ο Δρ. Ken McIntosh, ερευνητής στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. "Υπήρχε ένας ιός που ονομαζόταν Βρογχίτιδα των Πτηνών (Avian Bronchitis Virus) και τον έφεραν τα κοτόπουλα”.
Υπάρχει και μια "γοητευτική” παράμετρος σε αυτές τις πρώιμες έρευνες. Ενώ σήμερα όλες οι βιολογικές μελέτες διεξάγονται κάτω από πολύ αυστηρούς κανονισμούς και πρωτόκολλα ασφαλείας, μισό αιώνα πριν τα πράγματα ήταν πολύ πιο χαλαρά. Μια εφημερίδα της εποχής του Δρ. Tyrrell, αναφερόμενη στην έρευνά του, διαβεβαίωνε ότι ο ιός που είχε απομονωθεί δεν βρισκόταν στα όργανα που είχε καλλιεργηθεί. Όμως, όπως ανέφερε το ρεπορτάζ, το στέλεχος του ιού τοποθετήθηκε στις μύτες 113 εθελοντών και τελικά μόνο ένας από αυτούς παρουσίασε συμπτώματα κρυολογήματος.
Την εποχή των ανακαλύψεων των Hamre και Tyrrell, ο Δρ. McIntosh αποτελούσε μέλος των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (National Institutes of Health), που και αυτά με τη σειρά τους διενεργούσαν έρευνες για να ανακαλύψουν τα αίτια του κοινού κρυολογήματος. Η ομάδα του Δρ. McIntosh ανακάλυψε έναν ιό που σήμερα είναι γνωστός ως OC43, έναν συνηθισμένο για τον άνθρωπο κορονοϊό, ο οποίος ακόμα και σήμερα οδηγεί σε λοιμώξεις του αναπνευστικού. Ο όρος "κορονοϊός” δημιουργήθηκε το 1968 λόγω της εικόνας του ιού στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, που ομοίαζε με κορόνα.
Παρά το γεγονός ότι η ανακάλυψη των νέων κορονοϊών 229Ε και OC43 δημιούργησε μεγάλο ενδιαφέρον στα ΜΜΕ εκείνη την εποχή -μάλιστα ένα άρθρο ανέφερε ότι "η επιστήμη τριπλασίασε τις πιθανότητές της να τσακίσει το κοινό κρυολόγημα”- ο Δρ. McIntosh θυμάται ότι η επιστημονική κοινότητα δεν συνέχισε την έρευνα για τους κορονοϊούς, μέχρι την έλευση του SARS το 2003. Καθώς οι 229Ε και OC43 προκαλούσαν ασθένειες με σχετικώς ήπια συμπτώματα, οι γιατροί αντιμετώπιζαν τη θεραπεία τους σαν κάποιο κρυολόγημα που προκαλούσαν άλλοι ιοί. Παρείχαν αντιπυρετικά, σιρόπια για τον βήχα και ενίοτε πρότειναν και κοτόσουπα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Έρευνα: Ο κορονοϊός δεν κάνει "διακρίσεις"-Ποιοι εμβολιασμένοι νοσούν και νοσηλεύονται
Τότε, το 2003, ήρθε η έξαρση του SARS, η οποία ξεκίνησε από έναν κορονοϊό στην Κίνα και τελικά εξαπλώθηκε σε 29 χώρες. Με δεδομένο ότι αυτή η ασθένεια μόλυνε μόλις 8.096 άτομα, τα θύματά της έφτασαν τα 774 - ένα σοκαριστικό ποσοστό θνητότητας, που ανάγκασε τους ερευνητές να ασχοληθούν εκ νέου με τους κορονοϊούς. "Όταν εμφανίστηκε ο SARS, ο κόσμος των κορονοϊών άλλαξε απότομα, μεγάλωσε και έγινε πολύ πιο τεχνικός”, αναφέρει ο Δρ. McIntosh.
Έκτοτε ανακαλύφθηκαν άλλοι δύο κορονοϊοί οι οποίοι προκαλούν κρυολόγημα - ο NL63 και ο HKU1. Και έπρεπε να φτάσουμε στο 2012, σχεδόν 50 χρόνια μετά την ανακάλυψή του, για να ολοκληρωθεί η ταξινόμηση του γονιδιώματος του 229Ε. Την ίδια ώρα, αρκετές μελέτες που είχαν δημοσιευτεί έκαναν λόγο ότι ο 229Ε, δυνητικά, θα μπορούσε να προκαλέσει έντονα αναπνευστικά συμπτώματα σε ασθενείς με προβλήματα του ανοσοποιητικού τους συστήματος, αλλά για την πλειοψηφία των υγιών ατόμων που θα νοσούσαν, ο αντίκτυπός του θα ήταν ένα απλό κρυολόγημα.
Παρά τον εξονυχιστικό έλεγχο στον οποίο έχουν υποβληθεί οι κορονοϊοί μετά τον SARS, ακόμα δεν έχει αποσαφηνιστεί γιατί τρεις από αυτούς -ο SARS-CoV-1, ο MERS-CoV και ο SARS-CoV-2 (ο οποίος θεωρείται η πηγή της πανδημίας του COVID-19)- προκαλούν πολύ πιο σοβαρά συμπτώματα και έχουν πολύ υψηλότερο δείκτη θνητότητας, την ώρα που άλλοι τέσσερις, γνωστοί στον άνθρωπο κορονοϊοί, παραμένουν πολύ ηπιότεροι.
Ένα πράγμα που έχουν όλοι τους κοινό: Τις νυχτερίδες. Όλοι οι γνωστοί κορονοϊοί που μολύνουν τον άνθρωπο φαίνεται ότι προέρχονται από τις νυχτερίδες. Στη συνέχεια οι ιοί εξαπλώνονται σε άλλα ζώα -οι κρεαταγορές/ιχθυαγορές και οι ανοιχτές αγορές τροφίμων αποτελούν τα ιδανικά σημεία για αυτή την ανάμιξη- πριν τελικά καταλήξουν αναπόφευκτα στον άνθρωπο. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του OC43, πέρασε στον άνθρωπο από τα βοοειδή, και μάλιστα αυτό μπορεί να ξεκίνησε από τον 18ο αιώνα. Στην περίπτωση του MERS-CoV, ο ιός πέρασε στον άνθρωπο από τις καμήλες. Η διαμεσολάβηση ζώων για το πέρασμα και άλλων κορονοϊών στον άνθρωπο θεωρείται ως ύποπτη και στην περίπτωση του SARS-CoV-2.
Για να επανέλθουμε στην περίπτωση της δασκάλας από την Ελλάδα, τελικά ανάρρωσε και ευτυχώς χωρίς να χρειαστεί να διασωληνωθεί. Τα τεστ στους πνεύμονές της δύο χρόνια μετά την άφιξή της στη μονάδα εκτάκτων περιστατικών του νοσοκομείου, έδειξαν ότι είχαν αναρρώσει πλήρως και ήταν υγιείς. Παρ' όλα αυτά, αυτά τα ακραία συμπτώματα σε κάτι που ο περισσότερος κόσμος θεωρεί ότι "είναι ένα απλό κρυολόγημα” υπογραμμίζουν κάποιες από τις πιο δύσκολες πτυχές που υποβόσκουν όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε κορονοϊούς - καθώς δημιουργούν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων, που μπορεί να πλήξουν την υγεία μεγάλου αριθμού του πληθυσμού.
"Αν εξετάσουμε την τρέχουσα πανδημία, θα δούμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που είναι ασυμπτωματικοί, ενώ άλλοι πεθαίνουν”, αναφέρει ο Δρ. Wayne Marasco, ερευνητής του Ινστιτούτου Dana Farber της Βοστώνης, ο οποίος έχει κάνει μελέτες πάνω στους SARS, MERS και COVID-19.
Από την πλευρά του, ο Δρ. McIntosh υποπτεύεται ότι οι κορονοϊοί θα συνεχίσουν να περιπλέκουν τους ερευνητές. Κατ' αρχάς διότι οι κορονοϊοί είναι μεγάλοι και σύνθετοι και επειδή σε γενετικό επίπεδο μπορούν να μεταλλάσσονται σχετικά εύκολα. Σημειώνει επίσης ότι αυτοί οι ιοί με αρκετή ευκολία μπορούν να ανασυνδυαστούν εντός του ιδίου κυττάρου, και αυτού του είδους η μετάλλαξη πιθανώς να οδήγησε στη δημιουργία τόσο του SARS, όσο και του νέου κορονοϊού που ευθύνεται για την τρέχουσα πανδημία.
"Οι κορονοϊοί έχουν το μεγαλύτερο RNA γονιδίωμα, από οποιονδήποτε άλλο ιό υπάρχει στα ζώα”, αναφέρει ο Δρ. McIntosh και συμπληρώνει ότι "αυτό περιέχει πολλά μυστικά”.
